Καλογερόπουλος Νικόλαος, το θωρηκτό ‘Αβέρωφ’ στο πέλαγος

Αφορμή για τις ακόλουθες σκέψεις – που συνδιαμόρφωσα με έναν Έλληνα στρατηγικό αναλυτή του οποίου η ταυτότητα δεν θα αποκαλυφθεί – υπήρξε χθεσινό άρθρο του Θανάση Διαμαντόπουλου με τίτλο «Ρωσία – Τουρκία – πολεμοκαπηλεία» που δημοσιεύτηκε στο liberal.gr.

Καταρχήν και καταρχάς, υπάρχει μια συμφωνία με τον κο Διαμαντόπουλο: ο Πούτιν θα ήθελε να προκαλέσει ρήγμα στο ΝΑΤΟ. Αυτό θα μπορούσε, θεωρητικά, να επιτευχθεί με δυο τρόπους: α) αξιοποιώντας το ευρύ και βαθύ δίκτυο προπαγάνδας και διαφθοράς που ήδη είχε στηθεί επί ΕΣΣΔ και συνεχίζει να καλλιεργείται από το καθεστώς Πούτιν, και β) με τον τρόπο που περιγράφει ο αρθρογράφος στο liberal, δηλαδή μέσω της επιτιθέμενης Τουρκίας σε άλλο μέλος του ΝΑΤΟ: στην Ελλάδα. Ωστόσο, η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στις δυο στρατηγικές είναι ότι η δεύτερη προϋποθέτει «προθύμους», που θα εμπλακούν άμεσα, όπως λ.χ. ο κος Ερντογάν ή ενδεχομένως ο κος Όρμπαν, ενώ το ρίσκο της είναι σαφώς μεγαλύτερο. Αυτό γιατί αν η προσπάθεια υπονόμευσης της συμμαχίας οδηγήσει όντως σε διάλυση του ΝΑΤΟ, η Ρωσία, κατά πάσα πιθανότητα, θα ενταχθεί αναγκαστικά στη σφαίρα επιρροής της Κίνας, μετατρεπόμενη σε πιόνι/δορυφόρο. Έκβαση που θα πολλαπλασίαζε τις ποικίλες αρνητικές συνέπειες της στρατιωτικής ήττας των Ρώσων στην Ουκρανία ή θα οδηγούσε σε επανάληψη των συσχετισμών ισχύος των δυο παγκοσμίων πολέμων σε μικρότερη (περιφερική) κλίμακα.

Αλλά ας τα δούμε πιο αναλυτικά. Μια υπαρξιακή κρίση του ΝΑΤΟ, την οποία θα προκαλούσε μια ενδονατοϊκή διένεξη, θα είχε, σε γενικές γραμμές, τρία πιθανά αποτελέσματα:

α) την de facto έξωση του υπαίτιου-ταραχοποιού από το ΝΑΤΟ, χωρίς όμως να διαλυθεί η συμμαχία. Αυτός είναι ίσως και ο λόγος που γίνονται τόσο ανεκτές, τουλάχιστον ακόμη, οι προκλήσεις της Τουρκίας,

β) τη βαθύτερη, υπαρξιακή, κρίση της συμμαχίας που θα μπορούσε να επιβιώσει μόνο με θεσμικές αλλαγές και κάποιον ειδικό μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων εντός της, κάτι που θεωρούμε ευκταίο,

γ) τη διάλυση της συμμαχίας και την ανάδυση μικρότερων συμμαχιών κάτι που φυσικά ενέχει τον κίνδυνο επιστροφής σε σχήματα παρόμοια με αυτά των δυο παγκοσμίων πολέμων του 20ου αιώνα. Αυτή δε η έκβαση θα επηρέαζε τη Ρωσία πολύ περισσότερο και ενδεχομένως θα την έφερνε σε ακόμη δυσκολότερη θέση, καθώς για τους Αγγλοσάξονες πλέον δεν θα υπήρχαν ούτε καν τα προσχήματα για να στηρίξουν πιο ενεργά χώρες όπως η Ουκρανία και η Γεωργία. Τότε, η απαρχαιωμένη ρωσική πολεμική μηχανή, θα μπορούσε να οδηγηθεί όχι απλά στο χάσιμο του πολέμου στην Ουκρανία, κάτι που μάλλον είναι βέβαιο, αλλά σε ολοκληρωτικό αφανισμό.

