Τα άκυρα επιχειρήματα και η οικονομία της σκέψης
Ως άκυρα επιχειρήματα ονομάζεται μια μεγάλη σειρά από εσφαλμένα ή ατελή σκεπτικά που διαπιστώνονται στην ανθρώπινη επικοινωνία και στη διατύπωση κρίσεων. Το πρώτο έργο στο οποίο εντοπίζονται και περιγράφονται τέτοιοι συλλογισμοί είναι οι Σοφιστικοὶ ἔλεγχοι του Αριστοτέλη, όπου παρατίθενται μία σειρά από τεχνικές, λεκτικά και λογικά τεχνάσματα, που χρησιμοποιούσαν οι σοφιστές ως γυμνάσματα για να οδηγούν τον συνομιλητή τους σε παράδοξο συμπέρασμα και πλάνη. Ο κατάλογος εμπλουτίστηκε αργότερα μετά τον Μεσαίωνα στη λατινική βιβλιογραφία γι αυτό πολλά από τα δημοφιλή άκυρα επιχειρήματα διασώζονται με λατινική ονομασία
Οι μεταμορφώσεις της Μήδειας
Κάθε Μήδεια είναι διαφορετική. Σε αντίθεση με τον γενικό κανόνα η Μήδεια απέφυγε να μετατραπεί σε πετρωμένο μύθο και διατήρησε αναλλοίωτο τον δυϊσμό των ιδιοτήτων της. Η διπλή της φύση – να έλκει και ταυτόχρονα να απωθεί – κέντρισε το ενδιαφέρον της κάθε εποχής και…
Δημόσια σφαίρα και αδιέξοδα
Μόνη θετική όψη της κρίσης αποτελεί το γεγονός ότι αυτή που ζούμε είναι, στην ουσία, μια εποχή μετάβασης. Μοιάζει σιγά σιγά ένα κόσμος να πεθαίνει κι ένας καινούργιος να γεννιέται μέσα σε κλυδωνισμούς, αίματα, δάκρυα και πόνους. Μαζί με την Ελλάδα, η Ευρώπη αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα βρίσκεται…
Το απέραντο γαλάζιο της κοινωνικής υποκρισίας
Amphitheatrum Caesareum και το δικαίωμα στην πολυτέλεια Αν θα μπορούσαμε να καταδείξουμε το Κολοσσαίο της Ευρωπαϊκής Αυτοκρατορίας, τότε δίχως αμφιβολία πρόκειται για τη Μεσόγειο. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός πως ο τρόπος με τον οποίο θα πατήσει κάποιος στη στεριά της, αποδεικνύει με μεγάλη ακρίβεια τη…
Η ιδεολογία ως νάρθηκας της σκέψης και η έννοια της βελτίωσης στο πολιτικό σκηνικό
Η στάση του αρχαίου σκεπτικισμού είναι χρήσιμη για την αποδόμηση δογματικών τοποθετήσεων που λειτουργούν ως νάρθηκας της σκέψης και αναστέλλουν τη διερεύνηση. Ένα πλαίσιο βεβαιοτήτων είναι χρήσιμο κατά πως φαίνεται (βλ. Παραβάντης 2014) και δεν είναι σωστό να απορρίπτουμε ό,τι μπορεί να μην κατανοούμε. Ωστόσο το θέμα της ιδεολογίας (μη-γνώσης) ως νάρθηκα της σκέψης είναι πολύ σοβαρό, γιατί η σκέψη είναι το βασικό όπλο του ανθρώπινου είδους για την επιβίωση. Ιδιαιτέρως όταν η ιδεολογία, ως μη-γνώση και σύνολο αυθαίρετων (ή μερικώς στηριζόμενων στα δεδομένα) βεβαιοτήτων, λειτουργεί διχαστικά και πολυδιασπαστικά, όπως συμβαίνει στον χώρο της πολιτικής παγκοσμίως. Η κατάσταση αυτή αποτελεί βελτίωση από την αυθαιρεσία απολυταρχικών καθεστώτων. Η διαμαρτυρία ως έκφανση της ελευθερίας του λόγου και ο έλεγχος μεταξύ των ιδεολογικών χώρων στάθηκαν ευεργετικά για τον πολύ κόσμο.
