Κείμενα αρχείου: Βιβλιοκριτικές

Τζωρτζ Στάινερ – Υπέρ λογοτεχνίας

Από ~ Αλέξανδρος Μπριασούλης

Αν ο κώδικας οφείλει την επιτυχία του ως επικοινωνιακό σύστημα στην απρόσωπη και μηχανική του δομή, το έργο τέχνης ζει και αναπνέει χάρη στην ανιδιοτελή προσφορά του δημιουργού, απ’ τη μια μεριά, και χάρη στη σύναψη μιας ελεύθερης σχέσης από την μεριά του κοινού, απ’ την άλλη. Ο Στάινερ τοποθετεί απέναντι στην ορθολογική επιχειρηματολογία του επιστημονικού θετικισμού την λογοτεχνική πράξη, όχι ως λογικό αντεπιχείρημα, αλλά ως ζωντανή απόδειξη περί του αντιθέτου. Το γεγονός και μόνο ότι είμαστε ικανοί να προσλαμβάνουμε και να κατανοούμε ένα έργο τέχνης, το οποίο βασίζεται σε ένα καθαρά αυτοαναφορικό σύστημα σημείων, είναι για τον Στάινερ η απτή απόδειξη ότι στη φόρμα του έργου ενυπάρχει το νόημα.

Η τέχνη ως κοινωνικό σύστημα. Η συμβολή του Niklas Luhmann

Από ~ Θεόδωρος Ντρίνιας

Από τη στιγμή που η τέχνη καθίσταται ένα αυτόνομο σύστημα, τότε η εξέλιξή της είναι αποκλειστικά δικό της επίτευγμα, ακόμα και αν η διέγερση προέρχεται από τις σχέσεις που αναπτύσσει με άλλα κοινωνικά (υπο)συστήματα (π.χ. την οικονομία) και το ευρύτερο κοινωνικό της περιβάλλον. Ως εκ τούτου, η τέχνη δοκιμάζει ταχέως επιταχυνόμενες και αυτο-παραγόμενες διαδικασίες δομικών αλλαγών. Μέσα από αυτές, αυξάνεται η πολυπλοκότητά της, ως σύστημα, καθώς προσπαθεί να αποφύγει μια παγίδα υψηλής εντροπίας (και άρα θανάσιμης παρακμής της) που υπάρχει πάντα ως πιθανότητα στην εξέλιξη των οργανισμών. Συνεπώς, όλα όσα παρατηρούμε σήμερα στη σύγχρονη τέχνη…

Ο Δάντης Αλιγκέρι και η πενία πνευματικότητας και έρωτα στο σύγχρονο κόσμο

Από ~ ResPublica, διαδικτυακό περιοδικό

Ο Δάντης είναι ένας ακόμη «αρχαίος τιτάνας», όπως ο Αισχύλος και ο Σοφοκλής. Ο λόγος του υπήρξε βαθιά πολιτικός και μπορεί να μην ανταμείφθηκε από την πόλη του[1], όπως άλλοι σπουδαίοι ποιητές, χάραξε όμως μια άλλη πορεία σκέψης στον ευρωπαϊκό κόσμο. Ήταν αυτός, ένας από τους πρώτους, που προσπάθησε να συνδυάσει τον οικουμενισμό[2] με τον εθνισμό και όχι μόνο, όπως θα δούμε παρακάτω.

O Georg Friedrich Jünger και η κυριαρχία της τεχνικής – Αλέξανδρος Μπριασούλης

Από ~ Αλέξανδρος Μπριασούλης

Ως ενδεικτική της οξύνοιας του γερμανού φιλοσόφου και την επικαιρότητας της σκέψης του, αξίζει να μεταφέρουμε την παρακάτω φράση από την Τελειότητα της Τεχνικής: «Η εποχή της τεχνικής διαπρέπει στην δημιουργία οργανώσεων και οργανισμών κάθε είδους, αλλά αποδεικνύεται ανίκανη να εγκαθιδρύσει θεσμούς. Αντίθετα, μετατρέπει τους ήδη υπάρχοντες θεσμούς σε οργανωτικές δομές, οδηγώντας τους να αφομοιωθούν τελικά από το τεχνικό σύστημα». Σε αυτό το σημείο ο Γιούνγκερ προβλέπει όλα αυτά τα συμπτώματα ηθικής διάβρωσης του κοινωνικού συνόλου που οφείλονται στην κυριαρχία της ιδεολογίας του μάνατζμεντ και της σταδιακής μετατροπής όλων των ανθρώπινων αναγκών, ακόμα και των καθαρά άϋλων, σε κερδοσκοπική επιχειρηματική δραστηριότητα και εμπόρευμα