Ωστόσο, στη συνέχεια της ανάλυσής του ο αρθρογράφος, θα παρασυρθεί σε έναν καταρράκτη σφαλμάτων, άγνοιας και αστοχιών. Πρώτα απ’ όλα γιατί δεν λαμβάνει υπόψη του μια βασική αρχή: “it takes two to tango”. Με άλλα λόγια, είναι η Τουρκία ή οποιοσδήποτε άλλος, διατεθειμένη να φτάσει στα άκρα, απέναντι στο ΝΑΤΟ, σε σημείο τέτοιο που να διακυβεύεται η ιδιότητα του κράτους-μέλους; Η απάντηση είναι όχι: η Τουρκία δεν είναι τόσο ανόητη, ούτε διατεθειμένη να το ρισκάρει. Εξάλλου, είναι ήδη πολύ πιο χρήσιμη στη Ρωσία, στο ρόλο του επιτήδειου ουδέτερου, ως κράτος μέλος του ΝΑΤΟ, παρά εκτός αυτού. Επιπροσθέτως, και αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο, η Ρωσία δεν διαθέτει τους πόρους, ούτε τα μέσα για να προσφέρει προστασία σε άλλα κράτη, μιμούμενη τη δράση του ΝΑΤΟ.

Όταν λοιπόν το ζήτημα φτάνει στο πολιτικό μέλλον του κου Ερντογάν, το οποίο ενδεχομένως είναι και θέμα βιολογικής επιβίωσης, τότε η γαλάζια πατρίδα και τα νεο-οθωμανικά οράματα φαίνεται ότι πάνε αρκετά πίσω, αν όχι περίπατο. Τρανό παράδειγμα τα παρακάλια του κου Ερντογάν στο Κατάρ και τα ΗΑΕ για να διατηρηθεί σταθερή η ισοτιμία της τουρκικής λίρας.

Βέβαια, ως ένα σημείο είναι κατανοητή η ανάγκη, να διακηρύττεται σε επίπεδο δημόσιας διπλωματίας, και μόνον εκεί, ότι οι Έλληνες θέλουμε την ειρήνη, ότι η Τουρκία έχει κάποια δικαιώματα βάσει διεθνούς δικαίου, κλπ. Όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παραιτηθούμε του βασικού εθνικού στόχου μετατροπής του Αιγαίου σε ελληνική λίμνη. Στόχος που δεν περιλαμβάνει την κατάκτηση της ανατολικής του όχθης, αλλά μπορεί να υλοποιηθεί εφαρμόζοντας όλες τις πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου Θαλάσσης! Χωρικά ύδατα-εναέριος χώρος στα 12 ναυτικά μίλια, ακόμη και συνορεύουσα ζώνη στα 24 ναυτικά μίλια, υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, όπως προβλέπεται, και επιπλέον πλήρης εκμετάλλευση των θαλασσίων γραμμών επικοινωνιών (SLOCs) που διέρχονται από το Αιγαίο. Και όλα αυτά μαζί με την προσπάθεια παράκαμψης των Δαρδανελίων, μέσω οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων που θα εκκινούν από και θα καταλήγουν σε ελληνικά λιμάνια, όπως η Αλεξανδρούπολη, η Καβάλα, η Θεσσαλονίκη, ο Βόλος…

Ο αρθρογράφος στο liberal θα έπρεπε να γνωρίζει ότι η αναγκαία και ικανή συνθήκη για να ευημερήσει ένα κράτος της περιοχής μας, είναι ο έλεγχος του Αιγαίου και αυτό το διδάσκει η ιστορία. Όλα τα κράτη που αναπτύχθηκαν, στις δυο όχθες του Αιγαίου, από τους Μινωίτες μέχρι και σήμερα, ευημέρησαν εκμεταλλευόμενα τους συντελεστές ισχύος που παρέχει αυτή η θάλασσα και η γεωγραφική της θέση. Ειδικότερα για τον Ελληνισμό, οι περίοδοι ακμής του συμπίπτουν με τον πλήρη έλεγχο του Αιγαίου: Μινωική Θαλασσοκρατία, Μυκήνες, Α’ και Β’,  Αποικισμός με το Αιγαίο βατήρα για εξάπλωση στη Μεσόγειο, Αθήνα του 5ου αιώνα, Βυζάντιο κατά την Μακεδονική και την Κομνήνειο Δυναστεία. Μοιάζει παράδοξο, αλλά κατά τα φοβικά λεγόμενα του καθηγητή, ο Νικηφόρος Φωκάς δεν θα έπρεπε να είχε καταλάβει την Κρήτη! Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά. Ας δούμε μερικά. Τι θα γινόταν άραγε στους Βαλκανικούς Πολέμους αν αντί των νησιών του Αιγαίου, η Ελλάδα κατάφερνε να πάρει τη Βόρειο Ήπειρο αντί για τα νησιά του Αιγαίου; Τι θα γινόταν αν χανόταν η Θεσσαλονίκη για χάρη του Μοναστηρίου; Γιατί, επίσης, οι Τούρκοι αμέσως μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους έτρεχαν, πραγματικά σαν τρελοί, να επανεξοπλίσουν τον στόλο τους; Ποιες συνέπειες είχε η ελληνική αβελτηρία στην τουρκική αυτή μεθόδευση μέχρι την έναρξη του Α΄ΠΠ; Φυσικά η ιστορία δεν γράφεται με υποθέσεις, αλλά τα ερωτήματα και τα  διλήμματα πρέπει να μας απασχολούν. Ανεξάρτητα όμως από τις ιστορικές υποθέσεις, εδώ υπάρχει ένας σταθερός γεωιστορικός νόμος – που αφορά στο Αιγαίο – και μάλλον δεν έχει γίνει αντιληπτός από τον καθηγητή, όμως πρέπει να πληροφορηθεί ότι για όλες τις μεγάλες σχολές γεωπολιτικής, το Αιγαίο θεωρείται, και είναι, ενιαία γεωπολιτική οντότητα. Απόδειξη, αυτής της πραγματικότητας, αποτελεί η σχεδόν ταυτόχρονη εισδοχή Ελλάδας και Τουρκίας στο ΝΑΤΟ που σκοπό είχε – και εξακολουθεί να έχει – τον νατοϊκό έλεγχο όλου του Αιγαίου. Πρέπει ακόμη να συνυπολογιστεί η στάση της αναθεωρητικής Τουρκίας που, εδώ και πολύ καιρό, προβαίνει σε προκλήσεις, παραβιάσεις, απειλές … δίχως να σέβεται την ελληνική κυριαρχία και – πρωτίστως- την υπογραφή της, κάνοντας, η ίδια, τη μετατροπή του Αιγαίου σε ελληνική λίμνη να φαντάζει μονόδρομος για τη χώρα μας.

