Η βαθιά πολιτισμική κρίση και η σημαντικότητα της ευκοσμίας στην ελληνική φιλοσοφική και πολιτική παράδοση
Σε συνέντευξη στην εφημερίδα Νέα Κρήτη με το δημοσιογράφο Νίκο Κοσμαδάκη (Αριθμός φύλλου 6279, Πέμπτη 8 Ιουλίου 2021, σ.16-7) συζητάμε για την πολιτική, τη φιλοσοφία, τη δημοκρατία, την ανθρωποκεντρικότητα, την ευκοσμία καθώς και την πολιτική πραγματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας. Νίκος Κοσμαδάκης: κ. Θεοδοσιάδη καταρχήν να…
Αμερικανική Επανάσταση και ευκοσμία
Η Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας, όπως επικυρώθηκε στην αίθουσα συνεδριάσεων της Φιλαδέλφειας, αποτελεί πράξη εφαρμογής βασικών αρχών του Διαφωτισμού (με έμφαση στην προστασία από αυθαίρετες εξουσίες και στο δικαίωμα επιδίωξης της ατομικής ευτυχίας). Για πολλούς η Αμερικανική Επανάσταση αποτελεί ιστορικό ορόσημο στην υπεροχή της λογικής,…
Η ευκοσμία που αναδύεται από το έργο «Τιμαρίων» ενάντια στο Μεφιστοφελικό πεσιμισμό
Μια οξυδερκής ανάλυση του Βυζαντινού έργου «Τιμαρίων»[1] προϋποθέτει σύντομη επεξήγηση όρων που έχουμε εισάγει σε παλαιότερα δοκίμια, δημοσιευμένα στο δεύτερο και τρίτο μέρος του περιοδικού ResPublica[2]. Στο επίκεντρο της συζήτησης που αναπτύσσει το άρθρο αυτό βρίσκεται ο «υπόγειος νους», έννοια που οφείλει την ύπαρξή της…
Ο Machiavelli, ο μεσαιωνικός Ισλαμικός πολιτικός στοχασμός και ο σύγχρονος δυτικός κόσμος
Στο πιο πρόσφατο βιβλίο του Βασίλειου Σύρου (διεθνώς αναγνωρισμένου ιστορικού της πολιτικής σκέψης και Διευθυντή του Early Modern Greek Culture Program στο Medici Archive Project στη Φλωρεντία της Ιταλίας) Μεσαιωνική Ισλαμική Πολιτική Σκέψη και Σύγχρονη Ηγεσία (Εκδόσεις Παπαζήση, 2020), αναλύονται διάφορες πτυχές της σκέψης μουσουλμάνων…
Ο ελληνισμός και η εθνική εξωτερική πολιτική μέσα στο χάος της ανάφλεξης
Συνδιαμόρφωση κειμένου: Μιχάλης Θεοδοσιάδης και Γιώργος Κουτσαντώνης Μια ακόμη αναβίωση των αραβοϊσραηλινών συγκρούσεων Σε πρώτη φάση, όταν χάνονται ζωές, ιδιαίτερα ζωές αμάχων, θέση που συμβαδίζει με τις αρχές της κοινής ευπρέπειας είναι η αναζήτηση μεθόδων για την οριστική παύση των εχθροπραξιών. Όσα συμβαίνουν αυτές τις ώρες ανάμεσα σε…
Ανθρωποκεντρική δημοκρατία και ευκοσμία.
Σε συζήτηση με αντικείμενο την ανθρωποκεντρικότητα, την ευκοσμία και την κοινή ευπρέπεια (common decency). Παρασκευή 12/03/2021, με τον Ηλία Βαβούρα, στο Dion TV. Τι σημαίνει ανθρωποκεντρική δημοκρατία; Ποιος είναι ο σκοπός της ελευθερίας; Τι είναι το δικαίωμα και τι η υποχρέωση; Πώς θεμελιώνεται το…
Συνηγορία υπέρ της «ελληνικής γλωσσικής μοναδικότητας»
Τονίζουμε, για μια ακόμη φορά, ότι η κατανόηση της Ελληνικής «μοναδικότητας» συνδέεται με την κατανόηση της ανθρωποκεντρικής της «μοναδικότητας», η οποία, με τη σειρά της, δεν πρέπει να ταυτίζεται με το παρελθόν της εθνικιστικής μετεμφυλιακής Δεξιάς. Άλλωστε το ανθρωποκεντρικό ελληνικό πνεύμα, όντας οικουμενικό, δε δύναται να συνυπάρξει με τον κλειστοφοβικό κρατοκεντρισμό παλαιότερων εποχών. Συνεπώς, δεν κλείνει μάτια και αυτιά στο ενδεχόμενο να συγγενεύει γενεαλογικά με άλλους (ινδοευρωπαϊκούς) πολιτισμούς τη στιγμή που αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα των επιτευγμάτων της δικής του εξέλιξης και, πολύ περισσότερο, τις πρακτικές συνέπειες (όπως θα έλεγε ο William James) των επιτευγμάτων αυτών στο κοινωνικό, πολιτικό και πνευματικό επίπεδο. Επιπλέον, στόχος θα έπρεπε να είναι, εκτός από διάδοση αυτής της ανθρωποκεντρικότητας του ελληνισμού, η προστασία της από την οριενταλιστική και αποδομητκή επέλαση του μηδενιστικού μεταμοντερνισμού.
