3o Τεύχος ResPublica – Σημειώσεις εκτός γραμμής για το τέλος ενός κόσμου
(Άμεσα διαθέσιμο) Η υγειονομική κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ταλαιπωρεί τον πλανήτη εδώ κι έναν περίπου χρόνο έφερε την Δύση αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη κρίση: κρίση όχι μόνο ανθρωπιστική ή ηθική, αλλά και κρίση αυτογνωσίας. Είναι το άγνωστο που, σε αυτή την υψηλής πυκνότητας ιστορική περίοδο,…
Κατοικίδιοι άνθρωποι, έξυπνες μηχανές και η μεγάλη απογοήτευση
Τα πρόσφατα επιτεύγματα της επιστημονικής έρευνας, όσον αφορά την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), προκαλούν πλέον εκρήξεις θαυμασμού στο πλατύ κοινό αλλά και μεταξύ των ειδικευμένων επιστημόνων. Μαζί με τον περίφημο αλγόριθμο που πριν λίγο καιρό έφτιαξε το πρώτο έργο ζωγραφικής, το μεγαλύτερο θαυμασμό συγκεντρώνουν τα προγράμματα εκείνα που έχουν την δυνατότητα να συνδιαλέγονται με τον άνθρωπο και να απαντούν στις ερωτήσεις του. Δεδομένης της στενής σχέσης μεταξύ γλωσσικής έκφρασης και νοητικών διεργασιών, είναι φανερό ότι αυτή η ικανότητα μοιάζει να χαρίζει, για πρώτη φορά στην ιστορία, κάτι που μέχρι τώρα αποτελούσε προνόμιο του ανθρώπου: σκέψη. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Χωρίς βέβαια να είναι δυνατόν να αναφερθούμε σε όλες τις τεχνολογικές και φιλοσοφικές παραμέτρους του προβλήματος, οφείλουμε να σταθούμε, έστω και επιγραμματικά, σε μία βασική πτυχή του ζητήματος: τη διαφορά μεταξύ ανταλλαγής πληροφοριών (κάτι που πχ μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός απλού ηχητικού κώδικα) και πλήρους γλωσσικής έκφρασης, θεμελιώδους πράξης του ανθρώπινου πολιτισμού.
Ρεπουμπλικανικές αντιλήψεις της ελευθερίας: Hannah Arendt και Philip Pettit
Η ρεπουμπλικανική σκέψη και τα βασικά της γνωρίσματα έχουν αναγεννηθεί στο περιβάλλον της σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας. Ανάμεσα στους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της είναι η Hannah Arendt και ο Philip Pettit, οι οποίοι έχουν φέρει στο προσκήνιο με διαφορετικό τρόπο κύρια χαρακτηριστικά αυτής της παράδοσης στο έργο τους. Στο ακόλουθο κείμενο θα επικεντρωθούμε στην προσέγγισή τους στην έννοια της ελευθερίας και επίσης στο ρόλο τον οποίο διαδραματίζει η έννοια αυτή στην πολιτική τους θεωρία.
Συντηρητισμός, δημοκρατία και ρευστότητα
Θεωρούμε ότι σήμερα είναι σκόπιμο να ανοίξουμε τη συζήτηση πάνω στην έννοια του συντηρητισμού και να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε χωρίς προκαταλήψεις, εμμονές και δογματισμούς την πραγματική του ιστορική διάσταση. Όχι μόνον προς ικανοποίηση μιας ορθής, εννοιολογικά και ορολογικά, απόδοσης, ή ως απάντηση σε ένθεν κακείθεν αβάσιμες κριτικές και καταγγελίες, αλλά κυρίως για να αναζητηθεί, με γνώμονα τη δημοκρατία και τη δόμηση μιας κοινωνίας πάνω σε αξίες κοινής ευπρέπειας, η χρησιμότητα που μπορεί να έχει μια άλλη, ευρύτερη κατά τη γνώμη μας, οπτική των προβλημάτων του σήμερα.
