Η εξουσία του ναρκισσισμού
Σχεδόν τρεις δεκαετίες πριν, ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Christopher Lasch εκδίδει την Κουλτούρα του Ναρκισσισμού. Το πολυσυζητημένο αυτό βιβλίο θα γίνει αποδεκτό από ανθρώπους διάφορων πολιτικών χώρων, ενώ την ίδια στιγμή θα δεχθεί ποικίλες αντιδράσεις και σχόλια. Για τον Lasch, λοιπόν, στη μεταπολεμική Αμερική αναδύεται ένας τύπος ανθρώπου που σύμφωνα με τις κλινικές μελέτες εμπίπτει στην κατηγορία του «παθολογικού ναρκισσισμού». Αυτή η παθολογία δεν αφορά μονάχα την καθημερινή ναρκισσιστική συμπεριφορά, δηλαδή τον ηδονιστικό εγωισμό. Έχει να κάνει, εξίσου, και με την ατέρμονη ανάγκη μας για υπερβολικό αυτο-θαυμασμό, καθώς και με την έλλειψη κατανόησης των συναισθημάτων των άλλων.
Δεξιά και Αριστερά : In medias res (μέρος β’)
Το πρώτο μέρος Δεξιά και Αριστερά : Ab ovo http://www.respublica.gr/2017/01/column/δεξιά-και-αριστερά-ab-ovo-μέρος-α/ Όταν ο Jacques Ellul έγραφε το 1963 «Ο αστός είναι νεκρός» δεν εξέφραζε τόσο μια θλιμμένη νοσταλγία για την απώλεια της Όμορφης Εποχής (Belle Époque) όσο την αναγγελία ενός νέου κόσμου που ήδη άνοιγε τα…
Δεξιά και Αριστερά : Ab ovo (μέρος α’)
Σχολιάζοντας ο Christopher Lasch, το άρθρο του Francis Fukuyama για το Τέλος της Ιστορίας, έγραφε στην Ευθραυστότητα του φιλελευθερισμού, ότι «…κατά έναν περίεργο τρόπο θυμίζει, εξίσου, τον μονοδιάστατο άνθρωπο του Marcuse και το φρικιαστικό όραμα της Σχολής της Φρανκφούρτης για μια ολοκληρωτικά διευθυνόμενη κοινωνία…
Κρίστοφερ Λας – Η ευθραυστότητα του φιλελευθερισμού
Η κατάρρευση του κομμουνισμού, ως ενός σημαντικού ανταγωνιστή του φιλελεύθερου καπιταλισμού, έχει δημιουργήσει μια κατάσταση ευφορίας μεταξύ των φιλελεύθερων της δεξιάς και του κέντρου, η οποία προσδιορίζεται απλώς από τη σκέψη ότι το «τέλος της ιστορίας», κατά την περιβόητη φράση του Φράνσις Φουκουγιάμα, θα είναι μια «πολύ θλιβερή στιγμή» για όσους έχουν «την τόλμη, το θάρρος, τη φαντασία και τον πολιτικό ιδεαλισμό» σε εκτίμηση. Η «απροκάλυπτη νίκη του οικονομικού και πολιτικού φιλελευθερισμού», κατά τη θεώρηση του Φουκουγιάμα, συνεπάγεται το παγκόσμιο κράτος δικαίου, την παγκοσμιοποίηση της «αταξικής κοινωνίας» που έχει ήδη επιτευχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, την «υποχώρηση του ταξικού ζητήματος», μια σταθερή διεύρυνση της παροχής καταναλωτικών αγαθών, ένα «ομοιογενές παγκόσμιο κράτος», και μια «μετα-ιστορική συνείδηση» κατά την οποία η «ιδεολογική πάλη… θα αντικατασταθεί από τον οικονομικό υπολογισμό, την αδιάκοπη επίλυση των τεχνικών προβλημάτων, των περιβαλλοντικών υποθέσεων και την ικανοποίηση των εξεζητημένων καταναλωτικών απαιτήσεων».
