Βυζάντιο και Laïcité (μέρος β’): Περί των παρανόμως τοῖς ἄρχουσιν ἐπί τοῖς ἱεροῖς τολμωμένων
Η διαλεκτική σχέση μεταξύ βυζαντινού “Κράτους” και Εκκλησίας αναιρεί ριζικά την απλοϊκή άποψη του Hegel και κάνει τις επίκαιρες εξαγγελίες περί “συμφωνιών της Πολιτείας με την Εκκλησία” να φαντάζουν άτολμες και υπερφίαλες σε σχέση με τα ριζικά μέτρα και την ολομέτωπη επίθεση που εξαπέλυσαν στην Εκκλησία οι κοσμικοί του Βυζαντίου.
Η Επειγόντως Επίκαιρη Χάνα Άρεντ – του Richard J. Bernstein
Η Άρεντ δεν ήταν μια δογματική καταστροφολόγος. Η απερίσκεπτη απελπισία και η απερίσκεπτη αισιοδοξία είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Για να αντιμετωπιστούν οι προειδοποιήσεις της σχετικά με τους πολιτικούς κινδύνους της σύγχρονης ζωής, η Άρεντ επεξεργάστηκε μια πυκνή σύλληψη της πολιτικής αξιοπρέπειας. Όπως και ο δύτης που αναζητά μαργαριτάρια στην Τρικυμία του Σαίξπηρ, έτσι και εκείνη προσπάθησε να ανακτήσει τα μαργαριτάρια από το παρελθόν, τότε που η πολιτική ελευθερία εκδηλώνεται με συγκεκριμένο τρόπο – στην ελληνική πόλις, στην Αμερικανική Επανάσταση, στην Κομμούνα των Παρισίων ή στην Ουγγρική εξέγερση του 1956.
“Glauce in progress. Love in progress”
Η “Γλαύκη” του έργου αναρωτιέται. Μιλάει για πρώτη φορά. Μια σχέση μυθική. Μια σχέση καθημερινή; Κάποια Γλαύκη και κάποιος Ιάσονας συνομιλούν με τις εκδοχές τους μέσα από διαφορετικές διαστάσεις, πότε live, πότε σε video, πότε ο ένας εδώ, πότε ο άλλος εκεί.Η εικονική πραγματικότητα είναι μέρος της ζωής μας άρα και των σχέσεων. Τα εμπόδια στον έρωτα παραμένουν όμ ως ίδια; Επηρεάζουν οι συνθήκες και τα λάθη; Ποιές είναι οι ευθύνες των ηρώων; Πού είναι το τρίτο πρόσωπο; Είναι έρωτας ή παιχνίδι; Η Μήδεια τι θα έλεγε αν είχε ακούσει την Γλαύκη; Η Μήδεια δε λέει τίποτα σε αυτό το έργο. Είναι το πρόσωπο στο δίπλα δωμάτιο.
Η νέα γενιά των περιπλανώμενων και τα αερόφυτα
Προκειμένου να δοξαστούν οι διαδικασίες του μαζικού ξεριζωμού και του παγκόσμιου ανακατέματος, το δημοσιογραφικό τσίρκο που πλαισιώνει τα κανάλια και τα μοντέρνα ΜΜΕ, εξυμνεί συνεχώς την λεγόμενη «ανοιχτή κοινωνία». Όμως ελάχιστοι επισημαίνουν ότι αυτή η πολυπόθητη «ανοιχτή κοινωνία» βασίζεται, κατά κύριο λόγο, στην τρομακτική ευελιξία του σύγχρονου τρόπου παραγωγής και ασφαλώς έχει πολιτικές και ανθρωπολογικές συνέπειες. Αυτές είναι ήδη ορατές στους νέους (ηλικιακά και μη) φανατικούς οπαδούς της παγκοσμιοποίησης. Βασικός ορίζοντας ζωής γίνεται αυτός των μόνιμων «διακοπών» στο εξωτερικό και της ασταμάτητης «ψυχαγωγίας» τύπου Netflix. Ένα μοντέλο όπου η ευζωία θεωρείται ταυτόσημη με την υιοθέτηση των φιλελεύθερων αμερικανικών συνηθειών όσον αφορά τον τρόπο (στυλ) ζωής και την κατανάλωση.
Η επιτάχυνση στην κοινωνία των προφίλ
Γίνεται λοιπόν επιτακτική ανάγκη να φαινόμαστε πολιτικά ορθοί, πάντα φιλικοί, αστείοι και ενδιαφέροντες για τους άλλους, διαφορετικά κινδυνεύουμε να χάσουμε μερικά αστέρια ή και τη «θέση» μας. Παράλληλα ο χρόνος μας λείπει όλο και περισσότερο. Ακόμη και η επιλογή των λεγόμενων κοινωνικών μας κύκλων επηρεάζεται από αυτή την μόνιμη «έλλειψη χρόνου» και την ανάγκη να επιταχύνουμε. Φυσικά ταυτόχρονα χρειαζόμαστε όλο και περισσότερες διαπροσωπικές σχέσεις που όμως να είναι επιφανειακές, προκατασκευασμένες και έτοιμες για χρήση. Πασχίσουμε να αποκλείσουμε από πριν όλες τις αρνητικές εμπειρίες και τις δυσκολίες που μπορεί να μας μεταδώσουν οι άλλοι. Εκείνοι οι άλλοι που δεν έχουν θέση παρά μόνον στη δεξαμενή της αρνητικότητας, που ενδέχεται να μας ανακόψουν την πορεία.
