Κορνήλιος Καστοριάδης: «Κανείς δεν θα πάει ποτέ πιο μακριά από τον Αισχύλο»
Οσο θα παραμένουμε στην απάθεια, την ιδιώτευση, τον ψευδο-ατομικισμό, δεν υπάρχει περίπτωση να αναδυθεί ένα κίνημα που θα είναι δημιουργός συλλογικότητας. Kαι, πολύ περισσότερο, δεν μπαίνει θέμα ατόμων που ο ρόλος τους θα ήταν να θέτουν τα ερωτήματα που δεν θέτουν οι άλλοι. Eίναι κοινοτοπία, αλλά δείχνει, όπως οι περισσότερες κοινοτοπίες, μια βαθιά αλήθεια: Οι κοινωνίες έχουν τους ηγέτες που τους αξίζουν.
Ο Lewis Mumford για τον μύθο του homo faber
Με την αναδημοσίευση αυτή θέλουμε να υπογραμμίσουμε τη θέση του Μάμφορντ πως «ο νεοτερικός άνθρωπος σχημάτισε μια παράξενη διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού του, ερμηνεύοντας την πρώιμη ιστορία του με όρους των σημερινών ενδιαφερόντων του να κατασκευάζει μηχανές και να κατακτά την φύση». Αυτό που διακρίνει την ανθρωπινότητα στον άνθρωπο, η νοητική ικανότητα του «να κάνει προτάσεις και σχέδια άλλα από εκείνα που ήταν προγραμματισμένα στα γονίδια του είδους του», να παράγει λόγο, νου και πολιτισμό, εν κατακλείδι αυτό που τον ανεβάζει από το ζωικό στο ανθρώπινο επίπεδο, διαμορφώθηκε επάνω σε πιο δαιδαλώδεις και ενδότερες διεργασίες που είχαν να κάνουν περισσότερο με την ανακάλυψη/κατασκευή της συνείδησης παρά με την γενικότερη θεώρηση των κυρίαρχων υλιστικών αφηγήσεων εξαιτίας της «εγγενούς φύσης» του να κατασκευάζει εργαλεία και να παράγει τεχνολογία και στις οποίες «έχει βασιστεί η προσκόλληση μας στις παρούσες μορφές τεχνικής και επιστημονικής προόδου, η οποία θεωρείται αυτοσκοπός».
Κορνήλιος Καστοριάδης: Παγκόσμια δημοκρατική αναγέννηση ή κάποια εφιαλτική ουτοπία;
Στις αρχές του φθινοπώρου, 4-6 Σεπτεμβρίου 1997, διοργανώθηκε στην Πράγα, υπό την αιγίδα της Τσεχικής Δημοκρατίας και με την προσωπική συμμετοχή του Bάτσλαβ Xάβελ, μία μεγάλη διεθνής συνάντηση – το “Forum 2000” – στην οποία συμμετείχαν προσωπικότητες από όλο τον κόσμο: διανοητές, διανοούμενοι, νομπελίστες, πολιτικοί, πρώην πολιτικοί, εκπρόσωποι θρησκευτικών δογμάτων. Στόχος της συνάντησης ήταν να συμβάλλουν οι παρόντες με τις απόψεις τους στην αναζήτηση, εν όψει του 2000, ενός καλύτερου κόσμου· ενός κόσμου, για να ακριβολογούμε, χωρίς τη φρίκη που μας επιφύλαξε ο απερχόμενος 20ός αιώνας.
