Lawrence Goodwyn, το Αμερικανικό Λαϊκό Κόμμα και ο συνεταιρισμός μεγάλης κλίμακας
Μετάφραση και σχόλιο: Μιχάλης Θεοδοσιάδης Μεταφράζουμε παρακάτω αποσπάσματα από την εισαγωγή του βιβλίου του Lawrence Goodwyn Democratic Promise, The Populist Moment in America (1976, New York, Oxford University Press). Εδώ ο Goodwyn ρίχνει φως σε μια από τις πιο υποτιμημένες στιγμές της Αμερικανικής ιστορίας, στο αγροτικό…
Mark Lilla – Οι δύο δρόμοι για τη γαλλική Νέα Δεξιά
μτφρ.: Γκιμπιρίτης Νικόλας Τον περασμένο Φεβρουάριο, η Σύνοδος της Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης (CPAC) πραγματοποίησε το συνέδριό της στην Ουάσιγκτον. Αυτή η ετήσια διάσκεψη είναι ένα είδος Νταβός της Δεξιάς όπου μυημένοι και επίδοξοι πηγαίνουν να δουν τι νέο παίζει. Ο αρχικός ομιλητής, όχι και τόσο…
Christopher Lasch – Γιατί η Αριστερά δεν έχει κανένα μέλλον
μετάφραση: Νικόλας Γκιμπιρίτης Σ.τ.μ.: Η ιστορία έχει ως εξής. Ο Κρίστοφερ Λας δημοσιεύει το άρθρο «Το σφάλμα της Δεξιάς;» στο περιοδικό Tikkun 1:1 (1986), σσ. 23-29 [το κείμενο μπορεί κανείς να το βρει σε ελληνική μετάφραση στο Respublica]. Ευθύς αμέσως του ασκείται δριμεία κριτική σχεδόν ταυτόχρονα…
Frank Furedi – Περί κυρίαρχου λαού
Η σύγχρονη αντιλαϊκιστική ρητορική ελάχιστα διαφέρει από τις αντιδημοκρατικές επιθέσεις εναντίον του Αθηναϊκού δήμου κατά την εποχή της αρχαιότητας. Και οι δύο ρητορικές εμπνέονται από την περιφρόνηση προς τον ίδιο τον λαό, την οντότητα που οι κλασσικοί φιλόσοφοι αποκαλούσαν «οι πολλοί». Μια τέτοια διάθεση προς τους πολλούς συνοδεύτηκε από την πεποίθηση ότι θα ήταν καλύτερο η πολιτική να αποτελεί τέχνη των ολίγων. Ως εκ τούτου, αντιλαϊκιστές ιδεολόγοι -τότε και τώρα- τάσσονται σφόδρα ενάντια στην αρχή της πλειοψηφίας. Ισχυρίζονται ότι οι πολλοί (δηλαδή η πλειοψηφία) θα χρησιμοποιήσουν τη δυνητική τους δύναμη για να εκφοβίσουν και να εξαναγκάσουν όλους τους άλλους. Στις μέρες μας, τέτοια αντιλαϊκιστικά συναισθήματα αποτελούν κοινό τόπο στους κύκλους των πολιτικών και πολιτισμικών ελίτ…
Δημοκρατία δεν είναι μόνο η Αθήνα (του Περικλή)
Στο κείμενο του Το συμβάν της δημοκρατίας, η αξία του Περικλή και το ατόπημα του Umberto Eco ο καθηγητής Γιώργος Οικονόμου διατύπωσε μια σειρά αντιρρήσεων επάνω στο σκανδαλιάρικο (ομολογουμένως) κείμενο του Umberto Eco «Περικλής ο λαϊκιστής». Ο χαρακτηρισμός που έδωσε ο κ. Οικονόμου στην κριτική του Eco, «ατελής και επιπόλαια», είναι κατανοήσιμος. Η συμφωνία μας στο σημείο αυτό δεν αναιρεί όμως το γεγονός πως η κριτική που ασκεί ο Eco στην πολιτική προσωπικότητα του Περικλή (ακόμα και επιπόλαια), περιέχει παρατηρήσεις που είμαστε υποχρεωμένοι να λάβουμε υπόψη μας. Στο παρόν κείμενο δεν θα σταθούμε στα αμφιλεγόμενα σημεία του Θουκυδίδη και του Περικλή αλλά θα μετατοπίσουμε το κέντρο της συζήτησης γύρω από τον τρόπο που αποτιμούμε σήμερα την αθηναϊκή δημοκρατία και τις προοπτικές μιας μελλοντικής.
