Ἡ μελαγχολικὴ ποικιλία τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς
Ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἄποψη ἡ περίφημη διατύπωση τῆς καντιανῆς ἀρχῆς: «πρᾶττε πάντοτε μόνο μὲ βάση τὸ ἀξίωμα ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖο μπορεῖς συγχρόνως νὰ θέλεις νὰ καταστεῖ καθολικὸς νόμος», μεταβάλλεται σὲ μιὰ ἀντίφαση ὅρων ἀφοῦ αὐτὸ ποὺ ἀναγνωρίζουμε ὡς δικαίωμα ζωῆς γιὰ τοὺς ἑαυτοὺς μᾶς τὸ ἀρνούμαστε ὡς δικαίωμα γιὰ τὴν ἔμβρυα ζωή. Τὸ ζητούμενο τελικὰ ποὺ τίθεται πραγματικὰ εἶναι τί ὁρίζει ἡ σύγχρονη ἐποχὴ ὡς ζωὴ καὶ ἂν ἡ ζωὴ εντέλει περιβάλλεται ἀπὸ τὴν προστασία τῆς ἕκτης ἐντολῆς. Δὲν χωράει ἀμφιβολία ὅτι γιὰ τὸν Κὰντ –καθώς καὶ τοὺς νεοκαντιανούς ἐπιγόνους του˗ ἡ ζωὴ δὲν συνδέεται μὲ τὴ βιολογικὴ ὕπαρξη· ἡ κατὰ τὸν Βάλτερ Μπένγιαμιν «bloßen Leben» (σκέτη ἢ ἁπλῶς γυμνὴ ζωὴ) δὲν εἶναι ἀντάξια τοῦ ὀνόματος τῆς ζωῆς. Ζωὴ γιὰ τὴν καντιανὴ ἠθικὴ εἶναι μόνο ἔλλογη δυνατότητα τῆς ἐλευθερίας ποὺ ὑπάρχει μέσα σὲ ἕνα ἀνθρώπινο πλάσμα. Ἀνάμεσα σὲ μιὰ βιολογικὴ ὕπαρξη (γυμνὴ ζωὴ) καὶ σὲ μιὰ ζωὴ ἀντάξια τοῦ ὀνόματος τῆς ὁριοθετεῖ ὅλο τὸ σύγχρονο νομικὸ σύστημα δικαιωμάτων καὶ ἀτομικῶν ἐλευθεριῶν.
Τί σημαίνει τελικὰ ὁ ὅρος «γυναικοκτονία»;
Σὲ κάθε περίπτωση, ἡ προσπάθεια καθιέρωσης τεκμηρίου ἐπικινδυνότητος τοῦ κάθε ἄνδρα ὡς «ἀδίστακτου δολοφόνου», μὲ καμπάνιες ἐνημερώσεως τῶν γυναικῶν γιὰ τὰ «δέκα σημάδια ὅτι θὰ σὲ σκοτώσει ὁ σύντροφός σου» ἀλλὰ καὶ δραματοποιήσεις γιὰ τὸ ἀνδρόγυνο ποὺ ἡ σχέση του κατέληξε σὲ φόνο (πρόσφατη συμμετοχὴ τῆς σοκολατοποιΐας Lacta), δὲν ἀποτελοῦν μόνο προσβολὲς τοῦ κοινοῦ ἠθικοῦ αἰσθήματος, ποὺ ἀντιδρᾶ στὴν παρουσίαση τοῦ κάθε ἀνθρώπου ὡς δυνάμει ἐγκληματία. Ἀποτελοῦν πρωτίστως ἀπειλὲς γιὰ τὴν δυνατότητα εἰρηνικῆς συνυπάρξεως τῶν δύο φύλων. Δὲν ἀναφερόμαστε μόνο στὰ ἀκραῖα φαινόμενα, ἀφενός τῶν φεμινιστικῶν ὀργανώσεων καὶ ἀφετέρου τῶν «ἀπέναντί τους» ὀργανώσεων γιὰ τὰ δικαιώματα τοῦ ἀνδρός. Πρωτίστως ἐπηρεαζόμενοι εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ εἶχαν οὕτως ἢ ἄλλως τὴν τάση νὰ ἐξεγερθοῦν ἐναντίον τοῦ ἀντίθετου φύλου, γιὰ λόγους εἴτε ἰδεολογικῆς πορώσεως εἴτε προσωπικῆς ἀπογοητεύσεως.
