Το 1821 και η Άνοιξη των Εθνών: από την ιστορία στην έμπνευση
Πράγματι, η Άνοιξη των Εθνών είχε στενή σχέση εξάρτησης με την προηγηθείσα Ελληνική Επανάσταση του 1821. Την Ελληνική Επανάσταση, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για όλη την Ευρώπη, ακολούθησαν οι εξεγέρσεις του 1830-31, οι οποίες, όμως, δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες των ευρωπαϊκών λαών για πιο δίκαιες και δημοκρατικές κυβερνήσεις. Σύντομα, οι όποιες κατακτήσεις εξανεμίστηκαν από τα συνήθη αυταρχικά/δεσποτικά συστήματα διακυβέρνησης. Αν και οι προσδοκίες περί δικαιοσύνης, ελευθερίας και ανεξαρτησίας δεν ικανοποιήθηκαν, οι άνθρωποι, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συνέχισαν να ελπίζουν και να οργανώνονται, βουλόμενοι την ανατροπή. Αυτή η τεράστια ζύμωση ιδεών, πρακτικών, στοχεύσεων και οραμάτων οδήγησε, το 1848, σε ορισμένα από τα πιο αιματηρά και μαζικά εξεγερσιακά γεγονότα της νεότερης ευρωπαϊκής πολιτικής ιστορίας. Οι νέες εξεγέρσεις του 1848, σε σύγκριση με τις προηγούμενες, είχαν μεγαλύτερη ισχύ, εκτός των άλλων γιατί αυξημένες ήταν και οι ανάγκες των πληθυσμών: δεν απαιτήθηκε μόνο περισσότερη πολιτική ελευθερία, αλλά και κοινωνική και οικονομική ισότητα, δεδομένου ότι η προηγούμενη οικονομική κρίση του 1846 είχε επηρεάσει σημαντικά τα φτωχότερα στρώματα των πολιτών-υπηκόων σε όλη την Ευρώπη.
Τεχνολογία, δυστοπία, κυριαρχία: ο ορίζοντας της μελαγχολίας – Μέρος 2ο
Ο κίνδυνος της φυσικοποίησης και της μονοδρόμησης εδώ εμπεριέχει και ορισμένες καθόλου ευχάριστες παράπλευρες συνέπειες που πρέπει να εξεταστούν ιδιαίτερα. Καταρχήν, διότι άγονται και φέρονται από την ίδια ψευδο-ουτοπική σκέψη με εκείνη προηγούμενων ιδεολογικών συστημάτων που επιχείρησαν να συστηματοποιήσουν την ιστορία αγνοώντας βασικές ανθρωπολογικές και βιολογικές προκείμενες των ανθρώπινων όντων. Κατά δεύτερον, είτε αγνοούν, είτε παραγνωρίζουν τον τραγικό χαρακτήρα που εμπεριέχεται στις ανθρώπινες επιλογές σαν απόρροια της πεπερασμένης φύσης μας. Είναι ακριβώς η τεράστια επιρροή της μηχανοποιημένης νόησης (Τεχνητή Νοημοσύνη, Μηχανική Μάθηση) και ο βασανιστικά αναγωγιστικός χαρακτήρας των σύγχρονων γνωσιακών επιστημών που καταλήγει να τρέφει την παραπλανητική εικόνα ενός απόλυτα ελεγχόμενου πεπρωμένου (Controlled Destiny Fallacy), το οποίο είναι, ουσιαστικά, ανάλογη μορφή ύβρεως όπως στην αρχαία Ελληνική, τραγωδία. Αυτά όλα συγκλίνουν σε ένα πλανητικής κλίμακας πείραμα με εμάς τους ίδιους ως υποκείμενα.
Τεχνολογία, δυστοπία, κυριαρχία: ο ορίζοντας της μελαγχολίας – Μέρος 1ο
Είναι στα παραπάνω πλαίσια όπου ανακαλύπτει κανείς ότι το ερώτημα για την ανάγκη ελαστικοποίησης των ορίων του ανθρώπινου κόσμου δεν είναι καθόλου αθώο, ειδικά σε μια εποχή κατά την οποία η δύναμη της τεχνικής βαίνει πλέον εκθετικά αυξανόμενη, τόσο ως προς τα αποτελέσματα, όσο και ως προς την περιπλοκότητα. Επιπλέον, δεν μπορεί να μη ληφθεί υπόψιν ότι αυτό δε συμβαίνει σε μια οποιαδήποτε ιστορική και γεωπολιτική συγκυρία, αλλά σχεδόν αμέσως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, με την είσοδο σε έναν πολυπολικό κόσμο γεμάτο αστάθειες και αβεβαιότητα. Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος ακόμη και για τις κυβερνώσες ελίτ, θα πρέπει να αντιπαραθέσουμε στα συνέδρια των τεχνικών, ένα άλλο που έλαβε χώρα το 1995 υπό την αιγίδα του ίδιου του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ και πεντακόσιους συμμετέχοντες από τις πολιτικές ηγεσίες, ακαδημίες και εταιρίες όλων των ηπείρων, αφιερωμένο στο πρόβλημα της διακυβερνησιμότητας[7]. Η προβληματική αυτή προέρχεται από μια ορισμένη ανάγνωση ενός οικονομικού μοντέλου του Παρέτο, το οποίο προβλέπει, ούτε λίγο, ούτε πολύ, ένα μοντέλο ανάπτυξης 20:80, δηλαδή, με απλά λόγια, ένα κολοσσιαίο περίσσευμα – περί τα 80% του παγκόσμιου πληθυσμού σε παραγωγική ηλικία, του οποίου η εργασία δεν θα απαιτείται για την ανάπτυξη της οικονομίας.