Σύγχυση, αντιλαϊκιστικός λόγος και φιλελεύθερα ά-λογα
Τούτο το κειμένου δεν προτίθεται μονάχα να προσφέρει μια επιπλέον κριτική πάνω στις αντιλήψεις του Δερτιλή – που γενεαλογικά μπορεί κανείς να εντοπίσει τις πρώτες βάσεις αυτής της ιδεολογίας στις απολυταρχικές πολιτικές θεωρίες του 16ου αιώνα και στα θετικιστικά ρεύματα του 19ου και 20 αιώνα αντίστοιχα. Επιπλέον, με αφορμή τις τοποθετήσεις του στο πλαίσιο του 2ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, θα προσπαθήσουμε να εισάγουμε στο άρθρο αυτό μια εκ νέου κατανόηση των ανθρώπινων πραγμάτων, της πολιτικής και της τρέχουσας πραγματικότητας όπως αυτή ξεπροβάλει μπροστά μας…
Ουμπέρτο Έκο: Περικλής ο λαϊκιστής
H πλατεία του καθεδρικού ναού ήταν γεμάτη από κόσμο που γιόρταζε τη νίκη του Τζουλιάνο Πιζαπία στις δημοτικές εκλογές. Στη σκηνή διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, πολιτικοί, τραγουδιστές, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, και κάποια στιγμή ένας από τους πιο ταλαντούχους κωμικούς μας, μου είπε ότι σκόπευε να διαβάσει την ομιλία του Περικλή προς τους Αθηναίους, ως εγκώμιο στη δημοκρατία. Εγώ τότε του είπα: «Πρόσεχε, γιατί ο Περικλής ήταν κάθαρμα». Εκείνος γέλασε, εκλαμβάνοντας την άποψή μου ως αστείο, και ανέβηκε στη σκηνή. Αργότερα με πλησίασε και μου είπε: «Ξέρεις, ενώ διάβαζα, κατάλαβα ότι είχες δίκιο».
Η νίκη του λαϊκισμού; Η ήττα της δημοκρατίας.
Αντί για ένα εκτενές σχόλιο στο κείμενο του Μιχάλη Θεοδοσιάδη «Λαϊκισμός, δημοκρατία και γιατί πρέπει να κερδίσουν οι λαϊκιστές» επωφελούμαι να διατυπώσω κάποιες θεμελιώδεις αντιρρήσεις μεταξύ των άλλες φορές αλληλοτροφοδοτούμενων και άλλες αλληλοαναιρούμενων σχέσεων δημοκρατίας και λαϊκισμού. Η βασική αντίρρηση που έχω στην θέση του κειμένου είναι πως ο αν λαϊκισμός και δημοκρατία συγκροτούνται εξίσου στην βάση της πλειοψηφίας, αυτό δεν σημαίνει και πως ο λαϊκισμός με τα χαρακτηριστικά που τον συνοδεύουν είναι ένα είδος δημοκρατικού γεγονότος και ούτε πως η αφηρημένη και απροσδιόριστη τις περισσότερες φορές έννοια του «Λαού» αποτελεί ικανό τεκμήριο για την δημοκρατία. Αντίθετα πρέπει να προβληματιστούμε περισσότερο εντέλει εάν αυτό που προάγει ο λαϊκισμός συμβάλει ή αναιρεί τις προϋποθέσεις ανάπτυξης της δημοκρατίας και γιατί.
Το φαινόμενο του λαϊκισμού ως πολιτικό φαντασιακό της νεοελληνικής κοινωνίας (μέρος δεύτερο)
Συστατικό στοιχείο του νεοελληνικού ναρκισσισμού και της λαϊκίστικης ρητορείας που ανασυγκροτεί αυτό το στοιχείο στον κοινωνικο-πολιτικό χώρο είναι η θυματικότητα. Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Άκης Γαβριηλίδης, ο θυματικός εθνικισμός για την ελληνική περίπτωση, συνιστά την απαραίτητη προϋπόθεση για την ενότητα του έθνους[22]. Η συνεχής επίκληση εξωτερικών εχθρών ή παρεμβάσεων των Μεγάλων Δυνάμεων, «διεθνών τοκογλύφων», του ΔΝΤ και της ΕΕ, του Κίσσινγκερ, των «εβραίων» και κάθε λογής συνομωσιολογίας, λειτουργεί αποκλειστικά ως η επιβεβαίωση πως ένας πραγματικά ετερόκλητος πληθυσμός όπως ο ελληνικός συνιστά μια συνεκτική ολότητα (δηλαδή είναι έθνος/λαός)…
Το φαινόμενο του λαϊκισμού ως πολιτικό φαντασιακό της νεοελληνικής κοινωνίας (μέρος πρώτο)
Παρακάτω αναδημοσιεύουμε το πρώτο μέρος άρθρου που αρχικά είχε δημοσιευτεί στο Περιοδικό Πρόταγμα (τεύχος 5). Ο συγγραφέας μιλά για το νεοελληνικό φαντασιακό και τον λαϊκισμό όπως διαχέεται μέσα στην ελληνική κοινωνία, εντοπίζοντας τα ιστορικά, κοινωνικά και πολιτικά του αίτια. Ταυτόχρονα ασκεί κριτική όχι μόνο στους πολιτικούς χώρους που έχουν διαβρωθεί από το λαϊκιστικό φαντασιακό, αλλά και στο θεωρητικά αντίπαλο στρατόπεδο των αντιλαϊκιστών και των νεοφιλελεύθερων τεχνοκρατών.