Ο Ιπποκράτης και η χαρωπή τρέλα του Δημόκριτου
«Δείτε γιατρέ, είναι ένας άνθρωπος που χαχανίζει συνεχώς, τον αποκαλούμε Γελασίνο». Όμως με τι γελάει ο Δημόκριτος; Είναι προφανές ότι γελά με τη μοίρα των ανθρώπων, επομένως και με τη δική του, έτσι απελευθερώνεται από αυτή χωρίς να διαλυθεί. Νομίζουμε ότι ανάμεσα στη θεραπευτική συνταγή του Δημόκριτου (που είναι το γέλιο) και στη φιλοσοφία του (τον ατομισμό), υπάρχει ένας συνδετικός κρίκος. Ο Διογένης Λαέρτιος συνοψίζει τη θεωρία του Δημόκριτου ως εξής: «αρχές όλων των πραγμάτων είναι το άτομο (το ὄν) και το κενό που όμως δεν ταυτίζεται με το τίποτα (το μή ὄν), δηλαδή αλλιώς, τα πλήρη και τα κενά, όλα τα υπόλοιπα είναι υποκειμενική γνώμη[2]. Υπάρχουν άπειροι κόσμοι, οι οποίοι δημιουργούνται και καταστρέφονται. Τίποτα δεν προέρχεται από τη μη ύπαρξη (δηλαδή το μή ὄν), τίποτα δεν μπορεί να χαθεί, ούτε να διαλυθεί στη μη ύπαρξη … Όλα παράγονται σύμφωνα με την ανάγκη … Ο ανώτατος στόχος της ζωής είναι η ψυχική γαλήνη, η οποία δεν είναι όμοια με την ευχαρίστηση».
«Τέλος της Ιστορίας» και «σύγκρουση των πολιτισμών»: δύο κατασυκοφαντημένες ιδέες (β’ μέρος)
Βέβαια, δεν είναι όλοι οι πολιτισμοί εξίσου εχθρικοί μεταξύ τους. Ορισμένοι διαθέτουν πολιτισμικά χαρακτηριστικά που τους ενώνουν και επομένως θα ήταν πιθανότερη μια διαπολιτισμική συμμαχία ανάμεσά τους και ενάντια σε άλλες πολιτισμικές ομάδες με τις οποίες διαφοροποιούνται περισσότερο, σε μια κατάσταση ανάγκης. Ο εκάστοτε πολιτισμός μοιάζει με μια εκτεταμένη οικογένεια, καθώς τα κράτη-πυρήνες φροντίζουν για την πειθάρχηση των υπολοίπων. Ενώ στην ψυχροπολεμική εποχή οι χώρες μπορούσαν να είναι σύμμαχοι, δορυφόροι, πελάτες, ουδέτερες ή αδέσμευτες, σήμερα υπάρχουν κράτη-πυρήνες, μοναχικές χώρες, διαιρεμένες ή διχασμένες χώρες. Κράτος μέλος ονομάζεται κάθε κράτος που ανήκει σε κάποια πολιτισμική συμμαχία. Κράτος πυρήνας ονομάζεται το ισχυρότερο κράτος ενός πολιτισμού, υπό το οποίο συνενώνονται και τα υπόλοιπα μέσα στην πολιτισμική συμμαχία: πρόκειται για τις Η.Π.Α. και τον γαλλογερμανικό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά τον Δυτικό πολιτισμό (αφού ο συγκεκριμένος έχει δύο πυρήνες), την Ιαπωνία για τον Ιαπωνικό, την Κίνα για τον Σινικό, και τέλος, τη Ρωσία για τον Ορθόδοξο. Ας σημειωθεί ότι η Ιαπωνία είναι η μοναδική περίπτωση πολιτισμού που ταυτίζεται απολύτως με ένα μόνο κράτος. Το Ισλάμ δεν έχει μέχρι στιγμής κράτος πυρήνα, αλλά δεν αποκλείεται να αποκτήσει μέλλον. Ο Huntington θεωρεί ότι από όλα τα ισλαμικά κράτη, αυτό που μάλλον συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσει έναν τέτοιον ρόλο, είναι η Τουρκία.
Συνηγορία υπέρ της «ελληνικής γλωσσικής μοναδικότητας»
Τονίζουμε, για μια ακόμη φορά, ότι η κατανόηση της Ελληνικής «μοναδικότητας» συνδέεται με την κατανόηση της ανθρωποκεντρικής της «μοναδικότητας», η οποία, με τη σειρά της, δεν πρέπει να ταυτίζεται με το παρελθόν της εθνικιστικής μετεμφυλιακής Δεξιάς. Άλλωστε το ανθρωποκεντρικό ελληνικό πνεύμα, όντας οικουμενικό, δε δύναται να συνυπάρξει με τον κλειστοφοβικό κρατοκεντρισμό παλαιότερων εποχών. Συνεπώς, δεν κλείνει μάτια και αυτιά στο ενδεχόμενο να συγγενεύει γενεαλογικά με άλλους (ινδοευρωπαϊκούς) πολιτισμούς τη στιγμή που αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα των επιτευγμάτων της δικής του εξέλιξης και, πολύ περισσότερο, τις πρακτικές συνέπειες (όπως θα έλεγε ο William James) των επιτευγμάτων αυτών στο κοινωνικό, πολιτικό και πνευματικό επίπεδο. Επιπλέον, στόχος θα έπρεπε να είναι, εκτός από διάδοση αυτής της ανθρωποκεντρικότητας του ελληνισμού, η προστασία της από την οριενταλιστική και αποδομητκή επέλαση του μηδενιστικού μεταμοντερνισμού.
