Ζαν – Ζακ Ρουσσώ: Περί της δημοκρατίας
Όποιος νομοθετεί γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε πως πρέπει να εφαρμοστεί και να ερμηνευτεί ο νόμος. Φαίνεται λοιπόν ότι δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη μορφή διακυβέρνησης παρά όταν η εκτελεστική εξουσία ενώνεται με την νομοθετική. Αλλά τούτο πάλι καθιστά τη διακυβέρνηση αυτή ανεπαρκή κατά ορισμένες θεωρίες, επειδή τα πράγματα που πρέπει να είναι ξεχωριστά δεν είναι, κι όταν ο ηγεμόνας και ο κυρίαρχος είναι το ίδιο πρόσωπο, δεν σχηματίζουν, ούτως ειπείν, παρά μια κυβέρνηση χωρίς κυβέρνηση.
Σύγχυση, αντιλαϊκιστικός λόγος και φιλελεύθερα ά-λογα
Τούτο το κειμένου δεν προτίθεται μονάχα να προσφέρει μια επιπλέον κριτική πάνω στις αντιλήψεις του Δερτιλή – που γενεαλογικά μπορεί κανείς να εντοπίσει τις πρώτες βάσεις αυτής της ιδεολογίας στις απολυταρχικές πολιτικές θεωρίες του 16ου αιώνα και στα θετικιστικά ρεύματα του 19ου και 20 αιώνα αντίστοιχα. Επιπλέον, με αφορμή τις τοποθετήσεις του στο πλαίσιο του 2ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, θα προσπαθήσουμε να εισάγουμε στο άρθρο αυτό μια εκ νέου κατανόηση των ανθρώπινων πραγμάτων, της πολιτικής και της τρέχουσας πραγματικότητας όπως αυτή ξεπροβάλει μπροστά μας…
Η δημοκρατία που κινδυνεύει & πλάγιοι (φιλελεύθεροι) σκοποί
Συνδιαμόρφωση κειμένου: Γιώργος Κουτσαντώνης, Αθανάσιος Γεωργιλάς, Μιχάλης Θεοδοσιάδης Τους μηχανισμούς και τις διαδικασίες μέσω των οποίων η ημιμάθεια και η αμάθεια απειλούν τη δημοκρατία στην Ελλάδα και διεθνώς, περιέγραψε στην διάλεξή του, ο καθηγητής Γιώργος Δερτιλής στο πλαίσιο του 2ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Μια γεύση από τον πυρήνα της σκέψης του κ. Δερτιλή μπορεί κανείς να πάρει από το κείμενό του με τίτλο «Η Τυραννία της Αμάθειας», καθώς και από μια πρόσφατη συνέντευξή του. Το να υποστηρίζει κανείς ότι η δημοκρατία μας απειλείται προϋποθέτει πρώτα -και αυτό είναι το ελάχιστο- την διευκρίνηση, πως το πολίτευμα στο οποίο αναφέρεται ο κ. Δερτιλής δεν είναι άλλο από ένα ταξικό, γραφειοκρατικό, κομματοκρατούμενο μόρφωμα…
Η (ανατολική) ιστορία της Δύσης
Ενάντια στην μοιρολατρική πεποίθηση πως «η κάθε εποχή θεωρεί τον εαυτό της χειρότερη από τις προηγούμενες» η αλήθεια είναι πως στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν είχε ποτέ καθολική επικράτηση η ρήση «κάθε πέρυσι και καλύτερα». Αν θέλουμε να αναζητήσουμε ένα σταθερό μοτίβο για το πως αντιλαμβάνονται ο άνθρωποι την εποχή τους θα διαπιστώσουμε πως πολύ συχνά εμφανίζονται εποχές οι οποίες κυριαρχούνται από έντονη αισιοδοξία και τόλμη για το μέλλον. Ας θυμηθούμε την belle epoque, τα χρόνια που ακολούθησαν το τέλος του δεύτερου μεγάλου πολέμου και την βικτωριανή αυτοπεποίθηση με την αστική προσήλωση στην πρόοδο και τις υλικές δυνάμεις. Ειδικά η βικτωριανή εποχή επέδειξε μια ανεπανάληπτη από τότε αύρα αισιοδοξίας και εμπιστοσύνης στις δυνάμεις της τεχνικής και τις επιστήμης. Άρα οφείλουμε να μην ξεχνάμε πως υπάρχουν και εποχές που οι άνθρωποι τις θεωρούς καλές, μάλιστα καλύτερες από τις περασμένες…
Πολιτική ορθότητα και αισθητικοποίηση
