Απόσπασμα από: «Το 2020 ο Προμηθέας παραμένει δεσμώτης» του Θεόδωρου Παπαϊωάννου
Όσο υπερβατικός και αν (θέλει να) φαντάζει, ο κόσμος του internet, των data και της A.I., βασίζεται, και αυτός, στη βία της κλασικής βιομηχανικότητας. Η ρητορική και φαινομενική προοπτική αϋλου δε συνεπάγεται τη χειραφέτηση του υλικού (κόσμου). Μπορεί αυτή η ποιητική του αιθέρα να απελευθερώνει, αποπροσανατολίζοντας από την πολιτική της γης που περιχαρακώνει, ωστόσο η ψηφιακή μετάφραση του πραγματικού δε συνεπάγεται την αποδέσμευση του φυσικού (περιβάλλοντος). Αντίθετα με όσα (θέλουμε να) πιστεύουμε, η οικονομία του ψηφιακού κόσμου δεν είναι ούτε άυλη, ούτε πράσινη. Έχει σοβαρό οικολογικό αποτύπωμα και παράγει τεράστιες οικονομικο-κοινωνικές ανισότητες. Η εξόρυξη πετρελαίου και η εξόρυξη δεδομένων αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Πρόκειται για την αντίθεση ανάμεσα στον καπιταλισμό της θερμο-βιομηχανίας, η γέννηση του οποίου ανάγεται στον 19ο αιώνα, και σε έναν ψηφιακό καπιταλισμό, μεταβιομηχανικό και υποτιθέμενα άυλο και πράσινο, τον οποίο πρέπει να αναστοχαστούμε.
Η επιστημονικο-τεχνολογική έκρηξη των big data και της τεχνητής νοημοσύνης φέρνουν κοντά τους ισχυρούς δρώντες των δύο κόσμων – εκείνου της ενέργειας και αυτού της πληροφορίας. Η πετρελαϊκή βιομηχανία βασίζεται σε αυτές τις τεχνολογίες για τον ακριβέστερο εντοπισμό των αποθεμάτων, καθώς και για τη μείωση του κόστους λειτουργίας της χάρη στον αυτοματισμό, και οι γίγαντες του ψηφιακού κόσμου βλέπουν εκεί, με τη σειρά τους, μία πλούσια αγορά για τις υπηρεσίες τους – αποθήκευση και διαχείριση δεδομένων και machine learning.
Εξετάζοντας τρόπους με τους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη (A.I.) και το υπολογιστικό νέφος (cloud computing) θα μπορούσαν να καταστήσουν την πετρελαϊκή βιομηχανία πιο αποτελεσματική, ακόμα και δια της εγκατάστασης προηγμένων πανοπτικών συστημάτων παρακολούθησης στην εργασία, μέσα στο πλαίσιο των οποίων εργαλεία εξελιγμένης παρακολούθησης παρατηρούν και καταγράφουν, με τη βοήθεια αλγορίθμων, τις ύποπτες συμπεριφορές μεταξύ των εργατών ενός σταθμού ή και αναλύουν την ηλεκτρονική τους αλληλογραφία, οι εταιρίες που ταυτίζονται με λειτουργίες μέσα στο ψηφιακό οικοσύστημα, συνεργούν με τους κυριάρχους του προγενέστερου βιομηχανικού κύματος. […]
Η αυτοματοποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και η κατασκευή μοτίβων ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσω της παραμετροποίησης, είτε για εμπορικούς σκοπούς είτε για τη διευκόλυνση απολυταρχικών καθεστώτων, θίγοντας, ουσιαστικά, την ελευθερία της ανθρώπινης βούλησης, αποτελούν ευθείες προσβολές του υπαρξιακού πυρήνα του ανθρώπινου όντος, εγείροντας ζητήματα φιλοσοφικά και (δια)πολιτισμικά, σε παγκόσμια κλίμακα. Και ο σύγχρονος άνθρωπος, απέναντι σε αυτό το καθεστώς και τους μηχανισμούς του, είτε συναινεί μέσω της άγνοιάς του, είτε δίνει τη συγκατάθεσή του – ναρκωμένος νάρκισσος μπροστά στην εικονική του αυτοπραγμάτωση.
Σε μία περίοδο που η εξουσία διαφόρων τύπων εκχωρείται ολοένα και περισσότερο στους αλγορίθμους, εάν ο άνθρωπος πειστεί ότι είναι ένας εύπλαστος οργανισμός, του οποίου η αντίληψη και η συμπεριφορά διαμορφώνονται μοιραία και αποκλειστικά από εξωγενείς – περιβαλλοντικούς παράγοντες, δηλαδή εάν συνομολογήσει το ανθρώπινο ον ότι αποτελεί απλή αντανάκλαση του εκάστοτε γίγνεσθαι, τότε συνυπογράφει την εκμηδένισή του.
Η ανθρωπότητα, εάν επιθυμεί να διασώσει τον εσωτερικό άνθρωπο, οφείλει να αναζητήσει μία υπαρξιακή πρόταση που θα αναφέρεται σε έναν άλλο πολιτισμό, στο αξιακό σύστημα του οποίου, το άτομο υπέρκειται της δομής – οποιασδήποτε κατασκευασμένης δομής, και η κοινωνία, σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, νοείται ως διάλογος προσώπων – ετεροτήτων.
(Κυκλοφορεί πριν τα τέλη Δεκέμβρη 2020)
