Κρίστοφερ Λας – ριζοσπαστισμός και ναρκισσιστική εξιδανίκευση
Σύμφωνα με τον Κέρνμπεργκ, οι ναρκισσιστικοί ασθενείς «συχνά θαυμάζουν έναν ήρωα ή διακεκριμένο άτομο» και «βιώνουν τον εαυτό τους ως μέρος του διακεκριμένου αυτού προσώπου». Βλέπουν το άτομο που θαυμάζουν ως «απλώς μία επέκταση του εαυτού τους». Αν το πρόσωπο αυτό τους απορρίψει, «βιώνουν άμεσο μίσος και φόβο και αντιδρούν υποτιμώντας το προηγουμένως είδωλό τους». Όπως o ηρωισμός διαφέρει λεπτεπίλεπτα από τη διασημότητα, έτσι και η ηρωολατρεία, που εκτιμά τις πράξεις του ήρωα και ελπίζει να τις συναγωνιστεί ή τουλάχιστον να αποδειχθεί άξιος του παραδείγματός του, πρέπει να διαφοροποιείται από την ναρκισσιστική εξιδανίκευση. Ο ναρκισσιστής θαυμάζει, και ταυτίζεται με, τους «νικητές» από φόβο μη χαρακτηριστεί νικημένος. Επιδιώκει να ζεσταθεί στην εξ ανακλάσεως λάμψη τους αλλά τα αισθήματά του περιέχουν ένα ισχυρό μείγμα φθόνου, και o θαυμασμός του μετατρέπεται συχνά σε μίσος, αν το αντικείμενο της προσκόλλησής του κάνει κάτι για να του θυμίσει την ασημαντότητά του.
Christopher Lasch – Το θέατρο της καθημερινής ζωής
Φυλακισμένος στην ψευτοαυτογνωσία του, ο καινούριος Νάρκισσος ευχαρίστως θα κατέφευγε σε μία έμμονη ιδέα [idee fixe], σε μία νευρωτική καταπιεστική παρόρμηση, σε μία «ψυχαναγκαστική κατάσταση μεγαλείου» —σε οτιδήποτε θα απομάκρυνε το μυαλό του από το μυαλό του. Ως και η αστόχαστη συγκατάθεση στην καθημερινή ρουτινιέρικη δουλειά, καθώς η δυνατότητα να την επιτύχουμε απομακρύνεται στο ιστορικό παρελθόν, φτάνει να μοιάζει με σχεδόν αξιοζήλευτη νοητική κατάσταση. Ένας φόρος τιμής στην ιδιάζουσα φρίκη της σημερινής ζωής κάνει τα χειρότερα χαρακτηριστικά των παλαιότερων εποχών —την αποβλάκωση των μαζών, την ψυχαναγκαστική και επιβαρυμένη ζωή της αστικής τάξης— να φαίνονται συγκριτικά θελκτικά.
Christopher Lasch – Το σφάλμα της Δεξιάς;
Η ελπίδα για μια νέα πολιτική δεν έγκειται στη διατύπωση μιας αριστερής απάντησης στη Δεξιά. Βρίσκεται στην απόρριψη των συμβατικών πολιτικών κατηγοριών και στον επαναπροσδιορισμό των όρων της πολιτικής συζήτησης. Η ιδέα μιας άλλης «Αριστεράς» έχει ξεπεράσει τον ιστορικό της χρόνο και πρέπει να ταφεί με αξιοπρέπεια, μαζί με τον ψευδή συντηρητισμό που απλώς ενδύεται μια παλαιότερη φιλελεύθερη παράδοση με συντηρητική ρητορική. Οι παλιές ετικέτες δεν έχουν πια νόημα. Αντί να διαυγάσουν προκαλούν περαιτέρω σύγχυση. Πρόκειται για προϊόντα μιας προγενέστερης εποχής, της εποχής του ατμού και του χάλυβα και είναι εντελώς ανεπαρκή στην εποχή της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, του ολοκληρωτισμού και της μαζικής κουλτούρας. Ας πούμε λοιπόν αντίο σε αυτούς τους παλαιούς μας φίλους, στοργικά αλλά σταθερά, και ας κοιτάξουμε αλλού, τόσο για καθοδήγηση όσο και για ηθική υποστήριξη.
