Κείμενα αρχείου: Πολιτική & Φιλοσοφία

Άρθρα που καταπιάνονται με ευρύ φάσμα αναλύσεων: από συζητήσεις πολιτικού ενδιαφέροντος, πάνω στην επικαιρότητα ή σε θέματα φιλοσοφικά και ιστορικά, μέχρι και αναλύσεις για την τέχνη. Η λίστα αυτή περιλαμβάνει άρθρα/συνδιαμορφώσεις, ατομικά άρθρα και γνώμες εξωτερικών συνεργατών (μεταφράσεις, σχόλια, φιλοσοφικές τοποθετήσεις κ.α.).

Σύγχρονη τέχνη και κρίση (Λίγες σκέψεις με αφορμή την ελληνική περίπτωση)

Από ~ Αλέξανδρος Μπριασούλης

Ο Elémire Zolla, ένας από τους τελευταίους μύστες της ευρωπαϊκής, κι όχι μόνο, πνευματικής παράδοσης και οξυδερκής κριτής της πολιτισμικής νεωτερικότητας, προειδοποιούσε, ήδη από το 1971, ότι κάθε φορά που ακούμε κάποιον να ζητά την κατάργηση κάποιου νόμου ή κανόνα για χάρη της ελευθερίας, θα πρέπει να αναρωτιόμαστε εάν δεν σκοπεύει να τον αντικαταστήσει κρυφά με έναν νέο, χειρότερο νόμο, ο οποίος, όντας αόρατος, θα γίνει ακόμα πιο τυραννικός απ’ τον παλιό. Σήμερα γίνεται πλέον φανερό, ότι χωρίς αυτή τη διερώτηση, η τέχνη, όπως εξάλλου και κάθε άλλη πνευματική δραστηριότητα, κινδυνεύει όχι μόνο να μην μπορεί να αρθρώσει ικανό λόγο σχετικά με το πραγματικό, αλλά και να εγκλωβιστεί έξω απ’ αυτό διά παντός.

Ρεπουμπλικανικές αντιλήψεις της ελευθερίας: Hannah Arendt και Philip Pettit

Από ~ Κωνσταντίνος Γρηγοριάδης

Η ρεπουμπλικανική σκέψη και τα βασικά της γνωρίσματα έχουν αναγεννηθεί στο περιβάλλον της σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας. Ανάμεσα στους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της είναι η Hannah Arendt και ο Philip Pettit, οι οποίοι έχουν φέρει στο προσκήνιο με διαφορετικό τρόπο κύρια χαρακτηριστικά αυτής της παράδοσης στο έργο τους. Στο ακόλουθο κείμενο θα επικεντρωθούμε στην προσέγγισή τους στην έννοια της ελευθερίας και επίσης στο ρόλο τον οποίο διαδραματίζει η έννοια αυτή στην πολιτική τους θεωρία.

Αναγωγισμός, άγνοια ελέγχου και αναζήτηση της αλήθειας

Από ~ ResPublica, διαδικτυακό περιοδικό

Στον 21ο αιώνα η σχέση μας με την αλήθεια είναι άκρως ανησυχητική και προβληματική καθώς οι περισσότεροι από εμάς διαβάζουν «ειδήσεις» από τα κοινωνικά μέσα και από πηγές ενημέρωσης (συστημικές και μη) που επιλέγουμε με βασικό κριτήριο αυτό που μας κάνει να νιώθουμε καλά και μας (αυτό)επιβεβαιώνει. Όμως αυτή μας η επιλογή, στην πραγματικότητα, δημιουργεί έναν θάλαμο αντήχησης (echo chamber). Δηλαδή έναν χώρο όπου αυτές οι πεποιθήσεις (σαν ηχώ) υποστηρίζονται από τη συντριπτική πλειοψηφία όσων γράφουν, σχολιάζουν και τελικά μοιράζονται τις ίδιες απόψεις. Έτσι ο καθένας που συμμετέχει σε αυτό το χώρο γίνεται όλο και πιο σίγουρος ότι αυτό που αναπαράγεται εσωτερικά είναι και η «αλήθεια». Θεωρούμε ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον γενικευμένης σχετικοποίησης, με στόχο να ενισχύσουμε την κριτική μας σκέψη και να αναζητήσουμε («επαναφέρουμε») περισσότερη αλήθεια στη ζωή μας, είναι χρήσιμη η εξοικείωσή μας με τις λεγόμενες λογικές πλάνες (ή σφάλματα λογικής).

