Κατάχρηση της λέξης «επαναστατικός» – Jean-Antoine-Nicolas Caritat, μαρκήσιος του Condorcet
Εννοούμε μήπως ένα βίαιο, έκτακτο μέτρο, που έρχεται σε αντίθεση με τους κανόνες της κοινής τάξης, με τις γενικές αρχές της δικαιοσύνης; Αυτό όμως δεν αποτελεί επαρκή λόγο για την υιοθέτησή του. Πρέπει να αποδεικνύεται επίσης ότι είναι χρήσιμο και ότι οι περιστάσεις το απαιτούν και το δικαιολογούν. Ίσως είναι καλό να εξετάσουμε την προέλευση αυτής της κατάχρησης της λέξης επαναστατικός. Όταν τέθηκε θέμα εγκαθίδρυσης της ελευθερίας πάνω στα ερείπια του δεσποτισμού, και της ισότητας πάνω σ’ εκείνα της αριστοκρατίας, πολύ ορθά δεν επιδιώξαμε να θεμελιώσουμε τα δικαιώματά μας στην καρολίγγεια νομοθεσία ή στη Lex Ripuaria, το σαξωνικό εθιμικό δίκαιο.
Ούτε ειρήνη, ούτε πόλεμος: η ευρωπαϊκή κοινωνία στο καθαρτήριο της βίας. Ο Ρενέ Ζιράρ ερμηνεύει τον Κλάουζεβιτς – Αλέξανδρος Μπριασούλης
Η κατάσταση της Ευρώπης είναι τόσο περισσότερο δυσοίωνη, όσο η αποδυνάμωση του πνεύματος προέρχεται από αυτήν την ίδια, από την ίδια της την πνευματική κατάσταση που κυριάρχησε κατά το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα. Και εκείνη την εποχή συνέβη σε εμάς αυτό που ασμένως και συντόμως χαρακτηρίζουν ως “κατάρρευση του γερμανικού ιδεαλισμού”. Το σκοτείνιασμα του κόσμου, η φυγή των θεών, η καταστροφή της γης, η μαζοποίηση του ανθρώπου, το μίσος κι η καχυποψία για οτιδήποτε δημιουργικό ή ελεύθερο, προσέλαβε στο σύνολο της οικουμένης μια τέτοια έκταση, ώστε οι παιδαριώδεις κατηγορίες της αισιοδοξίας και της απαισιοδοξίας να έχουν από καιρό γίνει καταγέλαστες.
Δάφνες και Πικροδάφνες: ο ανεκπλήρωτος έρωτας με το τοτέμ της πολιτικής εξουσίας
Στο θεατρικό έργο Δάφνες και Πικροδάφνες (1979) των Δημήτρη Κεχαΐδη και Ελένης Χαβιαρά, την κατεξοχήν πολιτική κωμωδία του νεοελληνικού ρεπερτορίου, γνωρίζουμε τον τύπο του ανθρώπου που τρέφεται από την σχέση του με την εξουσία, που προσπαθεί να βρεθεί όσο πιο κοντά γίνεται σε αυτή προκειμένου να ωφεληθεί, και ταυτόχρονα παραδέχεται πως δεν έχει τα μέσα για να την κατακτήσει επί της ουσίας. Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από τις συγκρούσεις των τεσσάρων προσώπων, κομματικών παραγόντων της Τρίπολης που ετοιμάζονται για τις επικείμενες εκλογές. Στο εργένικο δωμάτιο του Κώστα, ο Κώστας και ο Αλέκος συντάσσουν τις λίστες των υποψηφίων, ενώ ο Βασίλης και ο Τάσος κατακρίνουν τους δύο πρώτους για τον ζήλο τους, αφού δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα επίσημα τα ονόματα των υποψηφίων. Οι χαρακτήρες ονειρεύονται να δρέψουν τις «δάφνες» που τους αναλογούν στο πολιτικό παιχνίδι, να «μεσουρανήσουν» στο πολιτικό στερέωμα όχι σαν αστέρες πρώτου μεγέθους αλλά σαν «αστεράκια» στο πλάι πολιτικών πρωταγωνιστών της περιφέρειάς τους, οι οποίοι γίνεται σαφές ότι προέρχονται από κοινωνικά στρώματα με σημαντική πολιτική και οικονομική ισχύ.
