Ορίζοντας την πολιτική
Στην καθημερινή της χρήση η «πολιτική» είναι μια βεβαρυμμένη λέξη πολύ συχνά έρμαιο προσχηματισμένων απόψεων. Πολλοί σκέφτονται την πολιτική σαν μια «βρώμικη λέξη» που ανασύρει εικόνες έντασης, διάσπασης, βίας, απάτης, χειραγώγησης, ψεύδους. Το 1775 ο Samuel Johnson είπε: «Η πολιτική δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μέσο κοινωνικής ανόδου», ενώ ο Αμερικανός ιστορικός Henry Adams όρισε την πολιτική ως τη «συστηματική οργάνωση των εχθροτήτων». Για τον Max Weber «πολιτική είναι ο αγώνας για την κατάκτηση ή τη διανομή της εξουσίας… για τη νομή των δημοσίων θέσεων», ενώ για τον Paul Valéry «πολιτική είναι η τέχνη να εμποδίζεις τους ανθρώπους να ασχολούνται με ό,τι τους αφορά». Κάθε απόπειρα ορισμού της πολιτικής συνεπώς, προϋποθέτει την προσπάθεια απεμπλοκής του όρου από τέτοιου είδους προκατασκευασμένους συνειρμούς. Ακόμα και αναγνωρισμένες αυθεντίες δεν μπορούν να συμφωνήσουν πάνω στη φύση του αντικειμένου. Έτσι η πολιτική ορίζεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους: ως η άσκηση εξουσίας, η άσκηση αυθεντίας, η λήψη συλλογικών αποφάσεων, η κατανομή περιορισμένων πόρων, η πρακτική της εξαπάτησης και της χειραγώγησης κ.λπ.
Κράτος κατά εθίμου
‘Ένας λαός δεν επιλέγει σύμφωνα με την βούλησή του περισσότερο θεσμούς, απ’ ό,τι επιλέγει το χρώμα των ματιών του ή των μαλλιών του. Gustave Le bon Ο βουλησιαρχικός δεσποτισμός βασίζεται στην γενική ιδέα πως αναδιαμορφώνοντας ριζικά τους θεσμούς, τους νόμους και το πολίτευμα ενός…
Θεωρίες ενσωμάτωσης: Εντός του κράτους
Στην κοινωνική θεωρία θεμελιώδη θέση κατέχει η ιδέα της «φυσικής κατάστασης του ατόμου». Σύμφωνα με την ιδέα αυτή το αφηρημένο άτομο ενυπάρχει αρχικά μέσα σε μια προ-κοινωνική και προ-κρατική κατάσταση, σε πλήρη ελευθερία, ανεμπόδιστο από τους περιορισμούς και τους καταναγκασμούς που δημιουργεί η κοινωνία και του επιβάλει το «κοινωνικό συμβόλαιο». Σκοπός της κοινωνικής (κριτικής) θεωρίας είναι να καταδείξει την σχιζοειδή ασθένεια του σύγχρονου κράτους, το οποίο από τη μία θεμελιώνεται επάνω στην «αυταπόδεικτη αλήθεια ότι τα δικαιώματα του ανθρώπου εκπορεύονται από το φυσικό δίκαιο» και από την άλλη ορθώνει δικαστήρια και μηχανισμούς, νόμους και φυλακές, προκειμένου να την προστατεύσει…
Θεωρίες υπέρβασης: Πέραν του κράτους
Σήμερα που η κοινωνία έχει μετατραπεί σε ένα μαλντορορικό ιδιώτη, το κράτος το λαφυραγωγεί εξ ολοκλήρου μια αυτοαναφορική πολιτική τάξη ημέτερων, μυημένων στους κανόνες του κομματικού παιχνιδιού και των δημοσίων σχέσων. Η κρατική τάξη παρόλο που κρατάει το savoir vivre της δημοκρατικής συμπεριφοράς, τα προσχήματα του πλουραλισμού, προωθεί τα ανοιχτά σύνορα, σέβεται τις διαφορετικότητες και είναι φιλική προς τις μειονότητες, στη ουσία λειτουργεί κατά αποκλειστικότητα για την διατήρηση και την διαιώνιση του πυρήνα του κράτους. Οι θεωρίες για την υπέρβαση του κράτους σε μία μέγιστη και διογκωμένη του μορφή, απλώς αναγάγουν αυτή την αυτοαναφορικότητα στα υψηλότερα μεγέθη που γνώρισε ποτέ η ιστορία της ανθρωπότητας.
Αντιδημοκρατία
Αυτός ο δημώδης όχλος που δεν είναι ούτε κυρίαρχος πολιτικά αλλά και ούτε αδέσποτος κοινωνικά. Που κατέχει μόνο στο όνομα τον τίτλο του δήμου αλλά στερείται την εξουσία των κοινών είναι ότι πιο κοντά βρίσκεται σε αυτό που αποκαλούμε σήμερα «κινήματα για την δημοκρατία». Βγαλμένα μέσα από την ανωνυμία και εγκλωβισμένα στα όρια του κράτους ψάχνουνε μέσα στον θολό ορίζοντα του έθνους να αυτοπροσδιοριστούν ως δήμος. Αυτό για το οποίο αγωνίζονται τελικά δεν είναι άλλο από τον δημοκρατικό Λεβιάθαν της μαζικής κοινωνίας. Μια αντίφαση εν την γέννηση της: Η Αντιδημοκρατία.