Christopher Lasch – Η ηθική των ορίων της κατώτερης μεσαίας τάξης και η συζήτηση περί αμβλώσεων
Η κουλτούρα της κατώτερης μεσαίας τάξης, τώρα όπως και στο παρελθόν, οργανώνεται γύρω από την οικογένεια, την εκκλησία και τη γειτονιά. Προσδίδει μεγαλύτερη αξία στη συνοχή της κοινότητας και στην αλληλεγγύη από την ατομική πρόοδο και την κοινωνική κινητικότητα. Στη ζωή της κατώτερης μεσαίας τάξης η διατήρηση των υφιστάμενων συνηθειών παίζει σημαντικότερο ρόλο από ότι τα κυρίαρχα ιδανικά της επιτυχίας. Οι γονείς επιθυμούν τα παιδιά τους να προοδεύουν, αλλά ταυτόχρονα θέλουν να σέβονται τους μεγαλύτερούς τους, να μην πέφτουν στον πειρασμό του ψεύδους και της εξαπάτησης, να επωμίζονται στους ώμους τους με προθυμία τις ευθύνες που τα αναλογούν και να αντιμετωπίζουν τις αντιξοότητες με σθένος…
Κρίστοφερ Λας, Κορνήλιος Καστοριάδης και Μάικλ Ιγνάτιεφ: συζήτηση πάνω στην «κουλτούρα του εγωισμού»
Η ιστορία γνώρισε δύο περιόδους κατά τις οποίες συνέβη μια μαζική και αιφνίδια αλλαγή τόσο στους θεσμούς της κοινωνίας όσο και στην ψυχική δομή των ατόμων: η πρώτη στην αρχαία Ελλάδα, μέσα σε κάποια όρια, βεβαίως, και η δεύτερη στη σύγχρονη Ευρώπη, επίσης μέσα σε όρια, η οποία, όμως, ακολούθησε μια συνεχή επέκταση μέχρι κάποια στιγμή, ας πούμε μέχρι τις δεκαετίες του ’30 και του ’40, του 20ου αιώνα. Σε τί συνίστατο; Για να πούμε εν συντομία, στην κατάσταση που προηγείτο, είχαμε αυτό που ονομάζω μια ετερόνομη κοινωνία, δηλαδή κανένας δεν μπορούσε καν να διανοηθεί να αμφισβητήσει τον νόμο ή την αντίληψη για τον κόσμο που κυριαρχούσε στη φυλή. Ξαφνικά – ας το βάλουμε, αν θέλετε σε εισαγωγικά – «ξαφνικά», κατά τον 7ο ή 6ο αιώνα, κάποιοι άνθρωποι έθεσαν το ερώτημα: «Είναι σωστός ο νόμος;» και σε αυτό επάνω οικοδόμησαν τη δημοκρατία. Αναρωτήθηκαν: «Αυτοί οι θεοί, οι δώδεκα θεοί [του Ολύμπου], υπάρχουν;» και άρχισαν να δημιουργούν τη φιλοσοφία…
Κρίστοφερ Λας – Η ευθραυστότητα του φιλελευθερισμού
Η κατάρρευση του κομμουνισμού, ως ενός σημαντικού ανταγωνιστή του φιλελεύθερου καπιταλισμού, έχει δημιουργήσει μια κατάσταση ευφορίας μεταξύ των φιλελεύθερων της δεξιάς και του κέντρου, η οποία προσδιορίζεται απλώς από τη σκέψη ότι το «τέλος της ιστορίας», κατά την περιβόητη φράση του Φράνσις Φουκουγιάμα, θα είναι μια «πολύ θλιβερή στιγμή» για όσους έχουν «την τόλμη, το θάρρος, τη φαντασία και τον πολιτικό ιδεαλισμό» σε εκτίμηση. Η «απροκάλυπτη νίκη του οικονομικού και πολιτικού φιλελευθερισμού», κατά τη θεώρηση του Φουκουγιάμα, συνεπάγεται το παγκόσμιο κράτος δικαίου, την παγκοσμιοποίηση της «αταξικής κοινωνίας» που έχει ήδη επιτευχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, την «υποχώρηση του ταξικού ζητήματος», μια σταθερή διεύρυνση της παροχής καταναλωτικών αγαθών, ένα «ομοιογενές παγκόσμιο κράτος», και μια «μετα-ιστορική συνείδηση» κατά την οποία η «ιδεολογική πάλη… θα αντικατασταθεί από τον οικονομικό υπολογισμό, την αδιάκοπη επίλυση των τεχνικών προβλημάτων, των περιβαλλοντικών υποθέσεων και την ικανοποίηση των εξεζητημένων καταναλωτικών απαιτήσεων».
