Ρομπέρτο Καλάσσο – Περί μύθων, θεών και του «ακατονόμαστου παρόντος»
Σε αντίθεση με όσους πιστεύουν ότι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία θα πρέπει να αντικατασταθεί από ένα αμεσοδημοκρατικό μοντέλο, εγώ νομίζω ότι η έννοια και η λειτουργία της διαμεσολάβησης είναι αποφασιστικής σημασίας. Η σκέψη που δεν τη λαμβάνει υπ’ όψη της είναι μια σκέψη αδαούς, γιατί όλη η υπόστασή μας βασίζεται στη διαμεσολάβηση, άσχετα αν όλοι την συκοφαντούν σαν το στοιχείο εκείνο που διαστρεβλώνει τα πάντα. Η ίδια η πρόσληψη της αισθητής πραγματικότητας είναι δυνατή μόνο χάρη στη διαμεσολάβηση. Για να δω κάτι χρησιμοποιώ φίλτρα. Όποιος δεν το γνωρίζει αυτό καταλήγει να πιστεύει ότι η διαμεσολάβηση είναι απλά ένα όργανο εξαπάτησης, σαν τον ανέντιμο δημοσιογράφο, τον ψεύτη πολιτικό ή, όπως συνέβη στο παρελθόν, τον πονηρό Εβραίο. Είναι θλιβερό.
Balthus – Ζωγραφική εξομολόγηση
Βέβαια σήμερα, μια και οι ηλίθιοι που κάνουν αυτό που αποκαλείται σύγχρονη τέχνη δεν καταλαβαίνουν τίποτα από ζωγραφική, δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι τα λόγια μου γίνονται κατανοητά. Αλλά τί πειράζει; Η ζωγραφική αρκεί στον εαυτό της. Για να μπορέσεις να την αγγίξεις έστω και ελάχιστα, πρέπει πρώτα να τη συλλάβεις, θα έλεγα, τελετουργικά. Να συλλάβεις αυτό που έχει να δώσει σαν χάρη. Δεν μπορώ να μην χρησιμοποιώ αυτό το θρησκευτικό λεξιλόγιο, δεν βρίσκω τίποτα καλύτερο, πιο κατάλληλο, για να περιγράψω αυτό που θέλω να πω. Μπορούμε να ενωθούμε με το ουσιώδες μέσω της ιερότητας του κόσμου, μέσω της ταπεινής διαθεσιμότητας και προσφοράς του εαυτού μας.
Γράφουμε ψέματα για να πούμε την αλήθεια: ο storyteller και το δικαίωμα στη μνήμη
Με τη μυθοπλασία, με την ποίηση, νέες δυνατότητες για Είναι-στον-κόσμο ανοίγονται στην καθημερινή πραγματικότητα. Μυθοπλασία και ποίηση στοχεύουν στο Είναι, όχι πια με τον τρόπο του δεδομένου Είναι, αλλά με τον τρόπο του δύνασθαι-Είναι. Η καθημερινή πραγματικότητα μεταμορφώνεται χάρη σ’ αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε φανταστικές παραλλαγές που η μυθοπλασία διενεργεί πάνω στο πραγματικό […] η μυθοπλασία είναι ο προνομιούχος δρόμος για την επαναπεριγραφή της πραγματικότητας […] η ποιητική γλώσσα είναι εκείνη που διενεργεί, κατ’ εξοχήν, αυτό που ο Αριστοτέλης, στοχαζόμενος πάνω στην τραγωδία, ονόμαζε μίμησιν της πραγματικότητας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στο μεταίχμιο: αλλαγή ή διάλυση
Χρησιμοποιήσαμε, ως πυξίδα, τη βεμπεριανή σκέψη γιατί πιστεύουμε ότι είναι πραγματιστική, γνήσια συνέχεια της πολιτικής σκέψης του Μακιαβέλλι. Ο Γερμανός, ως κλασικός κοινωνιολόγος, προσπάθησε να δει τον κόσμο όπως είναι και όχι όπως θα ήθελε να είναι. Ελάχιστα μας αφορούν οι κατηγορίες περί ενός Weber οπαδού του γερμανισμού που φλέρταρε έντονα με τον επιθετικό Γερμανικό εθνικισμό, διότι έχουμε επίγνωση ότι είναι άλλο το γεγονός και άλλο οι αξίες, άλλο η πραγματικότητα και άλλο η επιθυμία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πραγματικότητα μπορεί να παραμορφωθεί τόσο μέσα από το πρίσμα του πεσιμισμού, όσο και από το ιδιαίτερα διαθλαστικό φακό του οπτιμισμού, οδηγώντας σε επικίνδυνα μονοπάτια την πολιτική σκέψη.
