Sherry Turkle – Η φυγή απ’ τη συζήτηση
Στο σπίτι, τα μέλη μιας οικογένειας κάθονται μαζί στέλνοντας μηνύματα ή διαβάζοντας e-mail. Στη δουλειά, τα στελέχη στέλνουν μηνύματα κατά τη διάρκεια των διοικητικών συμβουλίων. Στέλνουμε μηνύματα (και κάνουμε ψώνια και μπαίνουμε στο Facebook) κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και όταν βγαίνουμε κάποιο ραντεβού. Οι φοιτητές μου μού αναφέρουν μια νέα σημαντική δεξιότητα: αφορά τη διατήρηση της οπτικής επαφής με κάποιον ενώ στέλνεις μήνυμα σε κάποιον άλλον· είναι δύσκολο, αλλά μπορεί να γίνει.
Εργαλεία άμεσης συμμετοχής και κοινοβουλευτισμός (μέρος β)
H δημοκρατία (άμεση) είναι κάθε άλλο παρά μια απαρχαιωμένη ιδέα, που καλλιεργείται μόνο από νοσταλγικούς στοχαστές ή περιθωριακές ομάδες. Αντιθέτως πρόκειται για μια «αρχαία» επινόηση που υπόσχεται ένα καλύτερο αύριο (όπως οι παραδοσιακές ιδεολογίες) και ένα μέλλον το οποίο – για πολλούς και διάφορους λόγους και σκοπούς – κρατήθηκε κρυμμένο με εμμονικό τρόπο στο συρτάρι της ιστορίας. Σήμερα, σε έναν ελπιδοφόρα αυξανόμενο αριθμό κρατών, όχι μόνο στην Ευρώπη, ένα κομμάτι πολιτών απαιτεί να έχει στη διάθεσή του εργαλεία άμεσης συμμετοχής στις πολιτικές αποφάσεις, ασχέτως αν πολλές φορές δεν συνειδητοποιούν ότι, κατά βάση, αυτή η διαδικασία θα έπρεπε να αποτελεί αυτοσκοπό της κινητοποίησής τους και όχι απλά ένα μέσο που θα φέρει εις πέρας απλά και μόνο την εκπλήρωση συγκεκριμένων αιτημάτων.
Κοινωνική επιτάχυνση και πολική αδράνεια
Fast food, fast drink, καφές take away, καταστήματα δίχως ωράρια· τογιοτισμός και παραγωγή just-in-time, αντικείμενα μιας χρήσης, αγορές προϊόντων από το διαδίκτυο, οικονομικές συνδιαλλαγές σε «πραγματικό» χρόνο· ηλεκτρονική διακυβέρνηση, προληπτικές πολιτικές, μοντέλα προσομοίωσης, τηλεδιασκέψεις· επικοινωνία ανθρώπων σε απ’ ευθείας σύνδεση, cyber-sex, σχέσεις εξ αποστάσεως, «ζωντανή» ενημέρωση όλο το εικοσιτετράωρο. Αυτές οι φαινομενικά άνευ σημασίας όψεις της καθημερινής ζωής αποτυπώνουν με τον πλέον εκκωφαντικό τρόπο μια νέου τύπου αντίληψη για τον χρόνο την οποία αρχίζουμε να αποκτούμε. Χρονική λογική του βραχυπρόθεσμου, του κατ’ επείγοντος, του άμεσου, του βιαστικού, του «όλο και πιο γρήγορα»: η διαδικασία της κοινωνικής επιτάχυνσης είναι γεγονός, μια υπερδιογκωμένη εξοικονόμηση χρόνου που δεν αφορά πλέον μονάχα τις σχέσεις παραγωγής αλλά το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων.
Λίγες σκέψεις για τις Βρετανικές εκλογές *
Στόχος του συγκεκριμένου άρθρου δεν είναι να υποστηρίξει κάποια συγκεκριμένη παράταξη ή κόμμα, αλλά να θέσει προς συζήτηση κάποια βασικά πολιτικά συμπεράσματα σχετικά με το μήνυμα των Βρετανικών εκλογών. Αυτό θα συζητηθεί σε τούτο το άρθρο, μαζί με το βαθύτερο μήνυμα των ημερών, που δεν είναι άλλο παρά η αποτυχία της αριστεράς να έρθει σ’ επαφή με την εν γένει πραγματικότητα μετασχηματίζοντάς την, όντας εγκλωβισμένη σε ένα ιδεολογικοποιημένο φανταστικό μικρόκοσμο. Το βασικό διακύβευμα των Βρετανικών εκλογών μας επιβάλει να αναθεωρήσουμε αρκετά από αυτά που μέχρι χθες θεωρούσαμε δεδομένα…
Αμεσοδημοκρατικά εργαλεία και κοινοβουλευτισμός
Συχνά κατά την αναζήτηση των πολιτικών λύσεων στα προβλήματα μας κάνουμε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα: θεωρούμε δηλαδή ότι υπάρχουν έτοιμες, απόλυτες και ασφαλείς λύσεις. Όμως η άμεση Δημοκρατία δεν είναι ούτε έτοιμη, ούτε απόλυτη, ούτε ασφαλής λύση, είναι ωστόσο συγκριτικά η καλύτερη δυνατή που μέχρι σήμερα έχει εφευρεθεί και εξαρτάται από εμάς (τη συλλογική μας προσπάθεια και φαντασία) η συνεχής εξέλιξη και δυναμική προσαρμογή της στις ανάγκες των πολιτών (όπως αυτοί τις ορίζουν), αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και πράττουμε… αλλάζοντας δηλαδή την ίδια την κοινωνία μας.