Η αναστοχαστική λειτουργία του Όσβαλντ Σπένγκλερ

Από ~ ResPublica, διαδικτυακό περιοδικό

Μια πορεία που βασίζεται στη λογική του πολιτικά αδιάφορου ευδαιμονισμού, της κατανάλωσης υλικών αγαθών, του ακτιβιστικού φεστιβισμού, των πολιτικών ψευδο-διπόλων (όπως Αριστερά και Δεξιά), του γενικευμένου κομφορμισμού και κυρίως της υποταγής (θρησκευτικού/λατρευτικού τύπου) στην τεχνολογία και στην τεχνοεπιστήμη, δείχνει να ταυτίζεται με την παθητική αποδοχή ενός πεπρωμένου και να επιβεβαιώνει τη θεωρία περί «προγραμματισμένης» θνησιγένειας όλων των μορφών πολιτισμού -επομένως και του σύγχρονου δυτικού. Όμως η σπενγκλερική υπόθεση του αναπόδραστου και «σκοτεινού» ανθρώπινου πεπρωμένου μπορεί να γίνει πρόκληση δημοκρατικής αναγέννησης κατά της παρακμής. Είναι ίσως δευτερεύον να εξεταστεί η ακρίβεια τούτης της γερμανικής «ρομαντικής προφητείας».

Το χέρι και η ομιλία στη σκέψη του Όσβαλντ Σπένγκλερ

Από ~ ResPublica, διαδικτυακό περιοδικό

Αυτό που διαχωρίζει το χέρι από το όπλο, λέει ο Σπένγκλερ, είναι η τεχνική διαδικασία: «[α]φενός στην παραγωγή του όπλου, αφετέρου στη χρήση του. Όπως υπάρχει μια τεχνική για την κατασκευή του βιολιού υπάρχει και μια τεχνική για το παίξιμο του βιολιού. Αυτή η ανωτερότητα του ανθρώπου να επιλέγει και να κατασκευάζει σύμφωνα με τα δικά του μέτρα και τις ανάγκες τα όπλα του και τα εργαλεία του, συνιστά την απελευθέρωση από τον καταναγκασμό του είδους.

Pierre DARDOT & Christian LAVAL: Ο νέος λογισμός του κόσμου Δοκίμιο για τη νεοφιλελεύθερη κοινωνία

Από ~ Δουλφής Γιάννης

Σε μετάφραση Γιάννη Δουλφή Δέκα χρόνια πριν, το 2009, ο Christian LAVAL[1] με το συνεργάτη του σε πολλά έργα, Pierre DARDOT δημοσίευσαν το μνημειώδες βιβλίο La nouvelle raison du monde. Essai sur la societe neoliberale (Ο νέος λογισμός του κόσμου. Δοκίμιο για τη νεοφιλελεύθερη κοινωνία), όπου αναπτύσσουν ενδελεχώς, σε βάθος και με μεγάλη ενάργεια το νεοφιλελευθερισμό στη συγκεκριμένη εφαρμογή του, και μέσα από μια ιστορική αναδρομή την καταγωγή των ιδεών και των πρακτικών του, αναδεικνύοντας ότι είναι μια πολύ βαθύτερη κατάσταση πραγμάτων από ό,τι συνήθως νομίζεται, που έχει διαποτίσει όλη την ύπαρξη των ανθρώπων. Μέσω πολλαπλών δρόμων, ο νεοφιλελευθερισμός επιβλήθηκε ως ο νέος λογισμός του κόσμου, ο οποίος καθιστά τον ανταγωνισμό τον παγκόσμιο κανόνα συμπεριφοράς και δεν αφήνει άθικτη τη σφαίρα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτή η λογική διαβρώνει ακόμη και την κλασική αντίληψη της δημοκρατίας. Εισάγει νέες μορφές υποταγής, οι οποίες, για εκείνους που την αμφισβητούν, αποτελούν μια νέα πολιτική και πνευματική πρόκληση. Μόνο η κατανόηση αυτής της ορθολογικότητας θα επιτρέψει να του αντιτάξουμε μια πραγματική αντίσταση και να ανοίξουμε ένα άλλο μέλλον. Πρόκειται για …