Ποιοτικά όρια της δημοκρατίας: Μέγεθος πληθυσμού, κόμματα και συνείδηση
Σε προηγούμενη δημοσίευση παρουσιάσαμε την εξέλιξη των «μοντέλων της φιλελεύθερης δημοκρατίας» από το σύγγραμμα Η ιστορική πορεία της φιλελεύθερης δημοκρατίας/The Life and Times of Liberal Democracy του Καναδού Crawford Brough Macpherson. Σε αυτήν την παρουσίαση θα γενικεύσουμε τον προβληματισμό του για τις κύριες προϋποθέσεις και…
Θεσμός: Η φιλοσοφική διαπαιδαγώγηση των κυβερνώντων
Στο παρόν άρθρο προτείνουμε συγκεκριμένη μορφή της παλιάς και νεότερης και για πολλούς αυτονόητης σκέψης για εκπαίδευση των κυβερνώντων πριν την ανάληψη του συγκεκριμένου αξιώματος. Στην πρόταση αυτή δεν μας οδηγεί η απαξίωση του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος––παρά την ένταση της επικαιρότητας––αλλά η επιθυμία βελτίωσης και επικουρίας σε όλες τις θέσεις της κοινωνικοπολιτικής δομής, ώστε να γίνει το σύστημα (του οποίου αποτελούμε μέλη και στο οποίο οφείλουμε την ύπαρξή μας) πιο λειτουργικό. Αυτό μπορεί να γίνει με βέλτιστη διαχείριση και διοχέτευση της κοινωνικής ενέργειας και της πρωτογενούς πολιτικής προαίρεσης όλων των χώρων με συναίνεση και επιμερισμό έργου.
Μια ρεαλιστική αποτίμηση της κρίσης στους κόλπους της ευρωπαϊκής «οικογένειας»
Η ανθρωπότητα έχει τρελαθεί. Η ανασφάλειά της έχει χτυπήσει κόκκινο. Η ανθρωπότητα δεν τρέμει τίποτε περισσότερο απ’ τον ίδιο τον εαυτό της. (Ο Ιμμάνουελ Καντ του Τόμας Μπέρνχαρντ) Είναι πρόδηλο ότι τα τελευταία έτη υπάρχει ένας σχετικός πληθωρισμός απόψεων γύρω απ’ την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το…
Πολιτική και δημοκρατία στον αντεστραμμένο κόσμο
Μέσα στον πραγματικά αντεστραμμένο κόσμο, η αλήθεια είναι μια στιγμή του ψεύδους Γκυ Ντεμπόρ (1967) Μιλώντας για πολιτική, με τη γνήσια και σχετικά πεπαλαιωμένη σημασία της λέξης, αυτό που συνήθως εννοούμε είναι εκείνη τη συλλογική δραστηριότητα που έχει ως κατ’ εξοχήν αντικείμενο τη συνολική θέσμιση…
Science popularizers και τεχνοουτοπίες: Παρακολουθώντας επιστήμονες να εκλαϊκεύουν τον υποκειμενισμό τους
Έργο παράλληλο της επιστήμης –αλλά όχι υποδεέστερο– είναι ο τομέας της «επιστημονικής εκλαΐκευσης»: η ανάγκη δηλαδή για οικειοποίηση της επιστημονικής κουλτούρας από το κοινωνικό σύνολο σε γλώσσα προσιτή και συμπυκνωμένη. Η εν λόγω διαδικασία φαντάζει λογική, εξαιτίας της αδιανόητης για τα όρια του ανθρωπίνου νου να συλλάβει συνολική γνώση που συσσωρεύεται κάθε χρόνο από χιλιάδες ερευνητικές ομάδες ανά τον κόσμο και των οποίων τα αποτελέσματα δεν προλαβαίνουν ούτε οι ίδιοι οι επιστήμονες να παρακολουθήσουν, πόσο μάλλον να αφομοιώσουν εποικοδομητικά. Το γεγονός είναι πως ποτέ άλλοτε στην ιστορία τόσοι πολλοί επιστήμονες δεν απασχολούνταν στο έργο της, στοιχείο που υπερβαίνει την αναμενόμενη αύξηση του πληθυσμού της Γης και είναι ενδεικτικό της θεμελιώδους θέσης που έχει αποκτήσει η έρευνα και η γνώση στον σύγχρονο πολιτισμό.