Κρίστοφερ Λας, Κορνήλιος Καστοριάδης και Μάικλ Ιγνάτιεφ: συζήτηση πάνω στην «κουλτούρα του εγωισμού»
Η ιστορία γνώρισε δύο περιόδους κατά τις οποίες συνέβη μια μαζική και αιφνίδια αλλαγή τόσο στους θεσμούς της κοινωνίας όσο και στην ψυχική δομή των ατόμων: η πρώτη στην αρχαία Ελλάδα, μέσα σε κάποια όρια, βεβαίως, και η δεύτερη στη σύγχρονη Ευρώπη, επίσης μέσα σε όρια, η οποία, όμως, ακολούθησε μια συνεχή επέκταση μέχρι κάποια στιγμή, ας πούμε μέχρι τις δεκαετίες του ’30 και του ’40, του 20ου αιώνα. Σε τί συνίστατο; Για να πούμε εν συντομία, στην κατάσταση που προηγείτο, είχαμε αυτό που ονομάζω μια ετερόνομη κοινωνία, δηλαδή κανένας δεν μπορούσε καν να διανοηθεί να αμφισβητήσει τον νόμο ή την αντίληψη για τον κόσμο που κυριαρχούσε στη φυλή. Ξαφνικά – ας το βάλουμε, αν θέλετε σε εισαγωγικά – «ξαφνικά», κατά τον 7ο ή 6ο αιώνα, κάποιοι άνθρωποι έθεσαν το ερώτημα: «Είναι σωστός ο νόμος;» και σε αυτό επάνω οικοδόμησαν τη δημοκρατία. Αναρωτήθηκαν: «Αυτοί οι θεοί, οι δώδεκα θεοί [του Ολύμπου], υπάρχουν;» και άρχισαν να δημιουργούν τη φιλοσοφία…
Margaret Canovan – Η «οικοδόμηση του λαού» στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Οι λαοί των κλασσικών πολιτειών μοιράζονταν πρόσωπο με πρόσωπο τη συμμετοχή σε ένα κοινό πρόγραμμα και είχαν οικοδομηθεί μέσω προσωπικών επαφών, μόνιμων κινητοποιήσεων ενάντια στους ξένους, ιεροτελεστίες αλληλεγγύης και σκόπιμη εμφύσηση του πατριωτισμού (Oldfield 1990; Rahe 1992). Ο Rousseau επέμενε στην ανάγκη μιας «πολιτικής θρησκείας» ακόμα και στα περιορισμένα όρια μιας πόλης-κράτους. Οι Ιακωβίνοι ακόλουθοί του ξεκίνησαν ως εχθροί του έθνους-κράτους, αλλά γρήγορα εξελίχθηκαν ως Γάλλοι εθνικιστές όταν ανακάλυψαν την ικανότητα ενός έθνους να κινητοποιείται (Hont 1994). Τίποτα από αυτά δεν μπορεί να παρηγορήσει τους Ευρωπαϊστές…
Το απέραντο γαλάζιο της κοινωνικής υποκρισίας
Amphitheatrum Caesareum και το δικαίωμα στην πολυτέλεια Αν θα μπορούσαμε να καταδείξουμε το Κολοσσαίο της Ευρωπαϊκής Αυτοκρατορίας, τότε δίχως αμφιβολία πρόκειται για τη Μεσόγειο. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός πως ο τρόπος με τον οποίο θα πατήσει κάποιος στη στεριά της, αποδεικνύει με μεγάλη ακρίβεια τη…
Μια ρεαλιστική αποτίμηση της κρίσης στους κόλπους της ευρωπαϊκής «οικογένειας»
Η ανθρωπότητα έχει τρελαθεί. Η ανασφάλειά της έχει χτυπήσει κόκκινο. Η ανθρωπότητα δεν τρέμει τίποτε περισσότερο απ’ τον ίδιο τον εαυτό της. (Ο Ιμμάνουελ Καντ του Τόμας Μπέρνχαρντ) Είναι πρόδηλο ότι τα τελευταία έτη υπάρχει ένας σχετικός πληθωρισμός απόψεων γύρω απ’ την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το…
Λίγες σκέψεις για τις Βρετανικές εκλογές *
Στόχος του συγκεκριμένου άρθρου δεν είναι να υποστηρίξει κάποια συγκεκριμένη παράταξη ή κόμμα, αλλά να θέσει προς συζήτηση κάποια βασικά πολιτικά συμπεράσματα σχετικά με το μήνυμα των Βρετανικών εκλογών. Αυτό θα συζητηθεί σε τούτο το άρθρο, μαζί με το βαθύτερο μήνυμα των ημερών, που δεν είναι άλλο παρά η αποτυχία της αριστεράς να έρθει σ’ επαφή με την εν γένει πραγματικότητα μετασχηματίζοντάς την, όντας εγκλωβισμένη σε ένα ιδεολογικοποιημένο φανταστικό μικρόκοσμο. Το βασικό διακύβευμα των Βρετανικών εκλογών μας επιβάλει να αναθεωρήσουμε αρκετά από αυτά που μέχρι χθες θεωρούσαμε δεδομένα…
Κορνήλιος Καστοριάδης – Ούτε παραίτηση, ούτε αρχαϊσμός
Το ξέρετε, είμαι ανέκαθεν διεθνιστής, και ως εκ τούτου επίσης οπαδός μιας ένωσης των ευρωπαϊκών λαών. Αυτό όμως δεν έχει καμία σχέση με ό,τι συμβαίνει στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η ένωση αυτή δεν έχει αληθινά νόημα, και θα ήταν εξάλλου δυνατή από ρεαλιστική άποψη μόνο εάν ήταν κατ’ αρχήν πολιτική. Είναι σαφές ότι, επί του παρόντος, σχεδόν κανένας δεν επιθυμεί μια πολιτική ένωση, ούτε οι λαοί ούτε οι διευθύνουσες ολιγαρχίες.
Ζίγκμουντ Μπάουμαν: Η εποχή μας είναι ξανά μια εποχή φόβων
Παράξενη αλλά τόσο κοινή και οικεία σε όλους μας είναι η ανακούφιση που νιώθουμε, και η αιφνίδια συρροή ενέργειας και θάρρους, όταν μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα ανησυχίας, αγωνίας, σκοτεινών προαισθημάτων, ημερών γεμάτων φόβο και άγρυπτων νυχτών, αντιμετωπίζουμε τελικά τον πραγματικό κίνδυνο: μια απειλή την οποία μπορούμε να δούμε και να αγγίξουμε. Ή ίσως αυτή η εμπειρία να μην είναι τόσο παράξενη όσο φαίνεται αν, επιτέλους, μαθαίνουμε τι κρυβόταν πίσω από αυτό το ασαφές αλλά πείσμον αίσθημα κάποιου πράγματος φρικτού και προορισμένου να συμβεί…
Κορνήλιος Καστοριάδης – Για την άμεση δημοκρατία και την αυτονομία (πρώτο μέρος)
Πρόκειται για ένα μέρος μια συζήτησης του Καστοριάδη με τα μέλη του Αντιωφελιμιστικού Κινήματος στις Κοινωνικές Επιστήμες (Mouvment Anti-utilitariste en Science Sociales – MAUSS) που έλαβε χώρα το 1994 και, αφού δημοσιεύτηκε το 1999 στα τεύχη 13 και 14 της Revue de MAUSS, κυκλοφόρησε πέρυσι σε αυτόνομο τόμο με τίτλο C.Castoriadis, Democratie et relativisme.