Κορνήλιος Καστοριάδης: Οι διανοούμενοι και η ιστορία
Ή ιστορία είναι ό χώρος όπου το ανθρώπινο όν δημιουργεί οντολογικές μορφές — οι δε ιστορία και κοινωνία είναι οι πρώτες από αυτές τις μορφές. Δημιουργία δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην (και ούτε συνήθως) «καλή» δημιουργία ή δημιουργία «θετικών αξιών». Το Άουσβιτς και το Γκουλάγκ είναι δημιουργίες, το ίδιο όπως και ο Παρθενώνας ή τα Principia Mathematica. ‘Ωστόσο, μεταξύ των δημιουργιών της ιστορίας μας, της ελληνοδυτικής ιστορίας, υπάρχει μία πού εμείς την αποτιμούμε θετικά και την υιοθετούμε. Είναι η θέση σε αμφισβήτηση, η κριτική, ή απαίτηση τού λόγον διδόναι, προϋπόθεση συγχρόνως και της φιλοσοφίας και της πολιτικής…
Το Ελληνικό Κράτος και η αποκρατικοποίηση της Εκκλησίας
Ένα από τα στοιχεία που χωρίς αμφιβολία χαρακτηρίζουν και διακρίνουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Ελληνικό Κράτος, είναι η σχέση του με την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία. Στο διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας (που διαφαίνεται πως δειλά ανοίγει η νέα κυβέρνηση), άμεση είναι η εμφάνιση αντιδράσεων, οι οποίες αντιτάσσονται έντονα στο ενδεχόμενο (απευθυνόμενες συχνά στα βαθύτερα θρησκευτικά ένστικτα του λαού). Η μετάβαση της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας από το καθεστώς Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) σε καθεστώς Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) είναι ένα από τα ζητήματα που, κατά πάσα πιθανότητα, θα απασχολήσουν ξανά την ελληνική κοινωνία.
Κορνήλιος Καστοριάδης: Η ψυχανάλυση και το πρόταγμα της αυτονομίας
Θα αρχίσω από μια φράση του Φρόιντ που τη θεωρώ βαθιά και αληθινή. Ο Φρόιντ έγραψε κάποτε ότι η ψυχανάλυση, η παιδαγωγική και η πολιτική είναι τα τρία αδύνατα επαγγέλματα. Η φράση βρίσκεται στο κείμενο για την Περατή και απέραντη ανάλυση.
Κορνήλιος Καστοριάδης – Για την άμεση δημοκρατία και την αυτονομία (μέρος δεύτερο)
Καταρχάς, η άμεση δημοκρατία, το δημοκρατικό καθεστώς το οποίο εγώ έχω κατά νου, δεν είναι ο επίγειος παράδεισος. Δεν είναι το τέλειο καθεστώς και δε γνωρίζω, άλλωστε, τι σημαίνει «τέλειο καθεστώς». Δεν πρόκειται για ένα καθεστώς το οποίο έχει, από κατασκευής, ανοσία απέναντι σε κάθε λάθος, σε κάθε υπερβολή, τρέλα ή έγκλημα. Οι Αθηναίοι διέπραξαν τέτοια…
Κορνήλιος Καστοριάδης – Για την άμεση δημοκρατία και την αυτονομία (πρώτο μέρος)
Πρόκειται για ένα μέρος μια συζήτησης του Καστοριάδη με τα μέλη του Αντιωφελιμιστικού Κινήματος στις Κοινωνικές Επιστήμες (Mouvment Anti-utilitariste en Science Sociales – MAUSS) που έλαβε χώρα το 1994 και, αφού δημοσιεύτηκε το 1999 στα τεύχη 13 και 14 της Revue de MAUSS, κυκλοφόρησε πέρυσι σε αυτόνομο τόμο με τίτλο C.Castoriadis, Democratie et relativisme.
Το πάθος για την ελευθερία, μια συνέντευξη του Κορνήλιου Καστοριάδη
Ο Kορνήλιος Kαστοριάδης έφυγε αλλά το έργο και ο λόγος του μένουν και συνεχίζουν τη δική τους ζωή, εμπνέοντας τις συνειδήσεις που μπορούν να διδαχθούν από τη δύναμη και τον πλούτο τους. Ο Kαστοριάδης υπήρξε ένας από τους πρώτους και από τους λίγους που κατήγγειλαν τα ψεύδη και τον ολοκληρωτισμό του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Αλλά ριζική και ανελέητη είναι και η κριτική που άσκησε στη δυτική καπιταλιστική κοινωνία. H θεωρία του για την αυτονομία και για την αυτοθέσμιση της κοινωνίας είναι μια διαρκής προτροπή για πάλη ενάντια σε όλες τις εξουσίες, μια επίμονη έκκληση για εξέγερση ενάντια στις γραφειοκρατικές και καταπιεστικές δομές που αλλοτριώνουν τον άνθρωπο.