Ο Ζαν Κλωντ Μισεά για τον ατομικισμό, την ιδιώτευση και την πρόοδο
Στην πράξη, μόνο μετά τον 20ο αιώνα (όταν η φιλελεύθερη λογική – ωθούμενη πάντα από την ανάγκη να ανακαλύψει νέες «αγορές» – θα οδηγήσει σταδιακά στη δημιουργία μιας «καταναλωτικής κοινωνίας», βασισμένης στον δανεισμό, στην προγραμματισμένη απαξίωση των προϊόντων και την προπαγάνδα της διαφήμισης), το καπιταλιστικό σύστημα – οριστικά απελευθερωμένο πια από όλους τους αρχικούς ιστορικούς συμβιβασμούς του με τις δυνάμεις του Παλαιού Καθεστώτος – θα αρχίσει πραγματικά να ενσαρκώνεται σε έναν ιδιαίτερο και απολύτως «σύγχρονο» τρόπο ζωής…
Κρίστοφερ Λας – Η ζωή στο θεραπευτικό Κράτος
Η ανάπτυξη της εσωστρεφούς οικογένειας με επίκεντρο το παιδί, μας λένε οι κοινωνιολόγοι εδώ και καιρό, είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μετάβασης από την «παραδοσιακή» στη νεωτερική κοινωνία. Στα τελευταία είκοσι χρόνια, αυτή η ιδέα έχει εμπλουτιστεί με όλο και περισσότερα επιχειρήματα από ιστορικούς – τον Φιλίπ Αριές, τον Έλι Ζαρέτσκι, τον Έντουαρντ Σόρτερ, τον Λώρενς Στόουν, τη Νάνσυ Κωτ, και τώρα από τον Κάρλ Ντέγκλερ, για να αναφέρουμε μόνο αυτούς που επιχείρησαν εκτενείς συνθέσεις.
Κορνήλιος Καστοριάδης, Κρίστοφερ Λας – Αντιπαλεύοντας την ιδιώτευση
Για μένα, το πρόβλημα εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του ’50, με την κατάρρευση του εργατικού κινήματος και του επαναστατικού προτάγματος που είχε συνδεθεί με αυτό το κίνημα. Αναγκάστηκα να παρατηρήσω τότε μια αλλαγή στην καπιταλιστική κοινωνία, η οποία ήταν, την ίδια στιγμή, μια αλλαγή του τύπου ατόμων που παρήγαγε όλο και περισσότερο αυτή η κοινωνία. Αυτή η αλλαγή των ατόμων προήλθε από τη χρεοκοπία των παραδοσιακών οργανώσεων της εργατικής τάξης –συνδικάτα, κόμματα κ.λπ…
Κρίστοφερ Λας – Για μια νέα ερμηνεία της μαζικής κουλτούρας
Ο Κρίστοφερ Λας (1932 – 1994) θεωρείται από τους κορυφαίους αμερικανούς κοινωνιολόγους. Στο παρακάτω κείμενο θίγει ζητήματα όπως ο πολιτιστικός σχετικισμός, η σημασία των “παραδοσιακών” πολιτιστικών μορφών και η ιδεολογία περί της πολιτικής ουδετερότητας της τεχνολογίας.
Κυριότερα βιβλία του θεωρούνται:
– “Η αγωνία της αμερικανικής αριστεράς” (1969)
– “Η κουλτούρα του ναρκισσισμού” (1979)
– “Ο ελάχιστος εαυτός” (1984)
– “Ο αληθινός και μοναδικός Παράδεισος: Η πρόοδος και οι επικριτές της” (1991)
– “Η εξέγερση των ελίτ και η προδοσία της δημοκρατίας” (1994)
Λας – Πρόοδος: η τελευταία δεισιδαιμονία
Ούτε ο φιλελευθερισμός ούτε ο μαρξισμός, ο κύριος ανταγωνιστής του, φαίνονται να προσφέρουν πολλές ελπίδες για λύσεις στα αυξανόμενα προβλήματα που απειλούν να μας κατακλύσουν. Εξ ού και η αναζήτηση για κάποια τρίτη θέση, όπως αποδεικνύεται από το πρόσφατο ενδιαφέρον για τον πολιτικό ανθρωπισμό, τον κοινοτισμό, και για άλλες βυθισμένες παραδόσεις κοινωνικής κριτικής, που έχουν επισκιασθεί από τις κυρίαρχες παραδόσεις που απορρέουν από τον Διαφωτισμό. Η αναζήτηση ενός τρίτου δρόμου, ούτε μαρξιστικού ούτε φιλελεύθερου, αντανακλά τον αυξανόμενο φόβο, ότι οι άνθρωποι δεν έχουν πλέον τον έλεγχο της ζωής τους.