Με δεδομένη την χαρακτηριστικά μικρή και φθίνουσα προτίμηση που δείχνουν οι θεατρικοί σκηνοθέτες και παραγωγοί στο νέο ελληνικό έργο, μόνο ελπιδοφόρο μπορεί να είναι πως υπάρχουν άνθρωποι του θεάτρου που επιμένουν στην παραγωγή της ελληνικής δραματουργίας, και έχουν να προτείνουν σημαντικά νέα έργα που μπορούν να ενθουσιάσουν το θεατρόφιλο κοινό. Η Δέσποινα Καλαϊτζίδου, με την διαχρονικά ενεργή παρουσία της στα ελληνικά θεατρικά πράγματα, γράφει, διασκευάζει, σκηνοθετεί, και είναι εδώ για να μας μιλήσει για το έργο της Δεσποινίς Χάος, που συνεχίζεται από 14 Μαρτίου, για δεύτερη χρονιά, στο θέατρο Faust.

Πώς έγραψες την Δεσποινίδα Χάος, και τι θα δούμε στην παράσταση;

Η αρχή έγινε με την προτροπή του σκηνοθέτη, Αντώνη Καραγιάννη, τον οποίο πριν από πολλά χρόνια, όταν ήμουν ακόμα δευτεροετής φοιτήτρια, είχα σαν θεατρικό μέντορά μου. Η σχέση μας αυτή εξελίχθηκε, καθώς και οι δύο συνεχίσαμε την καριέρα μας στο χώρο του θεάτρου. Καθώς αγαπάμε και οι δύο το παράλογο, σκεφτήκαμε να χρησιμοποιήσουμε σαν έμπνευση το Rockaby του Μπέκετ, και να γράψω έναν σύγχρονο μονόλογο. Αυτό λοιπόν έγινε. Η Δεσποινίς Χάος, όπως και η ίδια, βέβαια, λέει, είναι «θρυμματισμένη». Δηλαδή αποτελείται από κομμάτια κειμένων που είχα γράψει εδώ και χρόνια, και όταν άρχισα να σκέφτομαι τον μονόλογο, κάτι με έκανε να τα ξανακοιτάξω. Κοιτώντας λοιπόν πίσω, είδα ότι τελικά τα κείμενα είχαν περισσότερο συνοχή από ότι θα φανταζόμουν. Τα πήρα, τα δούλεψα, τα άλλαξα, πρόσθεσα νέες ιδέες, και το παρέδωσα στα ικανά χέρια του Αντώνη. Μαζί με την Αλεξάνδρα, έκαναν το κείμενο δικό τους. Αυτό που θα δείτε είναι λεκτικές εκρήξεις μιας γυναίκας που ασθενεί, και η ασθένειά της αυτή πυροδοτεί χαοτικές σκέψεις. Μέσα από το φαινομενικό αυτό χάος, η γυναίκα προσπαθεί να δώσει το δικό της νόημα, να βάλει σε τάξη τις σκέψεις της, να κάνει συνειρμούς που δεν είχε ποτέ τολμήσει.

Γιατί μονόλογος, γιατί γυναικείος μονόλογος;

Όταν γράφω κάτι πρωτότυπο, προσπαθώ να το κάνω όσο πιο κοντά σε μένα γίνεται. Ναι είναι ένα αυθεντικό κομμάτι μου, δηλαδή. Ακόμα κι όταν γράφω το ρόλο ενός άντρα, δεν έχει σημασία. Δηλαδή ακόμα κι όταν γράψω το ρόλο ενός ανθρώπου που φαινομενικά δεν έχει καμία σχέση  με εμένα, πάντα θα υπάρχει η ματιά μου. Είναι αναπόφευκτο. Μονόλογος γράφτηκε για πρακτικούς λόγους, γιατί θέλαμε ένα κείμενο για ένα μικρό θέατρο και μια ηθοποιό. Ο Αντώνης ήθελε την ελευθερία αυτή για να «κεντήσει» τη σκηνοθεσία του. Όπως και έγινε.

