Αναζητώντας τις ρίζες της παθογένειας της σύγχρονης κοινωνίας. H φιλοσοφία της προόδου. Η συμβολή του Reinhart Koselleck – Θεόδωρος Ντρίνιας
Η πολιτική «αθωότητα» της ιστορικο-φιλοσοφικής σκέψης τον αντιμετωπίζει ως Κρίση του Ηθικού Δικαστηρίου των εξεγερμένων πολιτών. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Paine, λίγα χρόνια αργότερα, βλέπει στον Αμερικάνικο Πόλεμο της Ανεξαρτησίας την επιτέλεση μιας ηθικής επιταγής, η οποία θα οδηγήσει στη νίκη της αθωότητας και της ελευθερίας. Η νίκη των εποίκων και ο χωρισμός του Νέου από τον Παλαιό Κόσμο καθιστά βέβαιο το γεγονός ότι το τέλος της κρίσης που βασανίζει τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες θα έρθει μέσα από το βίαιο διαχωρισμό της ηθικής από την ανηθικότητα. Το «Αμερικάνικο παράδειγμα»[1], στα πλαίσια της ιστορικο-φιλοσοφικής σκέψης, επιβεβαιώνει το αίσιο τέλος που θα έχει η μελλοντική βίαιη σύγκρουση παλαιού καθεστώτος και νέας κοινωνίας.
Αναζητώντας τις ρίζες της παθογένειας της σύγχρονης κοινωνίας. Η συμβολή του Reinhart Koselleck – Θεόδωρος Ντρίνιας
Το βασικό θέμα του είναι η γένεση του Ουτοπισμού μέσα σε ένα ιστορικά καθορισμένο λειτουργικό πλαίσιο, εκείνο του 18ου αιώνα. Για να το επιτύχει αυτό αποφεύγει να συγκρίνει περασμένες και σύγχρονες εκφράσεις της φιλοσοφίας της ιστορίας, να αξιολογήσει το περιεχόμενο των ουτοπικών στόχων τους ή να αναδείξει την ιδεολογική τους δομή. Αντίθετα, επικεντρώνεται με ζήλο στη μελέτη της πολιτικής κατάστασης της αστικής τάξης εντός του πλαισίου του Απολυταρχικού/Μοναρχικού Κράτους, μέσα από το οποίο ξεπήδησε και την κατανόηση της πολιτικής λειτουργίας που η αστική σκέψη και κύρια ο Διαφωτισμός, επιτέλεσε εντός και ενάντια αυτής της Απολυταρχίας.
Σκέψεις για τα κινήματα και το Μάη του 1968. Το ρεύμα κριτικής – Γιώργος Κουτσαντώνης
Σήμερα, στον μαζικό, ναρκισσιστικό και γεμάτο αντιφάσεις δυτικό κόσμο, βασιλεύει ο κατακερματισμός. Το «εμείς» γίνεται απλό άθροισμα μοναχικών, αποξενωμένων και ξεριζωμένων, συνεπώς αδυνατεί να λάβει πολιτικό σώμα[4] και εύκολα συντρίβεται κάτω από πομπώδεις διακηρύξεις και οργισμένες καταδίκες στις τηλεοπτικές κάμερες και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης· εκεί όπου σχεδόν τα πάντα εκτονώνονται στα πλαίσια ενός πολιτισμικού πολέμου, που διεξάγεται εξ ολοκλήρου στο ηθικό και στο συναισθηματικό πεδίο.
