Μια επιστολή του Ζαν Κλώντ Μισεά για το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων»
Αναρωτιέμαι μόνο μέχρι ποιο σημείο μπορεί να φτάσει αυτό το κίνημα (το οποίο θυμίζει πολύ την εξέγερση της Μεσημβρίας του 1907) μέσα σε αυτή τη θλιβερή τρέχουσα πολιτική κατάσταση. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κίνημα αυτό έχει μπροστά του μια «αριστερή» θατσερική κυβέρνηση (ο κυριότερος σύμβουλος του Μακρόν είναι ο Matthew Laine,επιχειρηματίας του Σίτι και εκπρόσωπος της πολιτικής της Μάγκι), δηλαδή μια κυβέρνηση που με κυνισμό και αταραξία είναι έτοιμη – κι αυτή είναι η τεράστια διαφορά με τους προκατόχούς της -να φτάσει μέχρι τις χειρότερες ακρότητες (όπως η Μάγκι με τους ανθρακωρύχους ή με τους Ιρλανδούς απεργούς πείνας) προκειμένου να επιβάλλει την «κοινωνία της ανάπτυξης» και την αντιδημοκρατική εξουσία των δικαστών που θριαμβεύει σήμερα σε όλα τα μέτωπα. Κι όλα αυτά χωρίς να έχει να φοβάται τίποτα από το δουλοπρεπές προσωπικό των ΜΜΕ. Θά ‘πρεπε να θυμίσουμε εδώ ότι έχουμε μέχρι στιγμής 3 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, πολλοί εκ των οποίων σε κρίσιμη κατάσταση. Αν δεν με απατά η μνήμη μου, είναι απο τον Μάη του 68 που δεν είχαμε δει τέτοιας έκτασης επεισόδια σε γαλλικό έδαφος και παρόλ’αυτά η ειδησεογραφική κάλυψη των δραματικών αυτών γεγονότων είναι ανεπαρκέστατη. Τι θα είχαν να πουν τα μαντρόσκυλα του France Info αν ένας τέτοιος απολογισμός ήταν έργο ενός Πούτιν ή ενός Τράμπ;
Ο θρίαμβος του Λόγου: Μακεδονία, καταλήψεις, «κοινωνικός αυτοματισμός»
Αν το τελευταίο επιτευχθεί, η κρίση σημαίνει ότι ένας νέου τύπου, «προοδευτικός» αυτή τη φορά ολοκληρωτισμός ορθώνει τη σκιά του επάνω στην ανθρωπότητα. Ο Λόγος αντιμέτωπος με το Δίκαιο. “Ο Θρίαμβος του Λόγου” αντί του Triumph des Willens. Αρκετά μπερδεμένοι καιροί για να τους αναλύουμε με τυπικούς όρους από τα γνωστά ιδεολογικά σχήματα.
Περί μοντέρνας ζωγραφικής – Σαλβαντόρ Νταλί
Είμαι μάλιστα διατεθειμένος να μου κόψουν ολόκληρο το αριστερό μου αυτί μαζί με το δεξί εάν μπορούσα να μάθαινα την ακριβή συνταγή που συνέθετε το «πολύτιμο νέκταρ» στο οποίο ο Βεμέερ, μοναδικός στους μοναδικούς – και που δεν αποκαλώ θεϊκό γιατί ήταν ο πιο ανθρώπινος απ’όλους τους ζωγράφους – βύθιζε τα ακριβά πινέλα του. Αυτό το απόσταγμα, που είμαι σίγουρος ότι στις μέρες του Βερμέερ ήταν κάτι το κοινό και καθημερινό, μεταμορφώθηκε στην ηλίθια και σκατολογική εποχή μας της καλλιτεχνικής παρακμής σ’ένα υγρό πετράδι τόσο σπάνιο και μυστηριώδες, που όλος ο χρυσός του κόσμου δεν φτάνει για να το ανακτήσουμε ξανά.
Ουτοπία, κομφορμισμός και ελπίδα (amor mundi και amor fati)
Ελπίδα είναι: «να λέω στον εαυτό μου κάθε πρωί: «Έχω θάρρος, δεν φοβάμαι». Θα αποκτήσω θάρρος, αλλά ένα θάρρος που συμμορφώνεται με αυτά που μπορώ να φανταστώ όντας απόλυτα συνυφασμένα με την παρούσα ατέλειά μου. Κατά συνέπεια το θάρρος μου δεν θα υπερβεί τούτη την ατέλεια» (Σιμόν Βέιλ)
Το «Πορτρέτο του Έντμοντ Μπέλαμι» και η υπέρβαση της ζωγραφικής
Η τεχνολογία, μαζί με την καθίζηση των τεχνών, δείχνει να οδηγεί στην καταρράκωση της σκέψη, της οποίας η αποξήρανση έχει ήδη προκληθεί από τον καταναλωτισμό, από την τάση του να αντικαθιστά το παρελθόν με νέα καταναλωτικά είδωλα. Το πάθος ορισμένων για την τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα ακόμα δείγμα της κρίσης ειδωλολατρίας που μαστίζει τον δυτικό άνθρωπο και της απελπισμένης αναζήτησής του για μια ανώτερη αρχή (υπερέχουσα) που θα τον εξουσιάσει χωρίς όμως και να ακυρώνει την εγωιστική του έπαρση. Υπό μια έννοια πρόκειται για Το Υπόγειο του Ντοστογιέφσκι στον κόσμο των υπολογιστών.
