Πασκάλ Μπρυκνέρ – Υγεία, σεξουαλικότητα, αγωνία
Μονάχα ένας άρρωστος μπορεί να θεωρεί πως «η υγεία είναι ευτυχία2». Για κάποιον που είναι καλά στην υγεία του, αυτή είναι απλώς μια δεδομένη κατάσταση. Κάνοντάς την το ισοδύναμο της ευτυχίας, υπονοούμε πως είμαστε όλοι μας ετοιμοθάνατοι δίχως να το ξέρουμε και πρέπει να το μάθουμε. Στο εξής, πρέπει μονίμως να σωζόμαστε από κάτι, από μια υπερβολικά υψηλή πίεση, από μια πεπτική δυσλειτουργία, από μια τάση προς παχυσαρκία, ποτέ δεν είμαστε αρκετά λεπτοί, αρκετά μυώδεις, αρκετά ηλιοκαμένοι. Το θεραπευτικό ιδεώδες γίνεται μια έμμονη ιδέα που δεν μας εγκαταλείπει ποτέ και που τα μίντια και οι γύρω μας μάς την υπενθυμίζουν ασταμάτητα. Στο όνομα αυτής της νόρμας, που γίνεται ακόμα πιο βαριά με την προληπτική ιατρική και τη γενετική ανίχνευση, γινόμαστε όλοι μας δυνάμει ανάπηροι που επιτηρούν με αγωνία τα περιττά κιλά τους, τον καρδιακό τους ρυθμό, την ελαστικότητα του δέρματός τους…
Αισχύλος: το βασίλειο του φόβου και της αγωνίας
O φόβος της τιμωρίας είναι κάτι πιο αποτρόπαιο. Και αυτή είναι η μορφή που προτιμούν οι ρεαλιστές πολιτικοί άρχοντες του Σοφοκλή: «Ποτέ, σε μια πόλη, οι νόμοι δεν θα είχαν την απαιτούμενη δύναμη, αν δεν υποστηρίζονταν από τον φόβο (δέος), και μια στρατιά δεν θα είχε σοφή πειθαρχία, αν δεν την υπερασπίζονταν ο φόβος και ο σεβασμός (φόβου-αιδούς). Όσο γεροδεμένος κι αν είναι από τη φύση του κανείς, πρέπει να έχει στο νου του ότι μπορεί να πέσει ακόμα και από ένα μικρό κακό. Όποιος αισθάνεται φόβο και σεβασμό (δέος-αισχύνη), να το ξέρεις καλά, έχει ελπίδες σωτηρίας… Ένας σωτήριος φόβος πρέπει πάντα (δέος… καίριον) να υπάρχει»