Γράφοντας για ένα συνεταιρισμό όπως είναι, και όχι όπως θα θέλαμε να είναι
Για όσους τα τελευταία χρόνια με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είδατε με καλό μάτι τις κινήσεις καταναλωτών και παραγωγών και είτε εμπλακήκατε σε μια παρέα που έστηνε πάγκους σε κάποια πλατεία – μια αυθόρμητη λαϊκή αγορά για «καλύτερες τιμές και καλύτερες σχέσεις», είτε φυτέψατε και εσείς κάποιο φυντάνι τοματιάς σε ένα ξέφωτο στην πόλη για να μπορούν να βλέπουν τα παιδιά σας και λίγο πράσινο αντί μόνο οικοδομές από μπετόν, είτε κρατήσατε τους σπόρους από την γλάστρα σας για να τους μοιράσετε σε μια γιορτή του πελίτη, ή κάνατε τον κόπο αντί να επιλέξετε ως εύκολη λύση το σουπερμάρκετ να αγοράσετε το καλάθι με την μαναβική σας από τον παραγωγό που έτυχε να γνωρίσετε σε μια οικολογική γιορτή, ίσως όσα διαβάσετε παρακάτω να σας φανούν οικεία και αρκετά γνώριμα.
Λόγος εναντίον πράξης: Η κυβέρνηση της Αριστεράς και οι ιδεολογικοί μηχανισμοί της
Σε παλαιότερες αναλύσεις μας [1] είχαμε επισημάνει πως ελλείψει δυνατοτήτων και βούλησης για πραγματική πολιτική, η κυβέρνηση της Αριστεράς θα επιχειρήσει να προβάλει κάτι διαφορετικό από τις προηγούμενες κυβερνήσεις και παρακολουθούμε πράγματι τον τρόπο που έχει επικεντρωθεί στο εσωτερικό της χώρας σε κοινωνικές παροχές «συσσιτίων» [2] και σε απαράμιλλων μόνο με τις πιο ένδοξες στιγμές της επταετίας λαϊκών γευμάτων και φολκλόρ πανηγυριών υπό το πρίσμα διαχείρισης της κοινωνικής εξαχρείωσης με «λαϊκό πρόσωπο».
Πιερ Ντιμενίλ – Στοχαζόμενοι την οικονομία με τον Κορνήλιο Καστοριάδη *
Είμαστε δίχως αμφιβολία πολλοί εμείς που θυμόμαστε τα φοιτητικά μας χρόνια ως μια μελαγχολική περίοδο, διακοπτόμενη από μερικές στιγμές διανοητικής απόλαυσης, των οποίων η ένταση μεγάλωνε με την επίγνωση της σπανιότητάς τους. Καταλύτες τους μερικοί καθηγητές ή ενίοτε κάποιοι συμμαθητές. Τα ονόματά τους υπάρχουν στις αναμνήσεις μας. Πίστευα, αφελώς, πως το Πανεπιστήμιο ήταν ο τόπος της άνθησης του πνεύματος. Έχοντας επιλέξει να σπουδάσω οικονομικά όχι για να γίνω επιχειρηματίας αλλά για να κατανοήσω τον κόσμο και-γιατί όχι;-να μάθω πώς θα μπορούσαμε να τον αλλάξουμε, κατάλαβα πολύ νωρίς ότι δεν βρισκόμουν μπροστά στους κατάλληλους ανθρώπους….
Σοφιστές, οι Διαφωτιστές της Αρχαιότητας
Είδαμε λοιπόν σε αυτή την σύντομη ανάλυση την σπουδαιότητα της Σοφιστικής τέχνης, θίξαμε όμως μόνο το πυρήνα της σκέψης τους, ο χρόνος δεν μας επιτρέπει να αναλύσουμε την πληθώρα των ζητημάτων που τους απασχόλησαν. Παρόλο της έλλειψης πληροφοριών για αυτούς, μπορούμε να συμπεράνουμε την ριζοσπαστικότητα της σκέψης τους, το βαθύ δημοκρατικό χαρακτήρα τους, της αγάπη τους για τον άνθρωπο και τις δυνατότητες του, καθώς και τον αγώνα τους για την ανάδειξη της παιδείας στην διαμόρφωση του ατόμου. Επίσης η επαναστατικότητα τους είναι έκδηλη σε μια εποχή όπου κυριαρχούσε έντονα το μυθικό στοιχείο. Η προσφορά τους στο χώρο της φιλοσοφίας, αν και παραμελημένη, παραμένει ανεκτίμητη.
Η Αριστερά, το κίνημα και το ζήτημα της εξουσίας: για έναν απολογισμό της προεκλογικής περιόδου 2012 – 2015*
Ήταν Ιούνης του 2011 όταν στις εσωτερικές διεργασίες της λαϊκής συνέλευσης της Πλατείας Συντάγματος, που ήταν η οργανωτική δομή των «Αγανακτισμένων» στην Αθήνα, διαμορφώθηκαν δύο ανταγωνιστικές προτάσεις. Η μια εξ αυτών, με σαφή δημοκρατικό προσανατολισμό αν και μειοψηφική στις τάξεις του «κινήματος των πλατειών» αφορούσε τη δημιουργία Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης με πολιτειακό μετασχηματισμό προς την άμεση δημοκρατία, ενώ η άλλη, προερχόμενη από μια λαϊκίστικων καταβολών ανίερη συμμαχία Αριστεράς και λαϊκής Δεξιάς, επιζητούσε απλώς «να φύγουν αυτοί».