
Απόσπασμα από: «Ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων στην κοινωνική αναπαραγωγή»
Προδημοσίευση από το 2ο τεύχος ResPublica / Σημειώσεις εκτός γραμμής για την ριζική κοινωνική αλλαγή. (Το νέο τεύχος Κυκλοφορεί τον Δεκέμβριο 2019)
“Η αυτονόμηση των λειτουργικών υποσυστημάτων της κοινωνίας (πολιτικής, οικονομίας, τεχνοεπιστήμης, μαζικής ενημέρωσης, κλπ) προσδίδει σε αυτήν μια χαρακτηριστική έλλειψη ανταπόκρισης και αναστοχασμού πάνω στις συνέπειες των δομικών μετασχηματισμών της. Όπως διαπιστώσαμε στην προηγούμενη ενότητα, τα κοινωνικά υποσυστήματα είναι τυφλά ως προς τις παρενέργειες της λειτουργίας τους. Τα κοινωνικά κινήματα λειτουργούν, λοιπόν, ως μηχανισμοί πρώιμης προειδοποίησης του οργανισμού της κοινωνίας, καθώς αντιδρούν σε προβλήματα που δημιουργούνται από την αυτοαναφορικότητα και την έλλειψη συντονισμού των κοινωνικών λειτουργιών. Εντοπίζουν, αναδεικνύουν και παροχετεύουν στην κοινωνική επικοινωνία θέματα και προβληματικές καταστάσεις που κανένα λειτουργικό σύστημα δεν είχε αναγνωρίσει ως ζητήματα τα οποία αφορούν στη δική του λειτουργία, μέχρι εκείνη τη στιγμή. Τα προειδοποιητικά σινιάλα που εκπέμπουν τα κινήματα στο κοινωνικό σώμα, μέσω της οργανωμένης διαμαρτυρίας και της κινητοποίησης, αφορούν σε άμεσες, «υλικές» συνέπειες της αυτοαναφορικής αναπαραγωγής των κοινωνικών λειτουργιών (π.χ. φτώχεια, εξαφάνιση της άγριας ζωής, εκμετάλλευση παιδιών) και σε έμμεσες, «άυλες» παρενέργειες (π.χ. ζητήματα ταυτοτικής συγκρότησης του «αυτόνομου» ατόμου, παραβιάσεις «θεμελιωδών» αρχών και αξιών).
Κοντολογίς, η ώριμη νεωτερική κοινωνία παρήγαγε, πιθανόν, μια νέα, αυτόνομη μορφή κοινωνικής επικοινωνίας, τη διαμαρτυρία, ώστε να παρατηρεί τον εαυτό της, εντός της και εναντίον της, αφού δεν νομιμοποιεί κανένα άλλο, εξωτερικό, σημείο παρατήρησής της. Τα κοινωνικά κινήματα χαράσσουν ένα σύνορο στο εσωτερικό της κοινωνίας, το οποίο αντι-στέκεται στη ροή της κατεστημένης κοινωνικής επικοινωνίας, της οργανωμένης γύρω από τα διαφοροποιημένα λειτουργικά υποσυστήματα. Τα σήματα της αντίστασης ωθούν την κοινωνία να αντιδράσει στην ίδια της την αδιαφάνεια, στις πάμπολλες αρνητικές παρενέργειες της λειτουργίας της και κυρίως στη διακινδύνευση, την οποία παράγει η εξάρτηση των κοινωνικών διεργασιών από αναρίθμητες αποφάσεις που λαμβάνονται κάθε στιγμή στις επικράτειες των διαφοροποιημένων συστημάτων, εν πλήρει απουσία μιας μακρο-κοινωνικής αρχής, η οποία να αποφασίζει τι είναι σωστό και τι λάθος. Τα κοινωνικά κινήματα, προειδοποιώντας, ταυτόχρονα εξισορροπούν την έκδηλη ανεπάρκεια της σύγχρονης κοινωνίας να αναλογίζεται τις συνέπειες των λειτουργιών της”
Oλόκληρο το κείμενο στο 2ο τεύχος ResPublica