Άρθρα που καταπιάνονται με ευρύ φάσμα αναλύσεων: από συζητήσεις πολιτικού ενδιαφέροντος, πάνω στην επικαιρότητα ή σε θέματα φιλοσοφικά και ιστορικά, μέχρι και αναλύσεις για την τέχνη. Η λίστα αυτή περιλαμβάνει άρθρα/συνδιαμορφώσεις, ατομικά άρθρα και γνώμες εξωτερικών συνεργατών (μεταφράσεις, σχόλια, φιλοσοφικές τοποθετήσεις κ.α.).
Τι και αν οι δυστυχείς Έλληνες αναφέρονται στο έθνος τους διαχρονικά, ακόμη και στη διάρκεια της τουρκοκρατίας, δηλώνουν ότι στενάζουν κάτω από την οθωμανική κατοχή, επαναστατούν, καλούν άλλοτε τους Ρώσους και άλλοτε την Εσπερία να τους βοηθήσουν να απελευθερωθούν και πολλά άλλα. Όταν o «ορθός λόγος» της ιδεολογικής ορθοφροσύνης το επιβάλει, οι πηγές υποχωρούν ή μεθερμηνεύονται αναλόγως.
Ο απλά «συντηρητικός» Scruton, δεν είναι μόνον ένας φιλόσοφος της αισθητικής και της ηθικής· διαθέτει ένα σαφές και ολοκληρωμένο όραμα για τον κόσμο και την πολιτική που διαφέρει τόσο από τον φιλελευθερισμό, όσο και από τον σοσιαλισμό, καθόσον αξιοποιεί, όσο το δυνατόν πιο πιστά γίνεται, τη φυσικότητα της ανθρώπινης κοινωνικότητας. Ο άνθρωπος είναι ενστικτωδώς συντηρητικός γιατί φύσει επιθυμεί να «ανήκει» στην κοινότητα με την οποία μοιράζεται αξίες και πεποιθήσεις που εκφράζονται μέσα από μια κοινή κουλτούρα. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: α) ότι δεν υφίσταται φυσική ροπή του ανθρώπου προς τον τραχύ ατομικισμό – τον οποίο εξυμνεί ο φιλελευθερισμός (κυρίως ο οικονομικός) και β) ότι δεν είναι από τη φύση του ο άνθρωπος διατεθειμένος να ακολουθήσει μια επαναστατική πολιτική που προτείνει απότομους μετασχηματισμούς…
Αυτός που πάσχει από αμνησία καταντά να του αφηγούνται την ζωή του άλλοι. Και μια κοινωνία, σαν την δικιά μας, που αγνοεί την ιστορία φτάνει να νομίζει με την βλακώδη αυτοπεποίθηση των μωρών πως όλα όσα βλέπει τα ανακάλυψε η ίδια για πρώτη φορά. Μια από αυτές τις ανακαλύψεις είναι η λεγόμενη μη –μυθοπλασία, καινούργια έννοια, παλιό πράγμα. Τι είναι η μη-μυθοπλασία; Στην πράξη πολύ συχνά δεν είναι τίποτα περισσότερο από τις λογοτεχνικές απόπειρες σε πεζό ανθρώπων που δεν διαθέτουν ούτε την φαντασία που χρειάζεται η πλοκή ενός μυθιστορήματος ούτε την πολυμάθεια και την κριτική ικανότητα που απαιτεί μια σοβαρή μελέτη. Γενικότερα, και πιο κοντά στο πνεύμα εκείνων που μετέρχονται τον όρο, μη μυθοπλασία σημαίνει οποιαδήποτε πεζογραφική απόπειρα με λογοτεχνικές αξιώσεις η οποία δεν στηρίζεται στην αφήγηση φανταστικών συμβάντων. Έτσι, η μη μυθοπλασία μπορεί να περιλαμβάνει δοκίμια, ημερολόγια, ιστορικές βιογραφίες, αυτοβιογραφικά γραπτά, στοχασμούς επί παντός επιστητού και ούτω καθεξής και όλους τους δυνατούς συνδυασμούς τους. Προβάλλει έτσι στην λογοτεχνία ως μια εναλλακτική στο μυθιστόρημα και το διήγημα, ως μια πρωτότυπη απάντηση στον κορεσμό του μυθιστορηματικού είδους.
