Σκέψεις για τον τσαπατσούλικο εκσυγχρονισμό
Το προοδευτικό και εκσυγχρονιστικό κουστούμι που κάποιοι, ιδίως από τις δεκαετίες του ’80 και ’90, προσπαθούν να φορέσουν απότομα και με το στανιό στην ελληνική κοινωνία, υπήρξε πρόχειρο και κακοραμμένο. Η προώθηση αυτής της εξόχως αφηρημένης «κοινωνικής προόδου», μοιάζει με κινέζικο φασόν· το γυαλιστερό προϊόν,…
Ἡ διανοητικὴ στειρότητα ὡς παράγοντας ἐκρίζωσης
Σὲ πρόσφατο ἄρθρο τοῦ David Abulafia ποὺ δημοσιεύτηκε τὴν ἐφημερίδα Telegraph μὲ ἀφορμὴ τὶς συνομιλίες γιὰ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν μαρμάρων τοῦ Παρθενώνα διαβάζουμε τὰ ἐξής: Οἱ ἀντιιμπεριαλιστὲς ἀκτιβιστές, οἱ ὁποῖοι μέμφονται τὸ Βρετανικὸ Μουσεῖο γιὰ ἀκραῖο ἐθνικισμό, δὲν ἀναφέρονται στὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο τὸ…
Ο Reinhart Koselleck για το Διαφωτισμό
Ο Reinhart Koselleck (1923-2006) υπήρξε εκ των βασικών εισηγητών και θεμελιωτών του επιστημονικού κλάδου της Ιστορίας των Εννοιών (Begriffsgeschichte) και θεωρείται από πολλούς ο σημαντικότερος ιστορικός της μεταπολεμικής Γερμανίας. Ο Koselleck θεωρεί τον 18ο αιώνα ως τον προθάλαμο της σημερινής εποχής. Αναζητά εκεί, στις απαρχές της σύγχρονης φιλοσοφίας της ιστορίας, την εμφάνιση της πολιτικής κρίσης, η οποία, μετά τη Γαλλική Επανάσταση, άλλοτε με παροξύνσεις και άλλοτε με υφέσεις, καθορίζει τα μείζονα πολιτικά γεγονότα από το 1789 μέχρι τις μέρες του.
Η επιτάχυνση στην κοινωνία των προφίλ
Γίνεται λοιπόν επιτακτική ανάγκη να φαινόμαστε πολιτικά ορθοί, πάντα φιλικοί, αστείοι και ενδιαφέροντες για τους άλλους, διαφορετικά κινδυνεύουμε να χάσουμε μερικά αστέρια ή και τη «θέση» μας. Παράλληλα ο χρόνος μας λείπει όλο και περισσότερο. Ακόμη και η επιλογή των λεγόμενων κοινωνικών μας κύκλων επηρεάζεται από αυτή την μόνιμη «έλλειψη χρόνου» και την ανάγκη να επιταχύνουμε. Φυσικά ταυτόχρονα χρειαζόμαστε όλο και περισσότερες διαπροσωπικές σχέσεις που όμως να είναι επιφανειακές, προκατασκευασμένες και έτοιμες για χρήση. Πασχίσουμε να αποκλείσουμε από πριν όλες τις αρνητικές εμπειρίες και τις δυσκολίες που μπορεί να μας μεταδώσουν οι άλλοι. Εκείνοι οι άλλοι που δεν έχουν θέση παρά μόνον στη δεξαμενή της αρνητικότητας, που ενδέχεται να μας ανακόψουν την πορεία.
Δημοκρατία και συντήρηση ενός κοινού κόσμου
Είναι δύσκολο να δεχτούμε ότι στην πραγματικότητα εξαντλούνται οι βασικές έννοιες που συνόδευαν τον μοντερνισμό: η κοινωνικοποίηση, η ισότητα και η ελευθερία. Καθεμιά από αυτές, για διαφορετικούς λόγους, μοιάζει να χάνει το νόημά της. Και είναι δύσκολο κυρίως γιατί η κοινή γνώμη -την οποία σήμερα οι πολιτικές προσπαθούν με κάθε μέσο να παραβλέψουν- θεωρεί ότι η απάντηση στην κρίση των αξιών και στη γενική δυσφορία, βρίσκεται στην προσπάθεια να ανακατασκευαστούν οι προηγούμενες συνθήκες, επιτρέποντας έτσι μια γενική αποκατάσταση αυτών των αξιών. Μια κατανοητή και λογική αντίδραση, που όμως αποδεικνύεται ανώφελη, καθώς δεν λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι η κρίση εξαρτάται και οφείλεται στην εγγενή εξάντληση εκείνων των αξιών και αρχών (πολιτικών και ηθικών) που υποτίθεται ότι πρέπει να αντιπροτείνουμε. Η απίθανη απόδειξη (probatio diabolica) ότι μπορεί να υπάρξει ένας άλλος, καλύτερος και δικαιότερος, κόσμος μπορεί περίφημα να υφάνει την πλοκή ενός παράδοξου και αλλόκοτου θεατρικού. Έργο στο οποίο καθένας ηθοποιός αγωνίζεται να αποδείξει ότι μόνο εκείνος έχει διαφορετική όψη, ενώ στην πραγματικότητα όλοι οι συντελεστές του δράματος έχουν την ίδια φάτσα.
Πώς να ερμηνεύσεις τους Μένγκελε
Οι πολιτικές αδυναμίες του συγγραφέα του Μένγκελε αποτρέπουν την σε βάθος ερμηνεία της ιδεολογικής προέλευσης του απόλυτου κακού, και μας στερούν μια θεατρική εμπειρία που θα μπορούσε να καταστεί σύμβολο κριτικής της Δυτικής σκέψης. Η παράσταση παρόλα αυτά παραμένει ενδιαφέρουσα εν μέρει λόγω της διαρκούς επικαιρότητας του θέματος, και οπωσδήποτε χάρη στις αξιοσημείωτες ερμηνείες των ηθοποιών, με μοναδική την ικανότητα του Λάζαρου Γεωργακόπουλου να μεταμορφώνει και να ξεπερνά την δυναμική των χαρακτήρων με τους οποίους καταπιάνεται, αναδεικνύοντας έτσι τις αφηγηματικές αρετές του κειμένου και τις ψυχολογικής φύσης εντάσεις που αυτό δημιουργεί.
Μια ρεαλιστική αποτίμηση της κρίσης στους κόλπους της ευρωπαϊκής «οικογένειας»
Η ανθρωπότητα έχει τρελαθεί. Η ανασφάλειά της έχει χτυπήσει κόκκινο. Η ανθρωπότητα δεν τρέμει τίποτε περισσότερο απ’ τον ίδιο τον εαυτό της. (Ο Ιμμάνουελ Καντ του Τόμας Μπέρνχαρντ) Είναι πρόδηλο ότι τα τελευταία έτη υπάρχει ένας σχετικός πληθωρισμός απόψεων γύρω απ’ την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το…