Δραστηριοποιείσαι στο θέατρο και την ψυχοθεραπεία. Το θέατρο και η συγγραφή μπορεί να είναι ψυχοθεραπευτικά;

Θα σου απαντήσω με ένα μεγάλο και βιωματικό «ναι». Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα να κάνω θεατρικά εργαστήρια και να συμμετέχω σε πρόβες, ένιωσα τη δύναμη της θεατρικής πρακτικής. Το παιχνίδι, οι ρόλοι, οι αυτοσχεδιασμοί, η επικοινωνία, το ρίσκο, η χρήση της φαντασίας… Όλα μπορούν να λειτουργήσουν θεραπευτικά, αρκεί να υπάρχει κάποιος που γνωρίζει το πώς να τα συνδυάσει. Γιατί στον επαγγελματικό χώρο του θεάτρου μπορεί να μην έχει τον ίδιο αντίκτυπο. Με άλλα λόγια, η θεραπευτική πλευρά του θεάτρου είναι αρκετά απομακρυσμένη από την επαγγελματική πλευρά του. Δύσκολο να νιώσεις ότι είσαι θεραπευόμενη όταν νοιάζεσαι για τα εισιτήρια και το αν θα μπορέσεις να πληρώσεις τον φωτιστή! Η συγγραφή, λοιπόν, αν και είναι μοναχική πρακτική, έχει το προνόμιο της ελευθερίας της συγγραφέα με τους χαρακτήρες της. Πάλι, βέβαια, θα εξαιρεθεί η περίπτωση που θα μου ζητήσουν να κάνω κάποια διασκευή. Εκεί θα βασιστώ πάνω σε χαρακτήρες άλλων, αλλά και πάλι ένα κομμάτι μου θα τρυπώσει δίπλα στα λόγια του Γκόγκολ ή του Ντίκενς, που έχω διασκευάσει.

Πώς οραματίζεσαι να εξελίξεις την δραστηριότητά σου στην τέχνη και την ψυχοθεραπευτική πρακτική;

Σε αυτήν τη φάση αναζητώ ένα μέρος για να μπορέσω να πραγματοποιήσω αυτό που οραματίζομαι: ένα χώρο που το θέατρο και οι τέχνες συναντούν την προσωπική ανάπτυξη και ψυχοθεραπεία. Και βέβαια καθημερινά είμαι σε διαδικασία ενημέρωσης και εκπαίδευσης πάνω σε αυτά. Πιστεύω ότι η εξέλιξη των νευροεπιστημών έχει προσφέρει πάρα πολλά στον τομέα της ιατρικής και της ψυχολογίας, φωτίζοντας κυριολεκτικά σημεία του εγκεφάλου που εξηγούν συμπεριφορές και συναισθήματα. Ιδιαίτερες εξελίξεις υπάρχουν πάνω στο χώρο του ψυχικού τραύματος, πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει τη ζωή μας, και πιθανούς τρόπους θεραπευτικής αντιμετώπισης. Θέλω να βρίσκομαι στην καρδιά των εξελίξεων για να μπορώ κι εγώ να προσφέρω στους θεραπευόμενούς μου ένα επικαιροποιημένο πλαίσιο θεραπείας και προσωπικής ανάπτυξης.

Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το κείμενο που θα δούμε στην σκηνη;

Έτσι, λοιπόν, ξεκινάει το έργο:

«Η είδηση. Η. Είδηση. Κυρία μου λυπούμαστε πολύ.
Λυ. Που’ μαστε. Πολύ.
Είμαστε αναγκασμένοι να σας αναγγείλουμε κάτι τραγικό.
Είμαστε προετοιμασμένοι.
Έχουμε επιμορφωθεί. Έτη μορφωθεί.
Στην αναγγελία τραγικών ειδήσεων.
Παρακολουθήσαμε σεμινάρια ετήσια.
Μεταπτυχιακά στη ρητορική της αρρώστιας.
Κύριε τάδε θα χάσετε το δάχτυλό σας.
Αλλά θα σας μείνουν άλλα εννιά.
Κύριε δείνα θα χάσετε την όρασή σας
Αλλά ούτως η άλλως ο κόσμος είναι σκοτεινός.
Κι εγώ; Εγώ τι θα χάσω;
Τίποτα. Τίποτα σπουδαίο. Αναγκαίο.
Έναν αδένα. Μόνο έναν. Άλλωστε, τι θα τον έκανες;
Καθόταν εκεί, μικρή προέκταση του θώρακα.
Και θα το χάσω; Θα το χάσεις. Θα φύγει. Θα εξαφανιστεί.
Θα γίνεις αμαζόνα. Χωρίς τη δύναμη και την ορμή.
Με ένα μοναδικό στήθος. Ένα στήθος μόνο. Μοναχικό.
Να κάνει παρέα με άλλα, μοναχικά στήθη.
Όχι. Όλα έχουν παρέα. Έχουν το ταίρι τους.
Εκτός από εμένα. Σε λίγο. Ναι. Αλλά θα ζήσεις. Μάλλον.»