Λαός και λαογραφία – Άλκης Κυριακίδου Νέστορος
Μέσα απ’ αυτό το πρίσμα, σκοπός των επιστημών που ασχολούνται με το λαό και τον πολιτισμό του, δηλαδή της ιστορίας, της λαογραφίας και της φιλοσοφίας, δεν είναι βέβαια να μας δώσουν πληροφορίες για τα καθέκαστα, αλλά να κατορθώσουν να συλλάβουν την ιδέα του λαού —στην περίπτωσή μας την ιδέα του ελληνικού λαού και του ελληνικού πολιτισμού. Και αυτό πράγματι έκαναν: στην ιστορία ο Παπαρρηγόπουλος, στη λαογραφία ο Πολίτης, και στη φιλοσοφία ο Θεοδωρικόπουλος. Φυσικά, μέσα σ’ αυτό το ιδεολογικό κλίμα, η αντίφαση που σημειώσαμε παραπάνω στις αντιλήψεις του Κυριακίδη δε γίνεται ορατή: αν ο λαός είναι ιδέα, και ο πολιτισμός είναι κι αυτός ιδέα, τότε το κρίσιμο ερώτημα: σε ποια κοινωνικά στρώματα ανήκουν οι δυο διακεκριμένοι πολιτισμοί, ο λεγόμενος ανώτερος ή σύγχρονος και ο λεγόμενος κατώτερος ή λαϊκός, χάνει τη σημασία του.
Frank Furedi – Περί κυρίαρχου λαού
Η σύγχρονη αντιλαϊκιστική ρητορική ελάχιστα διαφέρει από τις αντιδημοκρατικές επιθέσεις εναντίον του Αθηναϊκού δήμου κατά την εποχή της αρχαιότητας. Και οι δύο ρητορικές εμπνέονται από την περιφρόνηση προς τον ίδιο τον λαό, την οντότητα που οι κλασσικοί φιλόσοφοι αποκαλούσαν «οι πολλοί». Μια τέτοια διάθεση προς τους πολλούς συνοδεύτηκε από την πεποίθηση ότι θα ήταν καλύτερο η πολιτική να αποτελεί τέχνη των ολίγων. Ως εκ τούτου, αντιλαϊκιστές ιδεολόγοι -τότε και τώρα- τάσσονται σφόδρα ενάντια στην αρχή της πλειοψηφίας. Ισχυρίζονται ότι οι πολλοί (δηλαδή η πλειοψηφία) θα χρησιμοποιήσουν τη δυνητική τους δύναμη για να εκφοβίσουν και να εξαναγκάσουν όλους τους άλλους. Στις μέρες μας, τέτοια αντιλαϊκιστικά συναισθήματα αποτελούν κοινό τόπο στους κύκλους των πολιτικών και πολιτισμικών ελίτ…
Margaret Canovan – Η «οικοδόμηση του λαού» στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Οι λαοί των κλασσικών πολιτειών μοιράζονταν πρόσωπο με πρόσωπο τη συμμετοχή σε ένα κοινό πρόγραμμα και είχαν οικοδομηθεί μέσω προσωπικών επαφών, μόνιμων κινητοποιήσεων ενάντια στους ξένους, ιεροτελεστίες αλληλεγγύης και σκόπιμη εμφύσηση του πατριωτισμού (Oldfield 1990; Rahe 1992). Ο Rousseau επέμενε στην ανάγκη μιας «πολιτικής θρησκείας» ακόμα και στα περιορισμένα όρια μιας πόλης-κράτους. Οι Ιακωβίνοι ακόλουθοί του ξεκίνησαν ως εχθροί του έθνους-κράτους, αλλά γρήγορα εξελίχθηκαν ως Γάλλοι εθνικιστές όταν ανακάλυψαν την ικανότητα ενός έθνους να κινητοποιείται (Hont 1994). Τίποτα από αυτά δεν μπορεί να παρηγορήσει τους Ευρωπαϊστές…