Ο ουκρανικός λιμός και οι προεκτάσεις για την κατανόηση της ρωσικής εισβολής
Γράφει ο Γρηγοριάδης Κωνσταντίνος Μία από τις τραγικότερες σελίδες της ευρωπαϊκής ιστορίας του εικοστού αιώνα, η οποία ωστόσο παραμένει αρκετά αγνοημένη στη Δύση, είναι ο λιμός που προκάλεσε η σοβιετική εξουσία τη διετία 1932 – 1933 στην Ουκρανία και οδήγησε, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις,…
Λάουρα ντε Λούκα- μια Ιταλίδα κατά του όρου «γυναικοκτονία»
Μετάφραση και προλογισμός: Γιώργος Κουτσαντώνης Το «Μανιφέστο για την απελευθέρωση του άνδρα: (γραμμένο από μια γυναίκα)» από τις εκδόσεις Algama, είναι μια ευφυής και σύντομη, μόλις 54 σελίδες, κριτική προσέγγιση του σύγχρονου φεμινισμού. Δυστυχώς στο άνυδρο και σχεδόν μονοθεματικό εκδοτικό τοπίο της Ελλάδας, όπως και…
Ρενέ Ζιράρ VS Κορνήλιου Καστοριάδη – βιβλιοπαρουσίαση
Γράφουν: Αλέξανδρος Μπριασούλης και Γιώργος Κουτσαντώνης Η ελληνική βιβλιογραφία του Ρενέ Ζιράρ εμπλουτίστηκε πρόσφατα με την έκδοση ενός νέου τόμου των νεοσύστατων εκδόσεων Πλήθος. Πρόκειται για το «H μιμητική επιθυμία στο Υπόγειο – Διάλογος με τον Κορνήλιο Καστοριάδη», βιβλίο στο οποίο, όπως φαίνεται κι από τον τίτλο του,…
Francesca Sensini: «Η ελληνική γλώσσα είναι ταξίδι εξερεύνησης του κόσμου και του εαυτού μας»
βιβλιοπαρουσίαση από τον Αλέξανδρο Μπριασούλη συνεπιμέλεια: Γιώργος Κουτσαντώνης Σε αντίθεση με την όποια εικόνα δημιουργούν στο ελληνικό κοινό οι παραμορφωτικοί φακοί του ντόπιου επαρχιωτισμού και της συνακόλουθης εμμονής με τις κάθε λογής ευρωπαϊκές και παγκόσμιες πρωτοπορίες (καθώς και οι όλο και συχνότερες επιθέσεις στις κλασσικές…
Ο Machiavelli, ο μεσαιωνικός Ισλαμικός πολιτικός στοχασμός και ο σύγχρονος δυτικός κόσμος
Στο πιο πρόσφατο βιβλίο του Βασίλειου Σύρου (διεθνώς αναγνωρισμένου ιστορικού της πολιτικής σκέψης και Διευθυντή του Early Modern Greek Culture Program στο Medici Archive Project στη Φλωρεντία της Ιταλίας) Μεσαιωνική Ισλαμική Πολιτική Σκέψη και Σύγχρονη Ηγεσία (Εκδόσεις Παπαζήση, 2020), αναλύονται διάφορες πτυχές της σκέψης μουσουλμάνων…
Dany-Robert Dufour – «Ο δομισμός κι ο μεταδομισμός ως αιχμές του δόρατος του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού»* μέρος α’: Μισέλ Φουκώ
Τι περίεργος ορισμός της αλήθειας! Ο Φουκώ διεκδικεί το δικαίωμα να ισχυρίζεται αναλήθειες με μόνο κριτήριο τον βαθμό επιρροής τους στην πραγματικότητα. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια περίπτωση επιστημονικής απάτης, σε μια επιχείρηση εξαπάτησης με σκοπό την αποκόμιση κοινωνικής επιρροής. Η αλήθεια είναι ότι ο Φουκώ βρισκόταν μπροστά από την εποχή του: είχε εφεύρει αυτό που σήμερα αποκαλούμε «fake news». Αναρωτιέμαι αν τελικά αυτό που προήγαγε στην πραγματικότητα ο Φουκώ δεν είναι τίποτε άλλο από αυτό που όλοι βιώνουμε σήμερα, την κυριαρχία της μετα-αλήθειας. Ανακάλυψα παρόμοιες περιπτώσεις -υπερβολές, παραλείψεις, έλλειψη αντικειμενικότητας- και σε άλλα έργα του Φουκώ, ιδίως σε αυτά που σχετίζονται με τους θεσμούς. Σε αυτό το πεδίο, ο Φουκώ έμεινε καθηλωμένος σε μια κριτική του καπιταλισμού παλαιού τύπου, δίχως να βλέπει ή δίχως να θέλει να δει, ότι την ίδια εκείνη περίοδο γεννιόταν ένας νέου τύπου, φιλήδονος, λιμπιντικός και αντιθεσμικός καπιταλισμός.
