Βελτιοδοξία και ελπίδα
Απόσπασμα από το άρθρο, «Βελτιοδοξία και ελπίδα.» που περιέχεται στο 2ο τεύχος του περιοδικού ResPublica / Σημειώσεις εκτός γραμμής για την ριζική κοινωνική αλλαγή, το οποίο κυκλοφορεί μαζί με το 3ο τεύχος. Η βελτιοδοξία νοείται ως ελπίδα που γίνεται με πλήρη αναγνώριση της τραγικότητας που χαρακτηρίζει τον ανθρώπινο κόσμο….
Βελτιοδοξία και ελπίδα – Μιχάλης Θεοδοσιάδης
Παρομοίως στο άρθρο αυτό θα αναζητήσουμε τις πρακτικές συνέπειες και τη συμβολή μιας ανάγνωσης της ανθρώπινης φύσης που αντιβαίνει τον Ρουσσωικό οπτιμισμό περί έμφυτης καλοσύνης. Η πρώτη ενότητα του άρθρου ξεκινά με μια γρήγορη κατανόηση των ανθρώπινων νοητικών διαδικασιών. Ως εκ τούτου, το μυαλό διαιρείται στις ακόλουθες κατηγορίες: α) το εμπειρικό, πάνω στο οποίο η ικανότητα σκέψης αντανακλάται με στόχο να παράγει ορθοκρισία, και β) το υπόγειο μυαλό του «υποκόσμου» που κυριαρχείται από τα πάθη για κυριαρχία.
Βελτιοδοξία και ελπίδα. Ο υπόγειος νους – Μιχάλης Θεοδοσιάδης
Όπως επίσης υποστήριξε και η Arendt, η οργή δεν είναι πάντα «αυτόματη»· δεν πρόκειται, δηλαδή, για μια ασυνείδητη και παρορμητική εκδήλωση επιθυμιών. Θυμικές αντιδράσεις πολλές φορές καθοδηγούνται από ορθή κρίση. Στην περίπτωση αυτή, το συναίσθημα θυμού κατά της αδικίας δεν φράζει το λογισμικό. Αξίζει στο σημείο αυτό να κάνουμε αναφορά στο συνεταιριστικό κίνημα που αναπτύχθηκε στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα σε νότιες και δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ. Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα δημοκρατικά κινήματα της νεώτερης Αμερικανικής ιστορίας μαζί με το Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα.
Τεύχος 2 – Σημειώσεις εκτός γραμμής για τη ριζική κοινωνική αλλαγή
Ουτοπία, κομφορμισμός και ελπίδα (amor mundi και amor fati)
Ελπίδα είναι: «να λέω στον εαυτό μου κάθε πρωί: «Έχω θάρρος, δεν φοβάμαι». Θα αποκτήσω θάρρος, αλλά ένα θάρρος που συμμορφώνεται με αυτά που μπορώ να φανταστώ όντας απόλυτα συνυφασμένα με την παρούσα ατέλειά μου. Κατά συνέπεια το θάρρος μου δεν θα υπερβεί τούτη την ατέλεια» (Σιμόν Βέιλ)
Ο Προμηθέας του Λόρδου Μπάιρον και ο ηρωισμός ως διαθήκη ελπίδας
Στο ομότιτλο ποίημα του Byron, η φιγούρα του Προμηθέα επανεμφανίζεται ως πρότυπο ανθρώπου που μάχεται για τη δικαιοσύνη: «Thou art a symbol and a sign / To Mortals of their fate and force». Οι τρεις πρώτες στροφές περιγράφουν τα βάσανα και τις κακουχίες του: «Those immortal eyes / The sufferings of mortality / Seen in their sad reality»… Ενθυμούμενοι, λοιπόν, την πολιτισμική κατάρρευση της εποχής μας ως αποτέλεσμα της ψυχικής ευθραυστότητας που σταδιακά καλλιέργησε η μετάβαση στο θεραπευτικό κράτος, ωθώντας μας στην ακρισία (non-judgmentalism) και στην εξάρτησή μας από τις συνταγές κάποιας πεφωτισμένης μειοψηφίας, αξίζει να σταθούμε στο ηρωικό μήνυμα του Μπαϋρονικού Προμηθέα, ως αχτίδα ελπίδας για μια διαφορετική ηθική.