Kurt Vonnegut – Χάρισον Μπέργκερον
μτφρ.: Νικόλας Γκίμπης Το έτος ήταν 2081 και, επιτέλους, όλοι ήταν ίσοι. Δεν ήταν απλώς ίσοι ενώπιον του Νόμου και του Θεού. Ήταν ίσοι ολοκληρωτικά. Κανείς δεν ήταν πιο έξυπνος από κανέναν άλλον. Κανείς δεν ήταν πιο όμορφος από κανέναν άλλον. Κανείς δεν ήταν πιο…
Η αρχαία ελληνική πολιτική θεωρία ως απάντηση στη δημοκρατία – Cynthia Farrar
Η δυνατότητα σύγκρουσης ανάμεσα στην προσωπική και την πολιτική ταυτότητα ήταν εγγενής στην ίδρυση της πόλεως. Όπως υποδηλώνει η περιγραφή του Γλαύκωνα για τα ανθρώπινα κίνητρα (σε ακραία μορφή), τα προσωπικά χαρακτηριστικά και επιθυμίες είναι μοιραίο να εισβάλλουν στον στίβο της πολιτικής. Οι πολίτες είναι και άνθρωποι με προσωπικούς δεσμούς, παρελθόν και κίνητρα, που περιλαμβάνουν υποδουλωτικές και τυραννικές επιθυμίες. Η στάσις, η παραταξιακή πάλη που έφερνε αντιμέτωπες ομάδες αριστοκρατών μεταξύ τους ή τους πλούσιους με τους φτωχούς, ήταν, όπως βεβαιώνει ο Μ. Ι. Finley, «ομολογουμένως μια σύγκρουση συμφερόντων» (Finley 1983: 134). Παρ’ όλα αυτά η συμμετοχή σε στάση ήταν επίσης σημάδι δέσμευσης για τη διατήρηση μιας τάξης που ικανοποιούσε τις ανάγκες όλων των πολιτών, όπως υποδηλώνει ο νόμος του Σόλωνα που απαγόρευε την ουδετερότητα.
Ορίζοντας την πολιτική
Στην καθημερινή της χρήση η «πολιτική» είναι μια βεβαρυμμένη λέξη πολύ συχνά έρμαιο προσχηματισμένων απόψεων. Πολλοί σκέφτονται την πολιτική σαν μια «βρώμικη λέξη» που ανασύρει εικόνες έντασης, διάσπασης, βίας, απάτης, χειραγώγησης, ψεύδους. Το 1775 ο Samuel Johnson είπε: «Η πολιτική δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μέσο κοινωνικής ανόδου», ενώ ο Αμερικανός ιστορικός Henry Adams όρισε την πολιτική ως τη «συστηματική οργάνωση των εχθροτήτων». Για τον Max Weber «πολιτική είναι ο αγώνας για την κατάκτηση ή τη διανομή της εξουσίας… για τη νομή των δημοσίων θέσεων», ενώ για τον Paul Valéry «πολιτική είναι η τέχνη να εμποδίζεις τους ανθρώπους να ασχολούνται με ό,τι τους αφορά». Κάθε απόπειρα ορισμού της πολιτικής συνεπώς, προϋποθέτει την προσπάθεια απεμπλοκής του όρου από τέτοιου είδους προκατασκευασμένους συνειρμούς. Ακόμα και αναγνωρισμένες αυθεντίες δεν μπορούν να συμφωνήσουν πάνω στη φύση του αντικειμένου. Έτσι η πολιτική ορίζεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους: ως η άσκηση εξουσίας, η άσκηση αυθεντίας, η λήψη συλλογικών αποφάσεων, η κατανομή περιορισμένων πόρων, η πρακτική της εξαπάτησης και της χειραγώγησης κ.λπ.