Αντιναταλισμός και αγάπη
Απόσπασμα από το άρθρο, «Το αντι-γενετικό κίνημα» που περιέχεται στο 2ο τεύχος του περιοδικού ResPublica / Σημειώσεις εκτός γραμμής για την ριζική κοινωνική αλλαγή, το οποίο κυκλοφορεί μαζί με το 3ο τεύχος. Οι αντιναταλιστικές ιδέες δεν αποτελούν παρά μια από τις πιο έκδηλες μορφές ενός μεφιστοφελικού πεσσιμισμού: ο Μεφιστοφελής…
Γκέοργκ Φρ. Γιούνγκερ – Ανθρώπινη ελευθερία και τεχνικός καταναγκασμός
Απόσπασμα από το άρθρο, «Friedrich Georg Jünger – Η τεχνική ως ιδεολογία και μοντέλο ζωής» που περιέχεται στο 2ο τεύχος του περιοδικού ResPublica / Σημειώσεις εκτός γραμμής για την ριζική κοινωνική αλλαγή, το οποίο κυκλοφορεί μαζί με το 3ο τεύχος. Σίγουρα δεν ενεργούμε χάρη στην ελεύθερη θέληση, αλλά ούτε και…
Το παγκόσμιο γεγονός και οι διαφορετικοί Μάηδες
Απόσπασμα από το άρθρο, «Σκέψεις για τα κινήματα και το Μάη του 1968» που περιέχεται στο 2ο τεύχος του περιοδικού ResPublica / Σημειώσεις εκτός γραμμής για την ριζική κοινωνική αλλαγή, το οποίο κυκλοφορεί μαζί με το 3ο τεύχος. Αν και ο Μάης του 1968 ήταν ένα παγκόσμιο γεγονός, όχι…
Ο Reinhart Koselleck για το Διαφωτισμό
Ο Reinhart Koselleck (1923-2006) υπήρξε εκ των βασικών εισηγητών και θεμελιωτών του επιστημονικού κλάδου της Ιστορίας των Εννοιών (Begriffsgeschichte) και θεωρείται από πολλούς ο σημαντικότερος ιστορικός της μεταπολεμικής Γερμανίας. Ο Koselleck θεωρεί τον 18ο αιώνα ως τον προθάλαμο της σημερινής εποχής. Αναζητά εκεί, στις απαρχές της σύγχρονης φιλοσοφίας της ιστορίας, την εμφάνιση της πολιτικής κρίσης, η οποία, μετά τη Γαλλική Επανάσταση, άλλοτε με παροξύνσεις και άλλοτε με υφέσεις, καθορίζει τα μείζονα πολιτικά γεγονότα από το 1789 μέχρι τις μέρες του.
Βελτιοδοξία και ελπίδα
Απόσπασμα από το άρθρο, «Βελτιοδοξία και ελπίδα.» που περιέχεται στο 2ο τεύχος του περιοδικού ResPublica / Σημειώσεις εκτός γραμμής για την ριζική κοινωνική αλλαγή, το οποίο κυκλοφορεί μαζί με το 3ο τεύχος. Η βελτιοδοξία νοείται ως ελπίδα που γίνεται με πλήρη αναγνώριση της τραγικότητας που χαρακτηρίζει τον ανθρώπινο κόσμο….
Αφιέρωμα στον νεο-οθωμανισμό και τον ευρασιανισμό – Νέος Ερμής ο Λόγιος, τ. 21, Εναλλακτικές Εκδόσεις
Ακολουθεί σύντομο απόσπασμα από το άρθρο των Μιχάλη Θεοδοσιάδη και Γιώργου Κουτσαντώνη, «Σκέψεις για την τουρκική επιθετικότητα, το πολιτικό Ισλάμ και μια μελλοντική Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία» που φιλοξενείται στο τεύχος 21 του Νέου Ερμή του Λόγιου, από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις. […] Στο βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ, με…
Οι πρώτοι αστικοί θεσμοί – Reinhart Koselleck (απόσπασμα)
Ο Koselleck παρακολουθεί τη διαδρομή της έννοιας της κριτικής από την αρχαιοελληνική της ετυμολογία και δια μέσω των αιώνων μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα, όπου οριστικοποιείται η χρήση της ως «τέχνης του κρίνειν»˙ ως της ικανότητας να ξεχωρίζεις για κάθε περίσταση και κάθε πρόσωπο «το αληθινό από το ψευδές, το αυθεντικό από το κίβδηλο, το όμορφο από το άσχημο, το σωστό από το λάθος» και να καταλήγεις στην κατάλληλη κρίση. Επισημαίνει, δε, την καθοριστική συμβολή του Pierre Bayle, ο οποίος πάντρεψε την κριτική με τον ορθό λόγο, μετατρέποντας την σε τέχνη του να φτάνεις σε κατάλληλα συμπεράσματα δια της ορθολογικής σκέψης και ανεξάρτητα από φιλολογικές, αισθητικές ή ιστορικές συνδηλώσεις.