Σύγχρονη επιστήμη και αγνωσιολογία
Ασφαλώς δεν είναι κακή οποιαδήποτε άγνοια. Είναι κατά πολύ προτιμότερο για παράδειγμα να μην γνωρίζουν οι άνθρωποι πώς να κατασκευάσουν βιολογικά όπλα ή να δημιουργήσουν έναν ιό όπως αυτός του Έμπολα ή του AIDS. Επίσης είναι κατά πολύ προτιμότερος ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής του ατόμου από τον σεβασμό της εταιρικής privacy. Άλλωστε δεν είναι καθόλου απαραίτητο να γνωρίζουμε τα πάντα και ανά πάσα στιγμή για ένα συγκεκριμένο άτομο, άλλα πρέπει να έχουμε το δικαίωμα και τη δυνατότητα να αποκτήσουμε ουσιαστικές γνώσεις και πληροφορίες για όλες τις δραστηριότητες μιας εταιρείας, ειδικά όταν αυτή μας πουλάει τεχνολογία και επιστήμη.
Συνέντευξη: η Ζωή Ξανθοπούλου και η MAIDen
MAIDen. Μια γυναίκα που εγκυμονεί. Μια πρωταγωνίστρια που θέλει “να τελειώνουμε με αυτή την δημιουργία” αλλά επιβάλλει την δικής της ροή καταστροφής και αναδημιουργίας καθώς δεν προσπαθεί να κρύψει αλλά αποκαλύπτει τις πληγές της. Ενσαρκωμένη και καθοδηγούμενη σκηνοθετικά από την Ζωή Ξανθοπούλου (σε συν-σκηνοθεσία της Μαρίας Τσίγκα), η ΜAIDen μας συστήνεται μέσα από έναν δαιδαλώδη μονόλογο, το πρώτο μέρος της τριλογίας Maid Mom Made Mermaid. Η σκηνοθέτρια θα μας μιλήσει πιο αναλυτικά για την παράσταση, που παρουσιάζεται από 01/10 κάθε Κυριακή στο Θέατρο 104. Η προσέγγιση που ακολουθεί κατά την δική της δημιουργία ενός χαρακτήρα που κινείται στα όρια του πραγματικού με το φανταστικό αποτελεί την ιδιαιτερότητα της παράστασης.
Αισχύλος: το βασίλειο του φόβου και της αγωνίας
O φόβος της τιμωρίας είναι κάτι πιο αποτρόπαιο. Και αυτή είναι η μορφή που προτιμούν οι ρεαλιστές πολιτικοί άρχοντες του Σοφοκλή: «Ποτέ, σε μια πόλη, οι νόμοι δεν θα είχαν την απαιτούμενη δύναμη, αν δεν υποστηρίζονταν από τον φόβο (δέος), και μια στρατιά δεν θα είχε σοφή πειθαρχία, αν δεν την υπερασπίζονταν ο φόβος και ο σεβασμός (φόβου-αιδούς). Όσο γεροδεμένος κι αν είναι από τη φύση του κανείς, πρέπει να έχει στο νου του ότι μπορεί να πέσει ακόμα και από ένα μικρό κακό. Όποιος αισθάνεται φόβο και σεβασμό (δέος-αισχύνη), να το ξέρεις καλά, έχει ελπίδες σωτηρίας… Ένας σωτήριος φόβος πρέπει πάντα (δέος… καίριον) να υπάρχει»
Μια ιδανική Γερτρούδη από τη Μαρία Μαλλούχου στον πολυχώρο Διέλευσις
Το κλασσικό είναι παρόν διακοπτόμενο ή κατατμημένο με τη βοήθεια της λεπίδας του μοντέρνου. Ή όπως έχει επισημάνει ο σκηνοθέτης Θόδωρος Τερζόπουλος “το μοντέρνο είναι η έκρηξη του πυρήνα του κλασσικού”. Η αναζήτηση μιας νέας σύνθεσης των κομματιών αυτής της έκρηξης φαίνεται πως συνεχίζει να καθορίζει τις σύγχρονες προσεγγίσεις κλασσικών έργων όπως ο Άμλετ. Η ηθοποιός Μαρία Μαλλούχου, που ερμηνεύει υποδειγματικά τον ρόλο της Γερτρούδης – και επιπλέον του β νεκροθάφτη, του Οσρίκου και του παρουσιαστή – μας εξηγεί αναλυτικότερα την ιδιαιτερότητα της σκηνοθετικής ματιάς της παράστασης…
Τζόρτζιο Αγκάμπεν: «Πιστεύω στο δεσμό φιλοσοφίας και ποίησης. Ανέκαθεν αγαπούσα την αλήθεια και το λόγο»
Συνέντευξη του Αντόνιο Νιόλι στον Τζόρτζιο Αγκάμπεν για την ιταλική εφημερίδα repubblica. μτφρ.: Γιώργος Κουτσαντώνης Τα χρόνια στο Παρίσι με τον Ίταλο Καλβίνο, τα μαθήματα με τον Χάιντεγκερ και η Ρώμη της δεκαετίας του εξήντα. Μιλάει ο στοχαστής που περιπλανήθηκε μεταξύ αισθητικής και βιοπολιτικής. Ο…