Evandro Agazzi – Για την κρίση ταυτότητας του σύγχρονου ανθρώπου
Μπροστά στις δυσκολίες αντιμετώπισης του προβλήματος προσανατολισμού και περιορισμού της πορείας της τεχνοεπιστήμης, σήμερα υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη πλην όμως παραπλανητική απάντηση στο ερώτημα αυτό: είναι απαραίτητο να «επιστρέψουμε στη φύση», να σταματήσουμε την ανάπτυξη του τεχνητού και να επιστρέψουμε στο φυσικό ή τουλάχιστον να υποτάξουμε το τεχνητό στο φυσικό. Αυτή η απάντηση είναι ανεπαρκής για διάφορους λόγους. Πρώτον…
Μαξ Νορντάου – Τα κατά συνθήκη ψεύδη
Ξεγελούμε τους ίδιους τους εαυτούς μας, παίζοντας μια αιώνια κωμωδία κοπιαστική, που αντίθετα από την συνήθεια απαιτεί μια συνεχή διάψευση των πεποιθήσεων και ιδεών μας, αυτή η κωμωδία που παίζουμε μας γεμίζει περιφρόνηση για τον ίδιο τον εαυτό μας και για τον κόσμο ολόκληρο, τις στιγμές που πραγματικά συναισθανόμαστε το τί κάνουμε. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις παίρνουμε επίσημο ύφος, μια αξιοπρεπή στάση, φορούμε ένα ένδυμα που μας εμφανίζει σαν γελωτοποιούς, δείχνουμε ένα ψεύτικο σεβασμό για καταστάσεις και πρόσωπα, που κατά βάθος περιφρονούμε, και παραμένουμε αναξιόπρεπα υποταγμένοι σε συνθήκες, που στη συνείδησή μας και στη λογική μας βρίσκουμε ως στερημένες βάσεως.
Jean Claude Michéa – Για να τελειώνουμε με την Αριστερά/Δεξιά
Το σύγχρονο βασίλειο του πλασματικού κεφαλαίου και η διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου -λόγω της ατελείωτης τεχνολογικής καινοτομίας- βασίζεται όλο και λιγότερο στην εργασία των ανθρώπων, αλλά περισσότερο σε μια πυραμίδα χρεών που δεν θα μπορέσουν να αποπληρωθούν ποτέ. Όμως τίποτε δεν μας εγγυάται ότι -σε αυτό το πεδίο με τα ερείπια που η Αριστερά έχει αφήσει πίσω της- ότι η περίοδος των καταστροφών θα έχει ένα αίσιο τέλος. Θα μπορούσε εξίσου εύκολα να οδηγήσει στην εμφάνιση ενός μετα-καπιταλιστικού κόσμου που θα θυμίζει, με πρωτοφανή τρόπο, κάτι από την ταινία «Μπραζίλ» του Τέρρυ Γκίλλιαμ με στοιχεία Mad Max. Αυτή άλλωστε ήταν και η ζοφερή προειδοποίηση που έκανε η Ρόζα Λούξεμπουργκ, πριν από σχεδόν έναν αιώνα.