Επιδίωξη αυτού του σύντομου κειμένου ωστόσο δεν είναι φυσικά μια συστηματική ανάλυση της σχέσης της πολιτικής και του πολιτικού λόγου με την αισθητική. Αναμφισβήτητα αυτή είναι τεράστιας σημασίας και έχει εξεταστεί διεξοδικά από σπουδαίους ερευνητές. Πράγματι μεγάλοι στοχαστές όπως ο Βάλτερ Μπένγιαμιν και η Χάνα Άρεντ έχουν μελετήσει τα φαινόμενα της αισθητικοποίησης της πολιτικής η οποία έχει συσχετιστεί πειστικά με τον φασισμό αλλά και της πολιτικοποίησης της τέχνης (ή αλλιώς στράτευσης) που αντίστοιχα έχει συσχετιστεί με την προώθηση της ιδεολογίας σε ποικίλα αυταρχικά κομμουνιστικά καθεστώτα[5]. Αυτό που επιχειρείται εδώ είναι η ανάδειξη της θέσης, έστω και με απλουστευτικό τρόπο, ότι ένα από τα μείζονος σημασίας ζητήματα σήμερα διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα -που αφορούν στο δημόσιο λόγο- είναι η αισθητικοποίησή του σε βαθμό που τελικά σχετικοποιείται η ίδια η αλήθεια και παραλλάσσεται, που ακόμη και η απολιτικοποίηση γίνεται οργανική στην υπηρεσία του πολιτικά ορθού…
Δημοψηφίσματα και η αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συντομία
Αν η ΕΕ έθετε υποψηφιότητα για να ενταχθεί στην ΕΕ, δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή. Ο δημοκρατικός της χαρακτήρας είναι απλά ανεπαρκής. Η σημερινή θεσμική δομή της ΕΕ θα πρέπει να αναθεωρηθεί διεξοδικά. (Γκύντερ Φερχόϊγκεν – πρώην Επίτροπος υπεύθυνος για την ευρωπαϊκή διεύρυνση). Οι πιο…
Ειλικρίνεια, εκφοβισμός και καθησυχασμός
«Regardez-moi au fond des yeux, nous allons parler de problèmes financiers au coin du feu –Κοιτάξτε με βαθιά στα μάτια, θα κουβεντιάσουμε για οικονομικά προβλήματα, δίπλα στο τζάκι» Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εσταίν Με αυτή τη φράση ο κεντροδεξιός Γάλλος πολιτικός δεν επιχειρεί τίποτε άλλο, παρά μια…
Η προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας στην πολιτική θεωρία της Hannah Arendt
Γράφει ο Γρηγοριάδης Κωνσταντίνος Σημαντική πτυχή του έργου της Hannah Arendt, που έχει συζητηθεί αρκετά και για την οποία η ίδια έχει υποστεί κριτική, είναι η προσέγγισή της στη θεώρηση του πολιτικού και στη σύνδεσή του με ό,τι αποκαλεί η ίδια «δημόσια σφαίρα» ή «πολιτική…
Καιροί δημιουργικού αντιδιανοουμενισμού
Σε παλαιότερο κείμενο, αναφερόμενος στα αδιέξοδα αντιπροσωπευτικά πολιτικά συστήματα, είχα υποστηρίξει ότι οι πολίτες με την παθητικότητά τους και την έλλειψη αμφισβήτησης επέτρεψαν τη δημιουργία μιας κοινής ψευδαίσθησης. Αυτή η ψευδαίσθηση αφορά στην ύπαρξη, κατά καιρούς, μιας σχεδόν μυθικής φιγούρας πολιτικού προσώπου. Ενός ανθρώπου εξαιρετικά ευφυούς, εξόχως…
Σάββας Στρούμπος: “Tο θέατρο πρέπει να είναι στρατευμένο στην υπόθεση της Ζωής”
Η Χάννα Άρεντ στο δοκίμιό της The Revolutionary Tradition and Its Lost Treasure (από το βιβλίο On Revolution – 1963), αναζητώντας τον χαμένο θησαυρό των επαναστάσεων της νεωτερικής εποχής, εστιάζει στην Γαλλική και την Αμερικανική Επανάσταση για να καταδείξει την βαθύτερη και τραυματικότερη αιτία της αποτυχίας τους: “το πνεύμα της επανάστασης απέτυχε να βρει τον κατάλληλο θεσμό” (σ. 280). Οι συγκεντρωτικές κυβερνητικές δομές που οικοδομήθηκαν στις δύο χώρες – η Convention Nationale και η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση – παρέκκλιναν συνειδητά από την εξυπηρέτηση του επαναστατικού πνεύματος, την ουσία του οποίου η Άρεντ εντοπίζει στην ελευθερία όπως αυτή μπορεί να οριστεί με την πρωταρχική της μορφή: την πολιτική ελευθερία. “Γιατί η πολιτική ελευθερία … σημαίνει το δικαίωμα στην ‘συμμετοχή στην κυβέρνηση’ ή δεν σημαίνει τίποτα” (σ. 218). Η Άρεντ δεν αποσκοπεί στην απόδοση ευθυνών για τις αποτυχίες αυτές στην προδοσία και την διαφθορά..