Οικο-χιλιασμός και αντιναταλισμός – Το πνεύμα του ορθολογισμού
Η φιλοσοφία – που διατηρεί πάντα στενούς δεσμούς με την ποίηση και τη λογοτεχνία – όπως και η τέχνη, δεν χρησιμεύει σε κάτι, αλλά επιτελεί μια λειτουργία, δίχως την οποία δεν μπορούν να σταθούν ούτε οι πρακτικές πλευρές μιας κοινωνίας. Η φιλοσοφική σκέψη κινείται στη τραγική διάμεσο των αιώνιων μεγάλων μαχών: ανάμεσα στη λαχτάρα για ζωή και στην απογοήτευση, ανάμεσα στην αναζήτηση νοήματος και στη ματαιότητα, ανάμεσα στο συναίσθημα και τη λογική. Η ζωή δεν περιορίζεται στις μητρικές κραυγές πόνου κατά τον τοκετό ή στην ακόρεστη δίψα του νεογνού για τροφή και προστασία. Η διαιώνιση της ζωής είναι πολλά περισσότερα από μια φυσική ανάγκη ή ένα απλό βιολογικό ένστικτο, είναι κάτι πολύ υψηλότερο από μια απλή σχέση εξάρτησης γονέα-παιδιού που προσφέρει συναισθηματικά οφέλη σε γονείς και συγγενείς.
Αναζητώντας τις ρίζες της παθογένειας της σύγχρονης κοινωνίας. Η συμβολή του Reinhart Koselleck – Θεόδωρος Ντρίνιας
Το βασικό θέμα του είναι η γένεση του Ουτοπισμού μέσα σε ένα ιστορικά καθορισμένο λειτουργικό πλαίσιο, εκείνο του 18ου αιώνα. Για να το επιτύχει αυτό αποφεύγει να συγκρίνει περασμένες και σύγχρονες εκφράσεις της φιλοσοφίας της ιστορίας, να αξιολογήσει το περιεχόμενο των ουτοπικών στόχων τους ή να αναδείξει την ιδεολογική τους δομή. Αντίθετα, επικεντρώνεται με ζήλο στη μελέτη της πολιτικής κατάστασης της αστικής τάξης εντός του πλαισίου του Απολυταρχικού/Μοναρχικού Κράτους, μέσα από το οποίο ξεπήδησε και την κατανόηση της πολιτικής λειτουργίας που η αστική σκέψη και κύρια ο Διαφωτισμός, επιτέλεσε εντός και ενάντια αυτής της Απολυταρχίας.
Σκέψεις για τα κινήματα και το Μάη του 1968. Το ρεύμα κριτικής – Γιώργος Κουτσαντώνης
Σήμερα, στον μαζικό, ναρκισσιστικό και γεμάτο αντιφάσεις δυτικό κόσμο, βασιλεύει ο κατακερματισμός. Το «εμείς» γίνεται απλό άθροισμα μοναχικών, αποξενωμένων και ξεριζωμένων, συνεπώς αδυνατεί να λάβει πολιτικό σώμα[4] και εύκολα συντρίβεται κάτω από πομπώδεις διακηρύξεις και οργισμένες καταδίκες στις τηλεοπτικές κάμερες και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης· εκεί όπου σχεδόν τα πάντα εκτονώνονται στα πλαίσια ενός πολιτισμικού πολέμου, που διεξάγεται εξ ολοκλήρου στο ηθικό και στο συναισθηματικό πεδίο.