Πασκάλ Μπρυκνέρ – Υγεία, σεξουαλικότητα, αγωνία
Μονάχα ένας άρρωστος μπορεί να θεωρεί πως «η υγεία είναι ευτυχία2». Για κάποιον που είναι καλά στην υγεία του, αυτή είναι απλώς μια δεδομένη κατάσταση. Κάνοντάς την το ισοδύναμο της ευτυχίας, υπονοούμε πως είμαστε όλοι μας ετοιμοθάνατοι δίχως να το ξέρουμε και πρέπει να το μάθουμε. Στο εξής, πρέπει μονίμως να σωζόμαστε από κάτι, από μια υπερβολικά υψηλή πίεση, από μια πεπτική δυσλειτουργία, από μια τάση προς παχυσαρκία, ποτέ δεν είμαστε αρκετά λεπτοί, αρκετά μυώδεις, αρκετά ηλιοκαμένοι. Το θεραπευτικό ιδεώδες γίνεται μια έμμονη ιδέα που δεν μας εγκαταλείπει ποτέ και που τα μίντια και οι γύρω μας μάς την υπενθυμίζουν ασταμάτητα. Στο όνομα αυτής της νόρμας, που γίνεται ακόμα πιο βαριά με την προληπτική ιατρική και τη γενετική ανίχνευση, γινόμαστε όλοι μας δυνάμει ανάπηροι που επιτηρούν με αγωνία τα περιττά κιλά τους, τον καρδιακό τους ρυθμό, την ελαστικότητα του δέρματός τους…
Αισχύλος: το βασίλειο του φόβου και της αγωνίας
O φόβος της τιμωρίας είναι κάτι πιο αποτρόπαιο. Και αυτή είναι η μορφή που προτιμούν οι ρεαλιστές πολιτικοί άρχοντες του Σοφοκλή: «Ποτέ, σε μια πόλη, οι νόμοι δεν θα είχαν την απαιτούμενη δύναμη, αν δεν υποστηρίζονταν από τον φόβο (δέος), και μια στρατιά δεν θα είχε σοφή πειθαρχία, αν δεν την υπερασπίζονταν ο φόβος και ο σεβασμός (φόβου-αιδούς). Όσο γεροδεμένος κι αν είναι από τη φύση του κανείς, πρέπει να έχει στο νου του ότι μπορεί να πέσει ακόμα και από ένα μικρό κακό. Όποιος αισθάνεται φόβο και σεβασμό (δέος-αισχύνη), να το ξέρεις καλά, έχει ελπίδες σωτηρίας… Ένας σωτήριος φόβος πρέπει πάντα (δέος… καίριον) να υπάρχει»
Simone Weil – Σκέψεις για τη γενική κατάργηση των πολιτικών κομμάτων
Η Σιμόν Βέιλ όμως δίχως αναστολές και αντιφάσεις δηλώνει ανοιχτά: «Το κακό των πολιτικών κομμάτων βγάζει μάτι […] δεν υπάρχει μέσα τους κάτι αγαθό, που να καταβάλλει το κακό και να καθιστά έτσι την ύπαρξή τους επιθυμητή». Έτσι προσεγγίζει την κατάργηση (αποκήρυξη) των κομμάτων ως πράξη του «καλού», ως μια αφύπνιση κατά της πνευματικής παραίτησης των ανθρώπων. Στην ταραχώδη σύγκρουση ανάμεσα στην ιδεολογία και την ουτοπία, η Βέιλ αντιπροτείνει μια υπεύθυνη και κοπιώδη στάση. Μια στάση όπου στο κέντρο της βρίσκεται το αγαθό.
Εθνομεθοδολογία
Οπλισμένα με τη γνώση του κοινού νου και με μια πίστη στον πραγματικό, τακτικό χαρακτήρα τον κόσμου, τα μέλη είναι ελεύθερα να δημιουργήσουν νόημα σε κάθε κατάσταση στην οποία συμμετέχουν: H εθνομεθοδολογία τονίζει ότι κάθε κοινωνική κατάσταση είναι μοναδική. Οι λέξεις που λένε οι άνθρωποι, οι δράσεις που κάνουν είναι ενδεικτικές [indexical]-δηλαδή έχουν σημασία μόνο στη συγκεκριμένη κατάσταση στην οποία χρησιμοποιούνται. Τονίζει, όμως, επίσης ότι τα μέλη, αφού αναγνωρίζουν την τάξη και την αντικειμενική πραγματικότητα χωρίς να το γνωρίζουν, βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά. Αναγνωρίζουν τις ομοιότητες ενός γεγονότος με άλλα γεγονότα. Επιλέγουν απ’ όλα τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους στοιχεία που υποστηρίζουν την άποψη ότι τα πράγματα που υπάρχουν ή συμβαίνουν είναι χαρακτηριστικά του κόσμου. Γι’ αυτούς μια κοινωνική κατάσταση είναι «μια διάλεξη», «ένας χορός» ή «μια συνάντηση», και επιβάλλεται σ’ αυτήν ένα μοτίβο μέσω της εφαρμογής της γνώσης του κοινού νου.