Το 1821 και η Άνοιξη των Εθνών: από την ιστορία στην έμπνευση
Πράγματι, η Άνοιξη των Εθνών είχε στενή σχέση εξάρτησης με την προηγηθείσα Ελληνική Επανάσταση του 1821. Την Ελληνική Επανάσταση, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για όλη την Ευρώπη, ακολούθησαν οι εξεγέρσεις του 1830-31, οι οποίες, όμως, δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες των ευρωπαϊκών λαών για πιο δίκαιες και δημοκρατικές κυβερνήσεις. Σύντομα, οι όποιες κατακτήσεις εξανεμίστηκαν από τα συνήθη αυταρχικά/δεσποτικά συστήματα διακυβέρνησης. Αν και οι προσδοκίες περί δικαιοσύνης, ελευθερίας και ανεξαρτησίας δεν ικανοποιήθηκαν, οι άνθρωποι, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συνέχισαν να ελπίζουν και να οργανώνονται, βουλόμενοι την ανατροπή. Αυτή η τεράστια ζύμωση ιδεών, πρακτικών, στοχεύσεων και οραμάτων οδήγησε, το 1848, σε ορισμένα από τα πιο αιματηρά και μαζικά εξεγερσιακά γεγονότα της νεότερης ευρωπαϊκής πολιτικής ιστορίας. Οι νέες εξεγέρσεις του 1848, σε σύγκριση με τις προηγούμενες, είχαν μεγαλύτερη ισχύ, εκτός των άλλων γιατί αυξημένες ήταν και οι ανάγκες των πληθυσμών: δεν απαιτήθηκε μόνο περισσότερη πολιτική ελευθερία, αλλά και κοινωνική και οικονομική ισότητα, δεδομένου ότι η προηγούμενη οικονομική κρίση του 1846 είχε επηρεάσει σημαντικά τα φτωχότερα στρώματα των πολιτών-υπηκόων σε όλη την Ευρώπη.
Πατριωτισμός και εθνική αξιοπρέπεια: δυο κεντρικές έννοιες/προϋποθέσεις εθνικής αναγέννησης
Επομένως, το ζητούμενο, αν θέλουμε να μιλήσουμε για εθνική αναγέννηση δεν είναι μόνον όλα όσα, ορθά, επισημαίνει το κείμενο του ΘΝ (δηλαδή η παραγωγική ανασυγκρότηση, η υποχώρηση του παρασιτισμού, η πρόκριση της κοινωνικής συνοχής, η ενίσχυση της εθνικής άμυνας…) αλλά και η συστηματική πνευματική καλλιέργεια και ποιητική τόνωση της εθνικής μας αυτοπεποίθησης. Μια αυτοπεποίθηση που, για να παραμείνουμε στο δυϊκό σχήμα, θα βασίζεται σε δύο πυλώνες οι οποίοι θα στηρίζουν το σώμα της εθνικής αξιοπρέπειας. Για να φτάσουμε στην κεφαλή αυτής της εθνικής οντολογίας (την εθνική αναγέννηση) μπορούμε να μιλήσουμε για έναν εσωτερικό πυλώνα αναγέννησης της Ελλάδας (νοούμενο ως στενότερα εθνικό) και από την άλλη για έναν εξωτερικό πυλώνα που θα ανοίγεται σε όλα εκείνα τα «Πρέπει» που ενώ δημιουργούνται σε τοπικό/εθνικό επίπεδο, έχουν ή μπορεί να αποκτήσουν οικουμενικό χαρακτήρα.