Ο αισιόδοξος βιταλισμός του Henri Bergson
Σύμφωνα με τον Bergson, ολόκληρη η αρχαιοελληνική σκέψη αναζητούσε τα «είδη», δηλαδή τα σταθερά και αμετάβλητα στοιχεία από τα οποία συντίθεται η πραγματικότητα. Με βάση αυτόν τον τρόπο σκέψης, εξιστορεί ο Bergson, προέκυψε η αριστοτελική επιστήμη που θεωρούσε την κίνηση ως εκτροπή από την πρώτη αρχή του κόσμου, το «Κινούν ακίνητον». Αντίστοιχα, η νεότερη επιστήμη που έχει την αφετηρία της στον Γαλιλαίο, αναζητάει τη σταθερότητα μέσα στην πολυπλοκότητα του κόσμου, όπως ακριβώς η αριστοτελική, με τη διαφορά ότι δεν προσπαθεί να βρει τους σκοπούς στους οποίους κατατείνουν τα πράγματα, αλλά τους σταθερούς νόμους που τα διέπουν. Κατά συνέπεια, αν και η νεότερη επιστήμη είναι πιο ακριβής από την αρχαία, επειδή μελετά περισσότερα επί μέρους σημεία μέσα στο χρόνο, ο κόσμος της ζωής παραμένει και σε αυτή απρόσιτος.
Για το έργο του Alwin W. Gouldner
Ο Gouldner πίστευε ειλικρινά στη θετικότητα μιας κριτικής θεωρίας, η οποία πάντα βρίσκει χαραμάδες στον πραγματικό κοινωνικό κόσμο για να καλλιεργήσει το σχέδιο της κοινωνικής απελευθέρωσης. Απέναντι στο «γκρίζο κόσμο της θεωρίας» αντέτασσε τον «πράσινο κόσμο της καθημερινής ζωής». Η θετικότητα αυτή της κριτικής του στάσης δεν πήγαζε από τη συνηθισμένη, αφελή, αισιοδοξία των κοινωνικών ακτιβιστών, την εκπορευόμενη από την πίστη σε κάποια ιστορική νομοτέλεια. Αντίθετα, φρόντιζε συχνά να τονίζει ότι δεν «υπάρχουν εύκολες νίκες» στον κοινωνικό αγώνα και ότι όσο σκληρά και αν αγωνίζεσαι, θα πρέπει να είσαι έτοιμος και «να παραδοθείς» σε έναν ατίθασο και μη συνεργάσιμο κοινωνικό κόσμο.
Λαός και λαογραφία – Άλκης Κυριακίδου Νέστορος
Μέσα απ’ αυτό το πρίσμα, σκοπός των επιστημών που ασχολούνται με το λαό και τον πολιτισμό του, δηλαδή της ιστορίας, της λαογραφίας και της φιλοσοφίας, δεν είναι βέβαια να μας δώσουν πληροφορίες για τα καθέκαστα, αλλά να κατορθώσουν να συλλάβουν την ιδέα του λαού —στην περίπτωσή μας την ιδέα του ελληνικού λαού και του ελληνικού πολιτισμού. Και αυτό πράγματι έκαναν: στην ιστορία ο Παπαρρηγόπουλος, στη λαογραφία ο Πολίτης, και στη φιλοσοφία ο Θεοδωρικόπουλος. Φυσικά, μέσα σ’ αυτό το ιδεολογικό κλίμα, η αντίφαση που σημειώσαμε παραπάνω στις αντιλήψεις του Κυριακίδη δε γίνεται ορατή: αν ο λαός είναι ιδέα, και ο πολιτισμός είναι κι αυτός ιδέα, τότε το κρίσιμο ερώτημα: σε ποια κοινωνικά στρώματα ανήκουν οι δυο διακεκριμένοι πολιτισμοί, ο λεγόμενος ανώτερος ή σύγχρονος και ο λεγόμενος κατώτερος ή λαϊκός, χάνει τη σημασία του.
Ludwig Klages και «Ο άνθρωπος και η γη»: μια völkisch ριζοσπαστική και οικολογική κριτική στην «Ιδέα της Προόδου»
Ο άνθρωπος, χάνοντας την επαφή του με το μυστικό τραγούδι της υπαίθρου, έχει ξεχάσει ότι ο Κόσμος είναι ένα «αλληλεπιδρών Όλον», το οποίο περιλαμβάνει όλα τα έμβια όντα καθώς και το περιβάλλον ως σύνολο. Τα ανθρώπινα δημιουργήματα για αιώνες ήταν συνδεδεμένα με το οργανικό αυτό Όλον, μέχρι που με την αποκοπή από την ύπαιθρο και το πνεύμα της χάθηκε η σύνδεση αυτή. Ο άνθρωπος μάλιστα έφτασε στο σημείο να πιστεύει ότι μέσω της Χημείας θα δημιουργήσει ζωή ξεχνώντας ότι ο δοκιμαστικός του σωλήνας απλά αξιοποιεί τις χημικές ουσίες που κρύβουν ήδη μέσα τους Ζωή, όπως κάθε τι στην φύση, και δεν αποτελεί απλά εργαστηριακό υλικό.