Η πολιτική «αθωότητα» της ιστορικο-φιλοσοφικής σκέψης τον αντιμετωπίζει ως Κρίση του Ηθικού Δικαστηρίου των εξεγερμένων πολιτών. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Paine, λίγα χρόνια αργότερα, βλέπει στον Αμερικάνικο Πόλεμο της Ανεξαρτησίας την επιτέλεση μιας ηθικής επιταγής, η οποία θα οδηγήσει στη νίκη της αθωότητας και της ελευθερίας. Η νίκη των εποίκων και ο χωρισμός του Νέου από τον Παλαιό Κόσμο καθιστά βέβαιο το γεγονός ότι το τέλος της κρίσης που βασανίζει τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες θα έρθει μέσα από το βίαιο διαχωρισμό της ηθικής από την ανηθικότητα. Το «Αμερικάνικο παράδειγμα»[1], στα πλαίσια της ιστορικο-φιλοσοφικής σκέψης, επιβεβαιώνει το αίσιο τέλος που θα έχει η μελλοντική βίαιη σύγκρουση παλαιού καθεστώτος και νέας κοινωνίας.
Εννοούμε μήπως ένα βίαιο, έκτακτο μέτρο, που έρχεται σε αντίθεση με τους κανόνες της κοινής τάξης, με τις γενικές αρχές της δικαιοσύνης; Αυτό όμως δεν αποτελεί επαρκή λόγο για την υιοθέτησή του. Πρέπει να αποδεικνύεται επίσης ότι είναι χρήσιμο και ότι οι περιστάσεις το απαιτούν και το δικαιολογούν. Ίσως είναι καλό να εξετάσουμε την προέλευση αυτής της κατάχρησης της λέξης επαναστατικός. Όταν τέθηκε θέμα εγκαθίδρυσης της ελευθερίας πάνω στα ερείπια του δεσποτισμού, και της ισότητας πάνω σ’ εκείνα της αριστοκρατίας, πολύ ορθά δεν επιδιώξαμε να θεμελιώσουμε τα δικαιώματά μας στην καρολίγγεια νομοθεσία ή στη Lex Ripuaria, το σαξωνικό εθιμικό δίκαιο.
Η κατάσταση της Ευρώπης είναι τόσο περισσότερο δυσοίωνη, όσο η αποδυνάμωση του πνεύματος προέρχεται από αυτήν την ίδια, από την ίδια της την πνευματική κατάσταση που κυριάρχησε κατά το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα. Και εκείνη την εποχή συνέβη σε εμάς αυτό που ασμένως και συντόμως χαρακτηρίζουν ως “κατάρρευση του γερμανικού ιδεαλισμού”. Το σκοτείνιασμα του κόσμου, η φυγή των θεών, η καταστροφή της γης, η μαζοποίηση του ανθρώπου, το μίσος κι η καχυποψία για οτιδήποτε δημιουργικό ή ελεύθερο, προσέλαβε στο σύνολο της οικουμένης μια τέτοια έκταση, ώστε οι παιδαριώδεις κατηγορίες της αισιοδοξίας και της απαισιοδοξίας να έχουν από καιρό γίνει καταγέλαστες.