Γυρεύοντας λέξεις για το ανείπωτο: εμπόδια και δυνατότητες εκφοράς του ερωτικού λόγου
Βρισκόμαστε βουτηγμένοι μέσα σ’ ένα σύμπαν από λέξεις, περιτριγυριζόμαστε από έναν κόσμο ονομάτων. Βαπτίζουμε, αναβαπτίζουμε, αποδίδουμε όρους και ονόματα σε πράγματα. Η κατοχή των λέξεων δίνει την εξουσία των πραγμάτων. Τι θα μπορούσε να σημαίνει άραγε ένα πράγμα δίχως όνομα; Τίποτα. Το πράγμα πρέπει να εμφανιστεί, πρέπει να αποκαλύψω μέσα του εμένα. Να αφυπνίσω την ιστορία που υπνώττει εντός του. Η εμφάνιση του πράγματος προϋποθέτει την ονομασία του ως κάτι. Ονομάζω κάτι σημαίνει ότι το κάνω δικό μου, το ιδιοποιούμαι, εκμηδενίζω το ίδιο το πράγμα στην παρουσία του ως υπάρχον κάνοντάς το να εμφανίζεται για μένα χάρη σε μένα. Η καταστατική, η γενεσιουργός αυτή πράξη φαίνεται στο βάπτισμα των ζώων από τον πρωτόπλαστο: η πρώτη ενέργεια με την οποία ο Αδάμ κατέστη κύριος των ζώων ήταν να τους επιβάλει ένα όνομα.[2] Και εις το εξής τα κατέχει.
Οι καταδότες
Ο ψυχολογικός μηχανισμός είναι πρωτόγονος, αλλά άκρως αποτελεσματικός. Το κράτος που για διάφορους λόγους υποτίμησε αρχικά το πρόβλημα, τώρα ξεσπάει στους πολίτες: εσύ, που περπατάς στο δρόμο, εσύ φταίς που μολύνεις τους άλλους, εσύ φταίς που επιβαρύνεται το υγειονομικό σύστημα και τα νοσοκομεία. Η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση του καθένα ότι έχει αυτός δίκιο κι οι άλλοι άδικο, κάνει τα υπόλοιπα. Το καταδίδειν γίνεται έτσι τρόπος ύπαρξης: καταδίδω τον άλλο για να αισθανθώ καλύτερος. Όλως παραδόξως, η κατάδοση μας κάνει να αισθανόμαστε πιο υπεύθυνοι: κάναμε το καθήκον μας για το κοινό καλό.