Θεωρείται, με τρόπο λογικοφανή και δικαιολογημένο, ότι για την Τουρκία η πρόσβαση στη θάλασσα είναι υπαρξιακής/ζωτικής σημασίας, αφήγημα που χρησιμοποιεί για την προπαγάνδα της, ακόμη και με χάρτες που την δείχνουν να «πνίγεται» από την ελληνική θάλασσα. Μια επικοινωνιακή τακτική που θυμίζει την αντίστοιχη του «καταπιεσμένου» Πούτιν. Όμως, στην πραγματικότητα σήμερα η γειτονική χώρα καθόλου δεν αποκλείεται από τη θάλασσα. Αντιθέτως με τη στάση της δείχνει ότι τη χρειάζεται για να επιβληθεί με τη βία στα γειτονικά κράτη και όχι για να ευημερήσει ο πληθυσμός της. Η Τουρκία – και λόγω της διαφορετικής της γεωγραφικής θέσης και γεωγραφίας – επιβίωσε και αναπτύχθηκε στο παρελθόν, ακόμη και με πολύ πιο περιορισμένη πρόσβαση στη θάλασσα. Άλλωστε αυτή η περιορισμένη πρόσβαση δεν είχε συνέπειες ως προς τις εμπορικές της δραστηριότητες μέσω θαλάσσης. Και το σημαντικότερο: δεν υπάρχει καμία περίπτωση, με όρους Διεθνούς Δικαίου, η Τουρκία να μετατραπεί σε περίκλειστο ή γεωγραφικώς μειονεκτούν κράτος, εάν το Αιγαίο γίνει ελληνική λίμνη. Ακόμη και κατηγορίες κρατών δίχως καμία φυσική πρόσβαση στη θάλασσα, έχουν ρητό δικαίωμα στο θαλάσσιο εμπόριο, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν η Ελβετία και Αυστρία. Από την άλλη, η θάλασσα δεν είναι ο μοναδικός οικονομικός πόρος για την επιβίωση και την ευημερία των κατοίκων της Τουρκίας. Η χώρα διαθέτει μεταλλεύματα στα βουνά της, όπως επίσης και κοιτάσματα στο κομμάτι της θάλασσας που της αντιστοιχεί, επίσης βάσει Διεθνούς Δικαίου.

Σε ό,τι μας αφορά, είναι ξεκάθαρο, ότι δεν υπάρχει καμία λογική στη φοβική και κατευναστική θέση να μην καταστήσει η Ελλάδα το Αιγαίο ελληνική λίμνη από τη στιγμή μάλιστα που η γεωπολιτική/γεωστρατηγική συγκυρία το επιτρέπει, δεδομένης της ανάσχεση της Ρωσίας, της αδρανοποίησης της κινεζικής επιρροής και του ελληνικού ρόλου ως (ισχυρού) ακρίτα της Ευρώπης. Για πρώτη φορά ίσως στη νεότερη ιστορία μας, υπάρχει η μεγάλη ευκαιρία να επιτύχουμε τη θεμελιώδη γεωπολιτική συνθήκη για την ευημερία του Ελληνισμού, με νομική βούλα το Διεθνές Δίκαιο, και μάλιστα χωρίς να αναγκαστούμε, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, να κατακτήσουμε την άλλη όχθη του Αιγαίου.

Συνεπώς, καλύτερα να μην το τολμήσετε κε καθηγητά!