Στο θεατρικό έργο Δάφνες και Πικροδάφνες (1979) των Δημήτρη Κεχαΐδη και Ελένης Χαβιαρά, την κατεξοχήν πολιτική κωμωδία του νεοελληνικού ρεπερτορίου, γνωρίζουμε τον τύπο του ανθρώπου που τρέφεται από την σχέση του με την εξουσία, που προσπαθεί να βρεθεί όσο πιο κοντά γίνεται σε αυτή προκειμένου να ωφεληθεί, και ταυτόχρονα παραδέχεται πως δεν έχει τα μέσα για να την κατακτήσει επί της ουσίας. Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από τις συγκρούσεις των τεσσάρων προσώπων, κομματικών παραγόντων της Τρίπολης που ετοιμάζονται για τις επικείμενες εκλογές. Στο εργένικο δωμάτιο του Κώστα, ο Κώστας και ο Αλέκος συντάσσουν τις λίστες των υποψηφίων, ενώ ο Βασίλης και ο Τάσος κατακρίνουν τους δύο πρώτους για τον ζήλο τους, αφού δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα επίσημα τα ονόματα των υποψηφίων. Οι χαρακτήρες ονειρεύονται να δρέψουν τις «δάφνες» που τους αναλογούν στο πολιτικό παιχνίδι, να «μεσουρανήσουν» στο πολιτικό στερέωμα όχι σαν αστέρες πρώτου μεγέθους αλλά σαν «αστεράκια» στο πλάι πολιτικών πρωταγωνιστών της περιφέρειάς τους, οι οποίοι γίνεται σαφές ότι προέρχονται από κοινωνικά στρώματα με σημαντική πολιτική και οικονομική ισχύ.
Η φιλοσοφία – που διατηρεί πάντα στενούς δεσμούς με την ποίηση και τη λογοτεχνία – όπως και η τέχνη, δεν χρησιμεύει σε κάτι, αλλά επιτελεί μια λειτουργία, δίχως την οποία δεν μπορούν να σταθούν ούτε οι πρακτικές πλευρές μιας κοινωνίας. Η φιλοσοφική σκέψη κινείται στη τραγική διάμεσο των αιώνιων μεγάλων μαχών: ανάμεσα στη λαχτάρα για ζωή και στην απογοήτευση, ανάμεσα στην αναζήτηση νοήματος και στη ματαιότητα, ανάμεσα στο συναίσθημα και τη λογική. Η ζωή δεν περιορίζεται στις μητρικές κραυγές πόνου κατά τον τοκετό ή στην ακόρεστη δίψα του νεογνού για τροφή και προστασία. Η διαιώνιση της ζωής είναι πολλά περισσότερα από μια φυσική ανάγκη ή ένα απλό βιολογικό ένστικτο, είναι κάτι πολύ υψηλότερο από μια απλή σχέση εξάρτησης γονέα-παιδιού που προσφέρει συναισθηματικά οφέλη σε γονείς και συγγενείς.
Το βασικό θέμα του είναι η γένεση του Ουτοπισμού μέσα σε ένα ιστορικά καθορισμένο λειτουργικό πλαίσιο, εκείνο του 18ου αιώνα. Για να το επιτύχει αυτό αποφεύγει να συγκρίνει περασμένες και σύγχρονες εκφράσεις της φιλοσοφίας της ιστορίας, να αξιολογήσει το περιεχόμενο των ουτοπικών στόχων τους ή να αναδείξει την ιδεολογική τους δομή. Αντίθετα, επικεντρώνεται με ζήλο στη μελέτη της πολιτικής κατάστασης της αστικής τάξης εντός του πλαισίου του Απολυταρχικού/Μοναρχικού Κράτους, μέσα από το οποίο ξεπήδησε και την κατανόηση της πολιτικής λειτουργίας που η αστική σκέψη και κύρια ο Διαφωτισμός, επιτέλεσε εντός και ενάντια αυτής της Απολυταρχίας.
Σήμερα, στον μαζικό, ναρκισσιστικό και γεμάτο αντιφάσεις δυτικό κόσμο, βασιλεύει ο κατακερματισμός. Το «εμείς» γίνεται απλό άθροισμα μοναχικών, αποξενωμένων και ξεριζωμένων, συνεπώς αδυνατεί να λάβει πολιτικό σώμα[4] και εύκολα συντρίβεται κάτω από πομπώδεις διακηρύξεις και οργισμένες καταδίκες στις τηλεοπτικές κάμερες και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης· εκεί όπου σχεδόν τα πάντα εκτονώνονται στα πλαίσια ενός πολιτισμικού πολέμου, που διεξάγεται εξ ολοκλήρου στο ηθικό και στο συναισθηματικό πεδίο.