Για τις επαναστάσεις: Μια ιστορία του κράτους
Την στιγμή που το κυρίαρχο ενδιαφέρον στην Ελλάδα αγωνιά για το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών, απουσιάζουν από το δημόσιο τόπο, όσο ποτέ άλλοτε, οι ελάχιστοι όροι πολιτικής άμυνας και κοινωνικής αυτοσυντήρησης. Η έγνοια του εγχώριου κοινού να βρεί στην Γαλλία το προεικόνισμα για τις εσωτερικές εξελίξεις προδίδει τον δανεικό χαρακτήρα της χώρας και την ιδεολογική της συγγένεια με τον γαλλικό συγκεντρωτισμό. Από ότι φαίνεται, έχει πλέον γίνει φύση η συνήθεια να ψάχνουμε ιδέες και πρότυπα από αλλού, και να μην αναζητούμε τις λύσεις στους ίδιους μας τους εαυτούς.
Η εξουσία του ναρκισσισμού
Σχεδόν τρεις δεκαετίες πριν, ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Christopher Lasch εκδίδει την Κουλτούρα του Ναρκισσισμού. Το πολυσυζητημένο αυτό βιβλίο θα γίνει αποδεκτό από ανθρώπους διάφορων πολιτικών χώρων, ενώ την ίδια στιγμή θα δεχθεί ποικίλες αντιδράσεις και σχόλια. Για τον Lasch, λοιπόν, στη μεταπολεμική Αμερική αναδύεται ένας τύπος ανθρώπου που σύμφωνα με τις κλινικές μελέτες εμπίπτει στην κατηγορία του «παθολογικού ναρκισσισμού». Αυτή η παθολογία δεν αφορά μονάχα την καθημερινή ναρκισσιστική συμπεριφορά, δηλαδή τον ηδονιστικό εγωισμό. Έχει να κάνει, εξίσου, και με την ατέρμονη ανάγκη μας για υπερβολικό αυτο-θαυμασμό, καθώς και με την έλλειψη κατανόησης των συναισθημάτων των άλλων.
Mark Neocleous: Άγχος και ανθεκτικότητα
Θα έπρεπε μάλλον να ακούσουμε προσεκτικά το σχόλιο του Franz Neumann σχετικά με τον ρόλο του άγχους ως ενός από τους θεμέλιους λίθους της πολιτικής κινητοποίησης στον φασισμό.i Ωστόσο η διορατικότητα του Neumann συνίσταται ιδίως στο ότι κατάλαβε πως το άγχος μπορούσε να παίξει παρόμοιο ρόλο και στη διαμόρφωση της φιλελεύθερης πολιτικής υποκειμενικότητας, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τις αυταρχικές κινητοποιήσεις και τους αντίστοιχους χειρισμούς του ίδιου του φιλελευθερισμού. Δεν υπήρξε άλλωστε το «άγχος της ελευθερίας» θεμέλιο για εκείνο το είδος του φιλελεύθερου υποκειμένου που εξαγγέλθηκε με τη γέννηση της φιλελεύθερης πολιτικής;
Περί πολιτικού συστήματος και διπολισμού στις εκλογικές αναμετρήσεις: Το διακύβευμα των εκλογών της 20ης Σεπτεμβρίου 2015.
Αν ευσταθεί η «θεωρία» ότι κάθε σύστημα, μονοπολικό (ζεύγος-γάμος/ενιαίο-εθνικό κόμμα/έθνος-κράτος) ή πολυπολικό (οικογένεια/πολυκομματισμός/διεθνής ετερότητα), εν τέλει ή έστω για κάποια χρονική περίοδο καταλήγει στο διπολισμό (χωρισμός/δικομματισμός/ψυχρός πόλεμος), τότε η επίκληση του τρίτου πόλου, μόνο κατά τις προεκλογικές περιόδους και όχι ως συνεχές πρόταγμα-επιδίωξη, καταδεικνύεται ως απλά ένα πολιτικό αφήγημα παραμυθένιας φύσης, το οποίο αποσκοπεί στην πολιτικό-οικονομικό-επαγγελματική επιβίωση συγκεκριμένων ομάδων συμφερόντων και πολιτικών ελίτ που εξοβελίστηκαν από την εξουσία και που διακαώς καταφεύγουν στο τέχνασμα αυτό για τη διασφάλιση της συνέχειάς τους.
Μια ρεαλιστική αποτίμηση της κρίσης στους κόλπους της ευρωπαϊκής «οικογένειας»
Η ανθρωπότητα έχει τρελαθεί. Η ανασφάλειά της έχει χτυπήσει κόκκινο. Η ανθρωπότητα δεν τρέμει τίποτε περισσότερο απ’ τον ίδιο τον εαυτό της. (Ο Ιμμάνουελ Καντ του Τόμας Μπέρνχαρντ) Είναι πρόδηλο ότι τα τελευταία έτη υπάρχει ένας σχετικός πληθωρισμός απόψεων γύρω απ’ την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το…