Christian Laval: Θάνατος και ανάσταση του φιλελεύθερου καπιταλισμού

Από ~ Δουλφής Γιάννης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ Θεωρήσαμε πολύ ενδιαφέρον να ασχοληθούμε με τη συγκεκριμένη εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού που μας κυβερνά, αφενός διότι δεν είναι απόλυτα κατανοητό ότι η επικρατούσα αυτή σύγχρονη μορφή του δεν είναι αυτό που γενικά νομίζεται, αλλά μπορεί εύκολα να ανιχνευθεί στο κοινωνικό – πολιτικό πλαίσιο που αποτελεί την πεμπτουσία της εφαρμοζόμενης νεοφιλελεύθερης πολιτικής στη γερμανοκρατούμενη Ε.Ε. Αφετέρου ο πολύ σημαντικός σύγχρονος στοχαστής και διεξοδικός ερευνητής του φαινομένου, όχι αποκλειστικά στ επίπεδο των ιδεών, Christian Laval[1], το κείμενο του οποίου επιλέξαμε, – δημοσιευμένο στο τεύχος Νο 29 Ιανουάριος 2007 της επιθεώρησης Revue du MAUSS[2] – αξίζει να γίνει γνωστός και στη χώρα μας, για τις πολύ εύστοχες μελέτες του, που επιχειρούν τη διαύγαση του πραγματικού και τη διέξοδο που μπορεί να επιχειρηθεί από εκείνες τις κοινωνικές δυνάμεις, που ενώ αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας, παραμένουν εγκλωβισμένες στο εφιαλτικό παρόν του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Λόγω της πολύ μεγάλης έκτασης του κειμένου (και του παρόντος ήδη μέρους), δημοσιεύεται μόνο το μέρος του αναφέρεται στις απόψεις του πολύ σημαντικού στοχαστή Karl Polanyi[3] καθώς και σ’ εκείνες του Walter …

Michael Löwy: Συγχωνεύοντας το Tikkoun και την κοινωνική Ουτοπία

Από ~ Αθανάσιος Γεωργιλάς

Στην καβαλιστικής προέλευσης θρησκευτική παράδοση το Tikkoun αποτελεί έναν πολύσημο όρο της οραματικής μεσσιανικής διδασκαλίας, που συμβολίζει ταυτόχρονα την αποκατάσταση/επανόρθωση του απολεσθέντος Παραδείσου και τη Λύτρωση του εβραϊκού λαού από τον καταπιεστικό/τυραννικό ιστορικό χρόνο[1]. Ο Michael Löwy στο βιβλίο του Λύτρωση και Ουτοπία (Παρίσι, 1998) περιγράφει με ένα πειστικό τρόπο πώς μια μερίδα εβραίων στοχαστών γερμανικής κουλτούρας, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν την avant guard διανόηση της Μitteleuropa (Μεσευρώπης) του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, από τον όψιμο γερμανικό «αντικαπιταλιστικό ρομαντισμό» μέχρι την «κριτική» σχολή της Φρανκφούρτης, διέγνωσαν στο Tikkoun, ανακαλύπτοντας ταυτόχρονα τις εβραϊκές ρίζες τους, την εκπλήρωση των επαναστατικών προσδοκιών και των ελπίδων της ανθρωπότητας για τη χειραφέτηση και τον σοσιαλισμό. Κατά τον Löwy, η συγχώνευση του μεσσιανισμού στα έργα των ελευθεριακών και, κυρίως, μαρξιστών διανοούμενων Εβραίων δημιούργησε μια ιδιαίτερη σχολή σκέψης, «εκλεκτικής συγγένειας» -όρος που ο Löwy δανείζεται από τους Γκαίτε και Max Weber- του εβραϊκού μεσσιανισμού με τον ουτοπικό σοσιαλισμό. Η «εκλεκτική» επιλογή του Michael Löwy, να καθολικεύσει τις ιδιαίτερες ιουδαϊκές πτυχές μιας μερίδας εβραίων στοχαστών στο σύνολο της επαναστατικής κοσμοαντίληψης, μοιάζει με την …

Ο Ζαν-Μαρκ Μαντοζιό και η «απάτη του Μισέλ Φουκώ»

Από ~ ResPublica, διαδικτυακό περιοδικό

Αυτή η τόσο περίπλοκη και νεφελώδης πρόζα είναι ένα συνονθύλευμα φουκωικών όρων («χρήση των γνώσεων» – εναλλασσόμενη με τη «δυναμική των γνώσεων»-, «μηχανισμοί», «αποφαντικά πεδία» κ.ο.κ.). Η παραπάνω φρασεολογία, με το επιτηδευμένο της ύφος, που έχει σκοπό να καλύψει ένα αβυσσαλέο κενό είναι ακριβώς η γλώσσα της μη-σκέψης. Χάρη σε αυτήν, οι γραφειοκρατίες που προσποιούνται ότι οργανώνουν την έρευνα στον τομέα της ιστορίας των επιστημών δικαιολογούν καθημερινά την ύπαρξή τους

Page 1 of 2
1 2