Το 1821 και η Άνοιξη των Εθνών: από την ιστορία στην έμπνευση
Πράγματι, η Άνοιξη των Εθνών είχε στενή σχέση εξάρτησης με την προηγηθείσα Ελληνική Επανάσταση του 1821. Την Ελληνική Επανάσταση, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για όλη την Ευρώπη, ακολούθησαν οι εξεγέρσεις του 1830-31, οι οποίες, όμως, δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες των ευρωπαϊκών λαών για πιο δίκαιες και δημοκρατικές κυβερνήσεις. Σύντομα, οι όποιες κατακτήσεις εξανεμίστηκαν από τα συνήθη αυταρχικά/δεσποτικά συστήματα διακυβέρνησης. Αν και οι προσδοκίες περί δικαιοσύνης, ελευθερίας και ανεξαρτησίας δεν ικανοποιήθηκαν, οι άνθρωποι, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συνέχισαν να ελπίζουν και να οργανώνονται, βουλόμενοι την ανατροπή. Αυτή η τεράστια ζύμωση ιδεών, πρακτικών, στοχεύσεων και οραμάτων οδήγησε, το 1848, σε ορισμένα από τα πιο αιματηρά και μαζικά εξεγερσιακά γεγονότα της νεότερης ευρωπαϊκής πολιτικής ιστορίας. Οι νέες εξεγέρσεις του 1848, σε σύγκριση με τις προηγούμενες, είχαν μεγαλύτερη ισχύ, εκτός των άλλων γιατί αυξημένες ήταν και οι ανάγκες των πληθυσμών: δεν απαιτήθηκε μόνο περισσότερη πολιτική ελευθερία, αλλά και κοινωνική και οικονομική ισότητα, δεδομένου ότι η προηγούμενη οικονομική κρίση του 1846 είχε επηρεάσει σημαντικά τα φτωχότερα στρώματα των πολιτών-υπηκόων σε όλη την Ευρώπη.
Βελτιοδοξία και ελπίδα
Απόσπασμα από το άρθρο, «Βελτιοδοξία και ελπίδα.» που περιέχεται στο 2ο τεύχος του περιοδικού ResPublica / Σημειώσεις εκτός γραμμής για την ριζική κοινωνική αλλαγή, το οποίο κυκλοφορεί μαζί με το 3ο τεύχος. Η βελτιοδοξία νοείται ως ελπίδα που γίνεται με πλήρη αναγνώριση της τραγικότητας που χαρακτηρίζει τον ανθρώπινο κόσμο….
Ένα έτος έμπλεο σημαντικών γεγονότων αποσύρεται
Στον ίδιο βαθμό η παρακμή της ΕΕ επέτρεψε στην Τουρκία να γιγαντωθεί και να προωθήσει τα νεοοθωμανικά της σχέδια. H Ευρώπη αρνείται τον ρεαλισμό και οποιαδήποτε αντικειμενική αλήθεια, που την αφορά συνολικά. Με μια συμπεριφορά που θυμίζει, στα μάτια του κόσμου, μια ξεπεσμένη Μαρία Αντουανέτα που «διακινεί» ανωτερότητα, η ΕΕ γίνεται το θύμα του μονοσήμαντα οικονομικού εαυτού της. Από την άρνηση της επιστήμης μέχρι την παράβλεψη της πραγματικότητας και την εμμονή στις ενοχές, η χρονιά που φεύγει στέλνει ένα σαφές μήνυμα: ή θα βρούμε ένα συνεκτικό νόημα και μια ιεραρχία στις αξίες μας, εμπλουτίζοντάς και προασπίζοντας την κουλτούρα μας ή θα συνθλιβούμε υπό το ασφυκτικό βάρος της ανατολικής ευρωστίας. Το νόημα όμως δεν μπορεί να είναι κάτι το αφηρημένο, δεν μπορεί να είναι ένας κούφιος ανθρωπισμός και δικαιωματισμός, πρέπει η υποχρέωση, η ευθύνη, η δικαιοσύνη, η ισονομία κ.ο.κ να ουσιώνονται δημοκρατικά σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, δηλαδή μέσα σε εθνικό περιβάλλον.
Η υγειονομική κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ταλαιπωρεί τον πλανήτη εδώ κι έναν περίπου χρόνο έφερε την Δύση αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη κρίση: κρίση όχι μόνο ανθρωπιστική ή ηθική, αλλά και κρίση αυτογνωσίας […]
Το ανά χείρας τεύχος αποτελεί μια προσπάθεια χαρτογράφησης όχι μόνο του ομιχλώδους τοπίου στο οποίο δρουν, φανερά ή υπογείως, οι δυνάμεις εκείνες που κυοφορούν το μέλλον, αλλά και των τρόπων εκείνων με τους οποίους ο σύγχρονος άνθρωπος δύναται να στοχαστεί το μέλλον του, τις σχέσεις του με τον εαυτό του και το ίδιο του το σώμα… Flectar, non frangar!
Περιεχόμενα 3ου Τεύχους
1. Προοίμιο
2. Γιώργος Κουτσαντώνης, Το παγκόσμιο χωριό και η ειρωνεία της ιστορίας.
3. Θεόδωρος Ντρίνιας, Παγκοσμιοποιητική διαδικασία: τέλος, υποχώρηση η μεσοβασιλεία;
4. Μιχάλης Θεοδοσιάδης, Η βελτιόδοξη και ανθρωποκεντρική ευκοσμία, η κοινή ευπρέπεια και ο λαϊκός οικουμενισμός.
5. Νίκος Σγουρομάλλης, Το σώμα πριν και μετά το τέλος του κόσμου.
6. René Guénon (μετάφραση), Προς την αποσύνθεση.
7. Niklas Luhmann (μετάφραση)
Περιγράφοντας το μέλλον.
8. Αλέξανδρος Μπριασούλης, Το ατέρμονο τέλος της μετανεωτερικής κοινωνίας.
9. Θεόδωρος Παπαϊωάννου, Το 2020 ο Προμηθέας παραμένει δεσμώτης.
♣