Ἡ μεγάλη ψευδαίσθηση τοῦ Ἑρβὲ Μαζουρὲλ*
Τὸ κείμενο δημοσιεύθηκε στὸ Le Figaro Histoire, τεῦχος Ὀκτωβρίου-Νοεμβρίου 2021, μὲ ἀφιέρωμα στὸ 1821. Μετάφραση: Μαρία Κορνάρου — // — Ὅταν ξέσπασε ἡ ἑλληνικὴ ἐξέγερση, τὴν ἄνοιξη τοῦ 1821, οἱ Εὐρωπαῖοι κινητοποιήθηκαν γιὰ τοὺς κληρονόμους τῆς Ἑλληνικῆς ἀρχαιότητας καὶ τοὺς θεμελιωτὲς τοῦ πολιτισμοῦ τους. Ἀνακάλυψαν…
Ἰσότητα ὑπὲρ καὶ ἐναντίον ἀξιοκρατίας
Στὸ τρίπτυχο τῆς φιλελεύθερης σκέψης, ἡ ἰσότητα κατέχει σήμερα μία θέση περιωπῆς. Οἱ συνθῆκες ἔχουν συγκλίνει ὑπέρ της, ἀρχῆς γενομένης ἴσως ἀπὸ τὶς τελευταῖες δεκαετίες του ψυχροῦ πολέμου. Ἡ ἔμφαση ποὺ τῆς ἐδόθη ἀπὸ τὰ σοσιαλιστικὰ καθεστώτα κατὰ τὸν 20ο αἰώνα, ὁδήγησε τὴν Ἀμερικὴ στὴ…
Ὁ Ντώκινς καὶ οἱ μεταγλωττισμένες ἀξίες
Ὁ Δυτικὸς κόσμος πέρασε ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς Ἀναγέννησης πρὸς τὸν ἐνστερνισμὸ ἀξιῶν καὶ παραδοχῶν ποὺ ὁνομάστηκαν «ἀνθρωπιστικές». Πρόκειται γιὰ τὶς πολὺ γνώριμες, καὶ πολὺ σημαντικὲς στὸ σήμερα, παραδοχὲς περὶ ἰσότητας, ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου, σημασίας τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, καὶ ἄλλες. Ἡ θεμελίωση αὐτῶν τῶν…
Ἰσότητα καὶ διανεμητικὴ δικαιοσύνη
Ἡ διανεμητικὴ δικαιοσύνη, δηλαδὴ ἡ ἐνίσχυση τῶν μὴ ἐχόντων ἀπὸ τὰ ὑλικὰ ἀποκτήματα τῶν ἐχόντων καὶ μὲ τὸ παραπάνω, εἶναι ἕνα ἐρώτημα ποὺ ἀνέκαθεν ταλανίζει τὴν ἀνθρωπότητα. Ἀπὸ τὴ σεισάχθεια μέχρι τοὺς Πατέρες τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας, τὸ αἴτημα αὐτὸ ἔχει ἐπιβιώσει καὶ στὴ νεωτερικότητα ἔγινε…
Σκέψεις πάνω στὸ ἔργο τοῦ Χάμπερμας «Γιὰ ἕνα Σύνταγμα τῆς Εὐρώπης»
Θὰ δυσκολευόταν κανεὶς νὰ συναντήσει μία πληρέστερη καὶ πλέον ἀπερίφραστη ἔκθεση τῶν βασικῶν ἡθικῶν καὶ δικαιοπολιτικῶν παραδοχῶν τῆς σύγχρονης θεωρίας τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, ἀπὸ ἐκείνη τοῦ Χάμπερμας σὲ αὐτὸ τὸ δοκίμιο. Ὁ Κέννεθ Μινὸγκ εἶχε χαρακτηρίσει τὸ Φιλελευθερισμὸ ὡς ἕνα νέο ἅγιο Γεώργιο, ποὺ ἔχει ἐθιστεῖ στὸ κυνήγι δράκων καὶ τὴν ἀπελευθέρωση πριγκιπισσῶν, ὥστε ἀναζητᾶ συνεχῶς νέες ἀδικίες καὶ κακοπάθειες γιὰ να ἐξαλείψει. Πρὸς τοῦτο ὁ Χάμπερμας κλείνει τὸ δοκίμιο μὲ τὴν ὑπογράμμιση τῆς ἀνάγκης νὰ κρατηθεῖ ἄσβεστη ἡ ἀγωνιστικῆ φλόγα τοῦ κινήματος γιὰ τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα, ποὺ τόσο θέρμανε τοὺς πρώτους ἀγῶνες τοῦ 18ου αἰώνα. Τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα δὲ μποροῦν νὰ ἀνεχθοῦν τὴν ἐργαλειοποίησή τους ὡς σκοποῦ ποὺ ἁγιάζει τὸ μέσο τῆς πολεμικῆς ἐπεμβάσεως σὲ τρίτα κράτη, δὲ μποροῦν νὰ περιοριστοῦν σὲ ἀπλὴ ὑπὀθεση διεθνοῦς ἐνδιαφέροντος, ἀλλὰ πρέπει ὁ ζῆλος νὰ τροφοδοτεῖ τὸ πολιτικὸ ἐγχείρημα ὥστε τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα νὰ πραγματώνονται ὁλοένα στὸ ἐσωτερικὸ τῶν σὐγχρονων «μισοφιλελεύθερων» κοινωνιῶν. Νὰ πραγματώνεται, δηλαδή, ὁ ἴσος σεβασμὸς ποὺ ὀφείλεται σὲ κάθε πολίτη ὡς ἐλεύθερου καὶ ἴσου μέλους μίας δημοκρατικῆς κοινωνίας.