Το αντεστραμμένο προσωπείο του ανθρωπισμού
Ο άνθρωπος κουβαλάει μέσα του κάτι το ιδιαίτερα αποκρουστικό. Δεν εννοούμε τη ζέχνα που βγάζει η κατάσταση της βιολογικής του φθοράς. Ούτε την απώθηση που γεννάει η επίδραση του χρόνου στα ματαιόδοξα λικνίσματα της ήβης. Αυτό είναι μοίρα, και η μοίρα είναι ελπιδοφόρα γιατί εξισώνει τους βροτούς. Όχι δεν είναι αυτό το πιο αποκρουστικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Ούτε εννοούμε τη δυσαρέσκεια που γεννάει η ματαιοπονία της μασκαρεμένης πόζας των αυτοπαθών εγωιστών. Ούτε κάνουμε λόγο για την τρομερή του ικανότητα να εκλογικεύει τον θάνατο των συνανθρώπων του. Να μετατρέπει τις εκατόμβες των ψυχών σε λογιστικό συντελεστή. Όσο θηριώδης και αν είναι η ικανότητά του να ποσοτικοποιεί το όφελος από τον θάνατο ενός νηπίου, τίποτα δεν είναι τόσο αποκρουστικό όσο η τερατώδης ιδιότητα του ανθρώπου να είναι διπλοπρόσωπος. Άλλωστε μάθαμε να συμβιώνουμε με τον λελογισμένο φόνο. Γίναμε φίλοι του. Συνηθίσαμε το μαζικό έγκλημα και πλέον δεν προκαλεί δέος.
Αλμπέρ Καμύ – Η πτώση και η εξορία (Α’ μέρος)
Με τον ίδιο τρόπο που ο καλός άγριος του Ρουσσώ, υπόδειγμα αμόλυντης αθωότητας, φανέρωνε αυτόματα την υποκρισία του πολιτισμένου Ευρωπαίου, έτσι κι ο αθώος δολοφόνος θα φανέρωνε, υποτίθεται, την υποκρισία των δικαστών και την κατάφορη αδικία της δικαιοσύνης τους. Όπως όμως ο καλός άγριος δεν είναι καθόλου καλός και αθώος, αλλά μια λογοτεχνική εικόνα, δημιούργημα της φαντασίας του Ευρωπαίου που μέσω αυτής θέλει να εκφράσει την προσωπική του δυσαρέσκεια, έτσι κι ο αθώος δολοφόνος είναι ένα οξύμωρο που εξυπηρετεί έναν άλλο σκοπό. Τον σκοπό αυτό τον αποκαλύπτει παρακάτω ο ίδιος ο Κλαμάνς: «Το έγκλημα καταλαμβάνει ακατάπαυστα το προσκήνιο, όμως ο εγκληματίας στέκεται μόνο για λίγο και φευγαλέα σ’αυτό, για να αντικατασταθεί ευθύς από κάποιον άλλο. Οι σύντομοι θρίαμβοι αυτού του είδους πληρώνονται στο τέλος πολύ ακριβά.