Ο Frank Furedi για την υποτίμηση της ανεκτικότητας

Από ~ Μιχάλης Θεοδοσιάδης

Δίχως αμφιβολία, το ιδανικό της ανοχής που βασίζεται στον πρώιμο φιλελευθερισμό, αποτελεί βασικό θεμέλιο των δυτικών κοινωνιών. Ωστόσο, η ανοχή έχει επαναπροσδιοριστεί έτσι ώστε να υποδηλώνει την αποδοχή της διαφορετικότητας ως τέτοια, δίχως όμως να προάγει -ή έστω να επιτρέπει- την κριτική σε αυτήν. Όπως αναλύει ο Frank Furedi, οι φιλελεύθεροι στοχαστές, από τον Bayle, τον Locke [1] και έπειτα, συνέδεσαν την ανοχή με την με την πράξη και την κρίση. Καί τα δύο αυτά συστατικά, όπως υποστήριξε η Hannah Arendt [2], συνθέτουν το δημόσιο πεδίο. Δίχως την κρίση, η ανεκτικότητα χάνει το πραγματικό της νόημα.

Αφρική, μετανάστευση και νεοαποικιοποίηση

Από ~ Γιώργος Κουτσαντώνης

Εάν κάποτε η αποικιοκρατία των δυτικών ήταν εκείνη που κατάστρεφε τις τοπικές οικονομίες της Αφρικής, σήμερα είναι το χρέος, οι πολυεθνικές και οι κερδοσκόποι που συνεχίζουν το ευάρεστο έργο. Από επίσημες εκθέσεις και προβλέψεις μεγάλων διεθνών οικονομικών οργανισμών (όπως το ΔΝΤ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ), τα τελευταία 60 χρόνια, σχετικά με την πορεία της αφρικανικής οικονομίας, προκύπτει το εξής συμπέρασμα: η βοήθεια της Δύσης (οικονομική, τεχνο-γνωσιακή και ανθρωπιστική) οδήγησε, στην κυριολεξία, σε μια θετική οικονομική μετάλλαξη της ηπείρου. Ωστόσο αυτή η τρέχουσα αφήγηση, που αφορά την μεταποικιακή περίοδο, απέχει κατά πολύ από την πραγματικότητα. Παραπληροφόρηση, ασάφειες και αποσιωπήσεις έχουν κυρίως δυο στόχους:

Frank Furedi – Περί κυρίαρχου λαού

Από ~ ResPublica, διαδικτυακό περιοδικό

Η σύγχρονη αντιλαϊκιστική ρητορική ελάχιστα διαφέρει από τις αντιδημοκρατικές επιθέσεις εναντίον του Αθηναϊκού δήμου κατά την εποχή της αρχαιότητας. Και οι δύο ρητορικές εμπνέονται από την περιφρόνηση προς τον ίδιο τον λαό, την οντότητα που οι κλασσικοί φιλόσοφοι αποκαλούσαν «οι πολλοί». Μια τέτοια διάθεση προς τους πολλούς συνοδεύτηκε από την πεποίθηση ότι θα ήταν καλύτερο η πολιτική να αποτελεί τέχνη των ολίγων. Ως εκ τούτου, αντιλαϊκιστές ιδεολόγοι -τότε και τώρα- τάσσονται σφόδρα ενάντια στην αρχή της πλειοψηφίας. Ισχυρίζονται ότι οι πολλοί (δηλαδή η πλειοψηφία) θα χρησιμοποιήσουν τη δυνητική τους δύναμη για να εκφοβίσουν και να εξαναγκάσουν όλους τους άλλους. Στις μέρες μας, τέτοια αντιλαϊκιστικά συναισθήματα αποτελούν κοινό τόπο στους κύκλους των πολιτικών και πολιτισμικών ελίτ…

Η μετεξέλιξη της ειρωνείας, μια σύγχρονη κοινωνικοπολιτική μάστιγα

Από ~ Γιώργος Κουτσαντώνης

Όταν όμως η γλώσσα φτάνει να μιλά με «αποστάγματα» και παρασκήνια τελικά οδηγεί στην αποδοχή ακόμη και ύπουλων μορφών καταπίεσης, όπως και στον φασισμό. Αυτή η δυναμική οδηγεί στην ανάδυση ενός νέου κυνισμού που δεν έχει καμία σχέση με τον αρχαίο ο οποίος πράγματι αμφισβήτησε την εξουσία μέσω της εξύμνησης της αυτάρκειας του ανθρώπου, της γαλήνης και της ηρεμίας του, εφαρμόζοντας μια φιλοσοφία της πρόκλησης, πλην όμως μιας καλής και αγαθής ζωής. Αντίθετα ο σύγχρονος κυνισμός εμφανίζεται ως ένας μηδενισμός που εκφράζεται συχνά από μοδάτα και νευρωτικά άτομα. Είναι μια «ψευδώς φωτισμένη συνείδηση» που χρησιμοποιείται αντιδραστικά και εργαλειακά μόνο και μόνο για να αντιμετωπίσει, με τρόπο αναισθητοποιημένο, το καθημερινό στρες που έχει επιφέρει ο μαζικός (υπερ)ανταγωνιστικός κόσμος.