Η προσέγγιση της δημόσιας σφαίρας στην πολιτική θεωρία της Hannah Arendt
Γράφει ο Γρηγοριάδης Κωνσταντίνος Σημαντική πτυχή του έργου της Hannah Arendt, που έχει συζητηθεί αρκετά και για την οποία η ίδια έχει υποστεί κριτική, είναι η προσέγγισή της στη θεώρηση του πολιτικού και στη σύνδεσή του με ό,τι αποκαλεί η ίδια «δημόσια σφαίρα» ή «πολιτική…
Δεξιά και Αριστερά : In medias res (μέρος β’)
Το πρώτο μέρος Δεξιά και Αριστερά : Ab ovo http://www.respublica.gr/2017/01/column/δεξιά-και-αριστερά-ab-ovo-μέρος-α/ Όταν ο Jacques Ellul έγραφε το 1963 «Ο αστός είναι νεκρός» δεν εξέφραζε τόσο μια θλιμμένη νοσταλγία για την απώλεια της Όμορφης Εποχής (Belle Époque) όσο την αναγγελία ενός νέου κόσμου που ήδη άνοιγε τα…
Δεξιά και Αριστερά : Ab ovo (μέρος α’)
Σχολιάζοντας ο Christopher Lasch, το άρθρο του Francis Fukuyama για το Τέλος της Ιστορίας, έγραφε στην Ευθραυστότητα του φιλελευθερισμού, ότι «…κατά έναν περίεργο τρόπο θυμίζει, εξίσου, τον μονοδιάστατο άνθρωπο του Marcuse και το φρικιαστικό όραμα της Σχολής της Φρανκφούρτης για μια ολοκληρωτικά διευθυνόμενη κοινωνία…
Ο Heathcliff και τα ανθρώπινα ερείπια: από την Emily Brontë στον σύγχρονο εκριζωμένο άνθρωπο
Ο Heathcliff, που θυμίζει τον τερατόμορφο άνθρωπο του Hobbes, όπως λέει ο Terry Eagleton (2005, σ.110), μας προϊδεάζει πως πραγματικά θα μπορούσε να ήταν η ανθρωπότητα αν αντί για την αρετή και την κοινή ευπρέπεια, είχε υιοθετήσει την ηθική της κακίας, δίχως να αναγνωρίζει καμία ελεημοσύνη παρά τον ατομικισμό, την εκδίκηση και τον φθόνο. Πρόκειται για έναν κόσμο χαμένο μέσα στη δίψα και την ακόρεστη επιθυμία για συνεχόμενη και αέναη επιβολή, για έναν κόσμο που, ταυτοχρόνως, καθιστά κάθε άνθρωπο σκλάβο μιας αυθαίρετης εξουσίας (όπως θα δούμε παρακάτω), εφόσον απουσιάζει αυτό που θα μπορούσε να δώσει έμφαση στις κοινές έννοιες και την πιο ζωντανή συνύπαρξη του κοινού κόσμου, το δημόσιο (ή αλλιώς πολιτικό) πεδίο. Πoιό είναι, ωστόσο, το βασικό μοτίβο που διαμορφώνει την ψυχή του Heathcliff, αν όχι αυτό του ξεριζωμού;
Η ψυχή στον βωμό του μόχθου και η εργασία ως προνόμιο
Έχει ιδιαίτερη αξία να εξεταστεί όσο πιο ενδελεχώς γίνεται η σχέση μεταξύ της φαντασιακής θέσμισης της εργασίας στα πλαίσια της φαρμακευτικής αγωγής και της νέας ηθικής της εργασίας που προάγει η συγκαιρινή παλινόρθωση του καπιταλισμού. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε μετά βεβαιότητας ότι δεν έχει υπάρξει άλλη εποχή με τόσο ηχηρή αποθέωση της εργασίας όσο η σημερινή: η εργασία πλέον οφείλει να λατρεύεται για τις θεραπευτικές, μαγικές και λυτρωτικές της ιδιότητες. Με την οικονομία της αγοράς να έχει αναλάβει τον μετασχηματισμό της εργασίας σε ένα νέο είδος εξουσίας που ελέγχει απόλυτα τους ανθρώπους, αυτό που τελικά τους επιφυλάσσεται ως ένταξη στην κοινωνία είναι ο ρόλος αποκλειστικά των παραγωγών και καταναλωτών τη στιγμή που ο ένας θεσμός μετά τον άλλον δείχνουν να υποχωρούν και να καταρρέουν μπρος σ’ αυτή την επιταγή…
Για το Βρετανικό δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου – #Brexit και #Bremain
Η δική μας υποστήριξη στο Brexit επιθυμεί να εμπλακεί άμεσα σε μια άνευ όρων πολεμική ενάντια στην συγκεντρωτική ΕΕ, μια εγγενώς αυταρχική υπερδομή, η οποία φυσικά δεν είναι εφικτό να μετασχηματιστεί «εκ των έσω». Την ίδια στιγμή, η οπτική μας υπέρ του Brexit δεν επιδιώκει καμία συμμαχία με τον εθνικισμό όλων των ειδών. Ωστόσο, φέρουμε αντιρρήσεις και για τις τρεις διαθέσιμες επιλογές (Brexit, Βremain και ουδετερότητα), και το γεγονός αυτό δεν μας ωθεί στην αποχή. Η ριζοσπαστική σκέψη πρέπει να κατευθυνθεί ενάντια την παγκόσμια πολιτική εξουσία και υπέρ της μεταβίβασης της απόφασης στους ίδιους τους λαούς (σε τοπικό επίπεδο, στο πλαίσιο του δημοτισμού).