O Georg Friedrich Jünger και η κυριαρχία της τεχνικής – Αλέξανδρος Μπριασούλης
Ως ενδεικτική της οξύνοιας του γερμανού φιλοσόφου και την επικαιρότητας της σκέψης του, αξίζει να μεταφέρουμε την παρακάτω φράση από την Τελειότητα της Τεχνικής: «Η εποχή της τεχνικής διαπρέπει στην δημιουργία οργανώσεων και οργανισμών κάθε είδους, αλλά αποδεικνύεται ανίκανη να εγκαθιδρύσει θεσμούς. Αντίθετα, μετατρέπει τους ήδη υπάρχοντες θεσμούς σε οργανωτικές δομές, οδηγώντας τους να αφομοιωθούν τελικά από το τεχνικό σύστημα». Σε αυτό το σημείο ο Γιούνγκερ προβλέπει όλα αυτά τα συμπτώματα ηθικής διάβρωσης του κοινωνικού συνόλου που οφείλονται στην κυριαρχία της ιδεολογίας του μάνατζμεντ και της σταδιακής μετατροπής όλων των ανθρώπινων αναγκών, ακόμα και των καθαρά άϋλων, σε κερδοσκοπική επιχειρηματική δραστηριότητα και εμπόρευμα
Βελτιοδοξία και ελπίδα – Μιχάλης Θεοδοσιάδης
Παρομοίως στο άρθρο αυτό θα αναζητήσουμε τις πρακτικές συνέπειες και τη συμβολή μιας ανάγνωσης της ανθρώπινης φύσης που αντιβαίνει τον Ρουσσωικό οπτιμισμό περί έμφυτης καλοσύνης. Η πρώτη ενότητα του άρθρου ξεκινά με μια γρήγορη κατανόηση των ανθρώπινων νοητικών διαδικασιών. Ως εκ τούτου, το μυαλό διαιρείται στις ακόλουθες κατηγορίες: α) το εμπειρικό, πάνω στο οποίο η ικανότητα σκέψης αντανακλάται με στόχο να παράγει ορθοκρισία, και β) το υπόγειο μυαλό του «υποκόσμου» που κυριαρχείται από τα πάθη για κυριαρχία.
Ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων στην κοινωνική αναπαραγωγή – Η διαμαρτυρία- Θεόδωρος Ντρίνιας
Τα κοινωνικά κινήματα λειτουργούν, λοιπόν, ως μηχανισμοί πρώιμης προειδοποίησης του οργανισμού της κοινωνίας, καθώς αντιδρούν σε προβλήματα που δημιουργούνται από την αυτοαναφορικότητα και την έλλειψη συντονισμού των κοινωνικών λειτουργιών. Εντοπίζουν, αναδεικνύουν και παροχετεύουν στην κοινωνική επικοινωνία θέματα και προβληματικές καταστάσεις που κανένα λειτουργικό σύστημα δεν είχε αναγνωρίσει ως ζητήματα τα οποία αφορούν στη δική του λειτουργία, μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Για τη σημασία της λέξης «επαναστατικός» – Jean-Antoine-Nicolas Caritat, μαρκήσιος του Condorcet
Όταν μια χώρα ανακτά την ελευθερία της, όταν η επανάσταση έχει αποφασιστεί, αλλά δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, είναι αναμενόμενο να υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που επιδιώκουν να κάνουν μια επανάσταση αντίθετης κατεύθυνσης, μια αντεπανάσταση. Αυτοί οι άνθρωποι, ανακατεμένοι με την μεγάλη μάζα των πολιτών, θα γίνονταν επικίνδυνοι εάν τους επιτρεπόταν να δράσουν και να συνενώσουν όλους εκείνους που, αν και συμπαθούντες, συγκρατούνται από το φόβο ή την τεμπελιά. Ιδού ένας κίνδυνος, από τον οποίο είναι δίκαιο να υπερασπίσει κανείς τον εαυτό του.