Κρίστοφερ Λας – Κοινοτισμός ή Ποπουλισμός
Ο ποπουλισμός είναι η αυθεντική φωνή της δημοκρατίας. Προϋποθέτει ότι κάθε άτομο έχει το δικαίωμα σεβασμού μέχρι να αποδειχθεί ότι δεν είναι άξιος του δικαιώματος αυτού, αλλά επιμένει ότι ο καθένας φέρει ευθύνη για τον εαυτό του. Είναι απρόθυμος να κάνει παραχωρήσεις ή να συγκρατήσει την κριτική με το επιχείρημα ότι «η κοινωνία φταίει για όλα». Ο ποπουλισμός είναι «επικριτικός», για να επικαλεστούμε και ένα σύνηθες επίθετο, η υποτιμητική χρήση του οποίου δείχνει πόσο έχει αποδυναμωθεί η ικανότητα για επιλεκτική άσκηση κριτικής από το ηθικό κλίμα του ανθρωπιστικού «ενδιαφέροντος».
Κρίστοφερ Λας – Η ζωή στο θεραπευτικό Κράτος
Η ανάπτυξη της εσωστρεφούς οικογένειας με επίκεντρο το παιδί, μας λένε οι κοινωνιολόγοι εδώ και καιρό, είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μετάβασης από την «παραδοσιακή» στη νεωτερική κοινωνία. Στα τελευταία είκοσι χρόνια, αυτή η ιδέα έχει εμπλουτιστεί με όλο και περισσότερα επιχειρήματα από ιστορικούς – τον Φιλίπ Αριές, τον Έλι Ζαρέτσκι, τον Έντουαρντ Σόρτερ, τον Λώρενς Στόουν, τη Νάνσυ Κωτ, και τώρα από τον Κάρλ Ντέγκλερ, για να αναφέρουμε μόνο αυτούς που επιχείρησαν εκτενείς συνθέσεις.
Κορνήλιος Καστοριάδης, Κρίστοφερ Λας – Αντιπαλεύοντας την ιδιώτευση
Για μένα, το πρόβλημα εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του ’50, με την κατάρρευση του εργατικού κινήματος και του επαναστατικού προτάγματος που είχε συνδεθεί με αυτό το κίνημα. Αναγκάστηκα να παρατηρήσω τότε μια αλλαγή στην καπιταλιστική κοινωνία, η οποία ήταν, την ίδια στιγμή, μια αλλαγή του τύπου ατόμων που παρήγαγε όλο και περισσότερο αυτή η κοινωνία. Αυτή η αλλαγή των ατόμων προήλθε από τη χρεοκοπία των παραδοσιακών οργανώσεων της εργατικής τάξης –συνδικάτα, κόμματα κ.λπ…
Κρίστοφερ Λας – Για μια νέα ερμηνεία της μαζικής κουλτούρας
Ο Κρίστοφερ Λας (1932 – 1994) θεωρείται από τους κορυφαίους αμερικανούς κοινωνιολόγους. Στο παρακάτω κείμενο θίγει ζητήματα όπως ο πολιτιστικός σχετικισμός, η σημασία των “παραδοσιακών” πολιτιστικών μορφών και η ιδεολογία περί της πολιτικής ουδετερότητας της τεχνολογίας.
Κυριότερα βιβλία του θεωρούνται:
– “Η αγωνία της αμερικανικής αριστεράς” (1969)
– “Η κουλτούρα του ναρκισσισμού” (1979)
– “Ο ελάχιστος εαυτός” (1984)
– “Ο αληθινός και μοναδικός Παράδεισος: Η πρόοδος και οι επικριτές της” (1991)
– “Η εξέγερση των ελίτ και η προδοσία της δημοκρατίας” (1994)