Το στυλ και η κανονικοποίηση της σκέψης

Από ~ Γιώργος Κουτσαντώνης

Σε επίπεδο πολιτικής επικοινωνίας (και όχι μόνο) η κατάλληλη επιλογή στυλ και οι διαφορετικές κλιμακώσεις των παραπάνω στοιχείων (έλλειψης-πληρότητας, φωτός, ήχου, κίνησης και άλλων) δημιουργούν κατάλληλες επικοινωνιακές συνθέσεις των οποίων η επιρροή, και ενίοτε η ηθελημένη χειραγώγηση, που ασκούν πάνω στους αποδέκτες, είναι από πριν γνωστή. Σε βαθμό που το ίδιο το αντικείμενο μπορεί να παραγκωνίζεται, να υποσκιάζεται ή και να χάνει το νόημα του, προκειμένου η επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα να είναι το δυνατό μεγαλύτερη. Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα σε μεγάλο βαθμό μέσα στο ίντερνετ, όχι μόνο με τα ιντερνετικά μιμίδια, αλλά και μια σειρά από άλλες εκφράσεις, για τις οποίες όπως είπαμε, το σημαντικότερο είναι η τελική επικοινωνιακή απόδοση. Οι τεχνικές επιλογής και διαμόρφωσης του περιεχομένου (SEO) πολλών χιλιάδων (αν όχι εκατομμυρίων) ιστοσελίδων -που συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε σκουπίδια του ίντερνετ- δίνουν ένα τυπικό παράδειγμα της «λογικής» όπου η επισκεψιμότητα βρίσκεται σε επίπεδο σαφώς ανώτερο από το περιεχόμενο της ιστοσελίδας. Πέρα από τις ψηφιακές χωματερές, ας σκεφτούμε ένα ακόμη παράδειγμα…

Η ελληνική ανεκτικότητα και η ρητορική της δημοφοβίας

Από ~ ResPublica, διαδικτυακό περιοδικό

Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι δεν είμαστε πάντα σε ετοιμότητα να καταλάβουμε σε ποιες ωδές πρέπει να κλείνουμε τ’ αυτιά μας, γιατί δυστυχώς κάθε τόπος έχει και τις Σειρήνες του. Αυτές μάλιστα έχουν συχνά την μορφή προβεβλημένης «αυθεντίας» ή έγκριτου, εντέχνως θελκτικού, think tank που προσπαθεί να παραπληροφορήσει και να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη, βαπτίζοντας τον αυτονόητο αντίλογο, ακόμη και τη στοιχειώδη λογική: «λαϊκισμό». […] Αν κάτι φάνηκε ξεκάθαρα τα τελευταία χρόνια, είναι ότι η μαζική σύγχυση εξυπηρετεί καλά τις απρόσωπες αγορές και το τοπικό οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό κατεστημένο (establishment).

Κουλτουραλισμός, μια αλαζονική επίδειξη ιδεολογίας

Από ~ Γιώργος Κουτσαντώνης

Σήμερα η φυγή και η αποξένωση μοιάζει να έχει γίνει πηγή αντιποίνων και να έχει παρεισφρήσει στη γλώσσα. Αν κάποτε η γλώσσα ήταν αινιγματική, ασηπτική και σκοτεινή, στην τρίτη χιλιετία είναι ρεβανσιστική, χυδαία και άξεστη. Σήμερα η συζήτηση, σε οριζόντια ψηφιακή πλατφόρμα, είναι προνόμιο όλων μας. Το Facebook, ιδίως, επιτρέπει την καθημερινή τροφοδότηση της πολυλογίας που πολύ συχνά δεν οδηγεί στην εξαγωγή κάποιου ωφέλιμου συμπεράσματος. Μια πολυλογία και μια φλυαρία της ατάκας (Twitter) που καταλήγει να μην λέει απολύτως τίποτα. Επομένως, σήμερα τα πράγματα, από επικοινωνιακή άποψη, δεν πάνε και τόσο καλύτερα σε σχέση με το χθες, όπου τα διαθέσιμα μέσα επικοινωνίας ήταν σαφώς λιγότερα. Μάλιστα η εξέγερση στην οποία αναφέρεται παραπάνω ο Κρίστοφερ Λας, ίσως καταλήξει να σχετίζεται με το εφιαλτικό ενδεχόμενο όπου ο καθένας βλέπει τον άλλο ως εχθρό/εμπόδιο που πρέπει απλά να εξοντωθεί στο όνομα ενός άγνωστου και αόριστου στόχου.

Σελίδα 1 από 18
1 2 3 … 18