H Πανδημία, ο κεϋνσιανισμός και η Λερναία Ύδρα
Οι πρωτόγνωρες και ακραίες συνθήκες που θα ζήσουν οι κοινωνίες την επόμενη περίοδο και κυρίως ο φόβος του θανάτου από τον ιό θα ξυπνήσει, αργά και σταθερά, το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και του μέτρου. Και όπως ακριβώς ξυπνά το ένστικτο της βιολογικής αυτοσυντήρησης, έτσι ξυπνά και αυτό της πολιτισμικής ή ακόμα και της εθνικής στα κοινωνικά άτομα. Άλλωστε, μια οικονομία βασισμένη σε κεϋνσιανά πρότυπα είναι αδύνατο να λειτουργήσει εντός μιας αχαλιναγώγητης παγκοσμιοκρατίας, δίχως τη συντήρηση τοπικών, ή έστω εθνοκρατικών, θεσμών ικανών να ελέγχουν τη ρευστότητα με τέτοιο τρόπο ώστε η τοξικότητα των αγορών να μην πλήττει τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Πριν και μετά την πανδημία: ανάπτυξη, πρόοδος και θνητότητα στην ιική πραγματικότητα
Η επιστήμη, η πιστή αυτή θεραπαινίδα των καιρών, ανίκανη να απαντήσει στα επίμονα ερωτήματα που τις θέτει ο απεγνωσμένος ακόλουθός της, κατολισθαίνει σε ανυποληψία, χλευάζεται, λοιδορείται. Από αυτή την πνευματική κατάσταση ξεπηδούν οι φανταστικές ιστορίες της όψιμης εργογραφίας του Maupassant και, κυρίως, το σπουδαιότερο αφηγήμά του, ο «Horla», κείμενο που διαβάζοντάς το ο αναγνώστης καταλαβαίνει ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια μακράς έντασης υπαρξιακή δοκιμασία του αφηγητή-Maupassant, ικανή να φανερώσει τις οδυνηρές αντιφάσεις μιας ολόκληρης εποχής.
Μεσαίωνας
Η μνησικακία αυτή των αριστερών συστημικών διανοούμενων, ισάξια αυτής των θρησκόληπτων, η οποία και εκδηλώνεται τώρα εξ αιτίας του γενικευμένου φόβου και του πανικού που προκαλεί η επιδημία, φανερώνει κι αυτή με τη σειρά της κάτι πολύ βαθύτερο για τα κίνητρα της πολεμικής τους. Η εχθρότητα για την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν πηγάζει από κάποια γενικότερη ειλικρινή και συνεπή αντιμεταφυσική στάση (όπως π.χ. συμβαίνει στον Νίτσε, ο οποίος θα χλεύαζε τις δακρύβρεχτες εκκλήσεις για αλληλεγγύη και υπευθυνότητα): το πρόβλημά τους δεν είναι γενικά η θρησκεία – δύσκολα εξ άλλου θα μπορούσαμε να φανταστούμε τους ίδιους ανθρώπους να εκτοξεύουν τις πολεμικές αυτές κραυγές και τις κατηγορίες ενάντια στο Ισλάμ ή τον Βουδισμό – αλλά ο πλησίον, αυτός ο πλησίον που είναι για μας καθρέφτης και αδελφός και ο οποίος μας σκανδαλίζει με τη «διαφορετικότητά» του.
Κορωνοϊός: το ιταλικό παράδειγμα και το ενδεχόμενο ενός άλλου κόσμου
Για εμάς όμως ορισμένα διδάγματα έχουν ήδη ανακύψει και είναι κατά τη γνώμη μας σημαντικά. Από μια φιλοσοφική σκοπιά αυτός ο ιός είναι ένα είδος φυσικής αφύπνισης – τέτοιες «υπενθυμίσεις» συνηθίζει να τις επαναλαμβάνει η φύση κατά την πορεία του είδους μας. Αυτή τη φορά, το «καμπανάκι» είναι πλανητικής διάστασης και το πρώτο που θα έπρεπε να μας διδάξει είναι πως η διάχυτη αλαζονεία, ο ναρκισσισμός και η αίσθηση παντοδυναμίας του σύγχρονου ανθρώπου, έρμαιου της αέναης και τυφλής προόδου, δεν είναι καθόλου καλοί σύμβουλοι για το μέλλον της ανθρωπότητας. Ειδικότερα σε σχέση με την πρόοδο οφείλουμε επιτέλους να αποβάλουμε την ανόητη ιδέα ότι βρισκόμαστε, όπου να ‘ναι, στο τέλος της ιστορίας παρά τα δήθεν προσωρινά πισωγυρίσματα.