Βυζάντιο και Laïcité (μέρος β’): Περί των παρανόμως τοῖς ἄρχουσιν ἐπί τοῖς ἱεροῖς τολμωμένων
Η διαλεκτική σχέση μεταξύ βυζαντινού “Κράτους” και Εκκλησίας αναιρεί ριζικά την απλοϊκή άποψη του Hegel και κάνει τις επίκαιρες εξαγγελίες περί “συμφωνιών της Πολιτείας με την Εκκλησία” να φαντάζουν άτολμες και υπερφίαλες σε σχέση με τα ριζικά μέτρα και την ολομέτωπη επίθεση που εξαπέλυσαν στην Εκκλησία οι κοσμικοί του Βυζαντίου.
Βυζάντιο και Laïcité (μέρος α’)
“Η εκκοσμίκευση θεωρείται συνήθως η νίκη του αθεϊσμού επί του χριστιανισμού. Λίγοι όμως βλέπουν πως είναι δυο εντελώς διαφορετικά πράγματα ο αντικληρικαλισμός του κράτους από την αποχριστιανοποίηση ενός λάου. Το πρώτο πράγμα μπορεί να συμβεί κάλλιστα χωρίς να είναι απαραίτητο επακόλουθο το δεύτερο. Και όσο αφορά την αποχριστιανοποίηση της ελληνικής κοινωνίας αυτή συντελείται ήδη εδώ και αρκετές δεκαετίες χωρίς να έχουν θιχτεί στο ελάχιστο τα “δικαιώματα” της ιερατικής τάξης.”
Περί αγάπης
Η πρωταρχική εντολή: «καὶ ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου.» (ΔΤ 6,5). Ο Θεός όμως δεν είναι ποινικός κώδικας, δεν αρκεί να τον υπακούς για να Τον έχεις δίπλα σου. Η εντολή δεν είναι κανόνας, άλλα ένα μάντρα, λόγος προς βρώση και πόση καθημερινή που μας καταβροχθίζει με τη σειρά του απ’ το λίκνο της γλώσσας. «Κι αυτά τα λόγια, που εγώ σήμερα σε προστάζω, θα είναι στην καρδιά σου· και θα τα διδάσκεις με επιμέλεια στα παιδιά σου, και θα μιλάς γι’ αυτά όταν κάθεσαι στο σπίτι σου, όταν περπατάς στον δρόμο, και όταν πλαγιάζεις, και όταν σηκώνεσαι. Θα τα δέσεις στο χέρι σου σαν σημάδι και υπενθύμιση, θα είναι τα κρεμαστά στολίδια ανάμεσα στα μάτια σου. Και θα τα γράψεις στις παραστάδες του σπιτιού σου, κι επάνω στις πόρτες σου.» (ΔΤ 6, 6-9). Η νόρμα είναι μαγεία, είναι λόγος που προστατεύει τον οίκο και καθοδηγεί το βήμα.
Το συναίσθημα, η αυθεντία και η ενοχή ως λογικές πλάνες
Αυτές οι λογικές πλάνες -στις διάφορες αποχρώσεις τους και σε συνδυασμό με άλλες πλάνες- μπορούν να γίνουν δόλια όπλα στη φαρέτρα ενός δημαγωγού (με την αρνητική έννοια του όρου). Αυτό γιατί, όπως και η προσφυγή στην αυθεντία καλλιεργεί εξίσου την ακρισία και υπονομεύει την ατομική σκέψη, η κατασκευή ενοχής καλλιεργεί συστηματικά τον φόβο. Αν κάποιος, για παράδειγμα, βρίσκει ενδιαφέρον το έργο του Καντ, επειδή κάποια σημεία του έργου ενδέχεται να παραπέμπουν σε ρατσισμό, μπορεί να φοβηθεί να εκφράσει δημόσια αυτό το ενδιαφέρον του, διότι κάποιοι μπορεί να τον κατατάξουν αυτομάτως στους ρατσιστές.
Δέκα πληγές ιάσιμες
Ο φιλοσοφικός λόγος είναι σημαντικό να είναι σαφής. Σημαντικό επίσης είναι να είναι χρήσιμος, τεκμηριωμένος και άμεσα εφαρμόσιμος σε ζητήματα που απασχολούν σήμερα τον άνθρωπο. Ο φιλοσοφικός λόγος πρέπει να συνδέει τα σύγχρονα με τα διαχρονικά. Στο παρόν κείμενο επιχειρείται εντοπισμός περιθωρίων βελτίωσης στο θέμα της ιδεολογίας (πρόσληψης και ερμηνείας της πραγματικότητας), όπως διαπιστώνονται αρκετά συχνά, ώστε να αποτελούν πρόβλημα σε βαθμό κοινωνικών πληγών, αιτίες δυστυχίας στο κοινωνικό σύνολο. Αντιπροτείνονται κατευθύνσεις, οι οποίες ήδη επιδιώκονται από πολλούς και την τάση αυτή επιθυμούμε να ενισχύσουμε. Βασική θέση του άρθρου είναι πως τα προβλήματα μπορεί και να μην είναι ανεπίλυτα και η ελληνική πραγματικότητα μπορεί να βοηθηθεί στο θέμα της ιδεολογίας, το οποίο είναι σημαντικό, εφόσον η ιδεολογία κατευθύνει και το σύνολο της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ατομικά και κοινωνικά. Παραθέτουμε τις ακόλουθες δέκα θέσεις με συνοπτικό σχολιασμό.