O Georg Friedrich Jünger και η κυριαρχία της τεχνικής – Αλέξανδρος Μπριασούλης
Ως ενδεικτική της οξύνοιας του γερμανού φιλοσόφου και την επικαιρότητας της σκέψης του, αξίζει να μεταφέρουμε την παρακάτω φράση από την Τελειότητα της Τεχνικής: «Η εποχή της τεχνικής διαπρέπει στην δημιουργία οργανώσεων και οργανισμών κάθε είδους, αλλά αποδεικνύεται ανίκανη να εγκαθιδρύσει θεσμούς. Αντίθετα, μετατρέπει τους ήδη υπάρχοντες θεσμούς σε οργανωτικές δομές, οδηγώντας τους να αφομοιωθούν τελικά από το τεχνικό σύστημα». Σε αυτό το σημείο ο Γιούνγκερ προβλέπει όλα αυτά τα συμπτώματα ηθικής διάβρωσης του κοινωνικού συνόλου που οφείλονται στην κυριαρχία της ιδεολογίας του μάνατζμεντ και της σταδιακής μετατροπής όλων των ανθρώπινων αναγκών, ακόμα και των καθαρά άϋλων, σε κερδοσκοπική επιχειρηματική δραστηριότητα και εμπόρευμα
Βελτιοδοξία και ελπίδα – Μιχάλης Θεοδοσιάδης
Παρομοίως στο άρθρο αυτό θα αναζητήσουμε τις πρακτικές συνέπειες και τη συμβολή μιας ανάγνωσης της ανθρώπινης φύσης που αντιβαίνει τον Ρουσσωικό οπτιμισμό περί έμφυτης καλοσύνης. Η πρώτη ενότητα του άρθρου ξεκινά με μια γρήγορη κατανόηση των ανθρώπινων νοητικών διαδικασιών. Ως εκ τούτου, το μυαλό διαιρείται στις ακόλουθες κατηγορίες: α) το εμπειρικό, πάνω στο οποίο η ικανότητα σκέψης αντανακλάται με στόχο να παράγει ορθοκρισία, και β) το υπόγειο μυαλό του «υποκόσμου» που κυριαρχείται από τα πάθη για κυριαρχία.
Βελτιοδοξία και ελπίδα. Ο υπόγειος νους – Μιχάλης Θεοδοσιάδης
Όπως επίσης υποστήριξε και η Arendt, η οργή δεν είναι πάντα «αυτόματη»· δεν πρόκειται, δηλαδή, για μια ασυνείδητη και παρορμητική εκδήλωση επιθυμιών. Θυμικές αντιδράσεις πολλές φορές καθοδηγούνται από ορθή κρίση. Στην περίπτωση αυτή, το συναίσθημα θυμού κατά της αδικίας δεν φράζει το λογισμικό. Αξίζει στο σημείο αυτό να κάνουμε αναφορά στο συνεταιριστικό κίνημα που αναπτύχθηκε στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα σε νότιες και δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ. Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα δημοκρατικά κινήματα της νεώτερης Αμερικανικής ιστορίας μαζί με το Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα.
Ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων στην κοινωνική αναπαραγωγή. Διαμαρτυρία και κινητοποίηση – Θεόδωρος Ντρίνιας
Μόνο όταν υπάρξει η σχετική κρατική απόφαση, ένα αίτημα θεωρείται στοιχειωδώς «δικαιωμένο». Οι οικολόγοι περιμένουν μια κρατική ρύθμιση που θα μειώνει το μέγεθος των ψαριών προς αλίευση, οι ομοφυλόφιλες γυναίκες την κρατική αναγνώριση του γάμου τους, οι φιλομεταναστευτικές κινήσεις μια μείωση του χρόνου αναμονής για απόκτηση ιθαγένειας και τα διεθνικά κινήματα την επιβολή κρατικών δασμών στις εμπορικές συναλλαγές ή την επιβολή εμπάργκο σε ένα καταπιεστικό καθεστώς της Ανατολικής Ευρώπης. Ακόμα και οι πιο ριζικές εκδοχές των κοινωνικών κινημάτων αναγκάζονται να αποδεχτούν (ή να δοξολογήσουν) την πρωτοκαθεδρία του πολιτικού με την «κρατική» μορφή του.
Η ευρωπαϊκή κοινωνία στο καθαρτήριο της βίας: Ο Ρενέ Ζιράρ ερμηνεύει τον Κλάουζεβιτς
Η ανθρωπότητα γεννιέται από την αρχαϊκή θρησκεία μέσω των ιδρυτικών φόνων και των τελετουργιών που απορρέουν από αυτούς».[2] Καταγωγική και εναρκτήρια πράξη της κοινωνικής θέσμισης δεν είναι μια νοητική αφαίρεση – μια νηφάλια και αυθαίρετη απόφαση του καθαρού πνεύματος – αλλά η αχαλίνωτη βία του “όλοι εναντίον όλων”, που απειλεί την κοινότητα με πλήρη εξαφάνιση και που την τελευταία στιγμή ξεσπά στον αποδιοπομπαίο τράγο, στο μέλος αυτό της κοινότητας που κυριολεκτικά αίρει τις αμαρτίες όλων, συγκεντρώνει το κοινό μίσος επάνω του και επιτρέπει έτσι την αποβολή του δηλητηρίου των διαπροσωπικών αντιπαλοτήτων.