«Τέλος της Ιστορίας» και «σύγκρουση των πολιτισμών»: δύο κατασυκοφαντημένες ιδέες (α’ μέρος)
Πλέον όλο και περισσότερα κράτη αποκτούν φιλελεύθερη δημοκρατία και οικονομία της αγοράς. Η παγκόσμια αλληλεπίδραση της ανθρωπότητας σε οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, ωθεί αναπόδραστα τα διάφορα κράτη στον εκσυγχρονισμό αλλά και στην ομογενοποίηση. Τα όποια κενά ή παλινδρομήσεις είναι εντελώς προσωρινά και σε καμία περίπτωση δεν έχουν τη δύναμη να ανακόψουν τη σταθερή εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας προς τα εμπρός. Ακόμη και οι λιγοστές εναπομείνασες δικτατορίες τείνουν να αποζητούν τη νομιμοποίησή τους προσποιούμενες ότι διαθέτουν δημοκρατικά χαρακτηριστικά, ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της αδυναμίας τους να δώσουν νομιμοποίηση στον εαυτό τους ως εναλλακτικές λύσεις. Ένα σημείο τομής υπήρξε η πτώση του τείχους του Βερολίνου. Ο κύκλος μοιάζει να έκλεισε. Η φιλελεύθερη δημοκρατία εξέρχεται νικήτρια από τον εικοστό αιώνα. Ο φιλελευθερισμός μοιάζει πλέον μονόδρομος. Γιατί λοιπόν να μην αρχίσουμε πάλι τις αισιόδοξες προβλέψεις μας;
Βρικόλακες – Μια συνοπτική αναδρομή στην ιστορία και η επιστημονική εξήγηση
του Χαράλαμπου Οικονομίδη Ο συχνά χρησιμοποιούμενος όρος ‘πραγματικότητα’ είναι απρόσμενα απατηλός και δύσχρηστος, καθότι δεν αναφέρεται στις ιδιότητες και τη δομή ενός αχανούς περιβάλλοντος κόσμου αλλά συνοψίζει την προβολή αυτού στην ανθρώπινη αντίληψη, της οποίας τα όρια ταυτίζονται εν πολλοίς με εκείνα των διαθέσιμων μέσων…
Η «Ισχύς και Απόφαση» του Παναγιώτη Κονδύλη ή η Ιστορία των Ιδεών ως πεδίο πάλης και αντιθέσεων
Η διάνοια χαρακτηρίζεται από μια φυσική έλλειψη κατανόησης της ζωής. Henri Bergsoni Μικρή εισαγωγή στο έργο του Παναγιώτη Κονδύλη Ο Παναγιώτης Κονδύλης είναι, ίσως, μια από τις πιο σημαντικές και διεθνώς αναγνωρισμένες μορφές του ελληνικού φιλοσοφικού λόγου των τελευταίων δεκαετιών.ii Καθώς, η εμβέλεια της σκέψης…
Θεωρία ευγένειας και δημόσιος βίος
Για την παγκόσμια μέρα ελληνικής γλώσσας, που καθιερώθηκε από το 2017 ως η 9η Φεβρουαρίου, χρήσιμο είναι φέτος να δώσουμε λίγη προσοχή και στο περιεχόμενο και την προαίρεση του λόγου, πέρα από τον απλό γλωσσικό κώδικα. Το γλωσσικό νόημα είναι ο λόγος για τον οποίο…
Ο συντηρητικός σοσιαλισμός του Πητ Σήγκερ
Τελικά τι σημαίνει να είσαι προοδευτικός και τι να είσαι συντηρητικός; Μήπως τελικά πραγματικά προοδευτικό είναι μόνον το κεφάλαιο και όλοι οι άλλοι εμείς είμαστε -με τον τρόπο του ο καθένας- νοσταλγικά συντηρητικοί; Το άρθρο αυτό του Neil Clark εμφανίστηκε στο The American Conservative στις…
Jacques Ellul: ένας απαισιόδοξος προφήτης ενάντια στη σύγχρονη τεχνολογία
«Προηγουμένως, ένας οργανικός δεσμός υφίστατο μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης και η κοινωνική του ζωή κατευθυνόταν από έναν φυσικό ρυθμό. Η μηχανή αλλάζει ριζικά τη σχέση τους υποτάσσει έτσι όχι μόνον τα φυσικά στοιχεία, προς όφελος του ανθρώπου, αλλά επίσης, κατά τη διάρκεια της…
Από τον Carl Schmitt στον Giorgio Agamben: μερικές κριτικές παρατηρήσεις πάνω στη «κατάσταση εξαίρεσης» και την «πολιτική της επιδημίας» – Μέρος Β’
Συνέχεια από το πρώτο μέρος Η μεταφυσική σχέση του Εγώ με τον Άλλον άνθρωπο, κυλάει μέσα στην μορφή του Εμείς, λαχταρά ένα Κράτος, θεσμούς, νόμους που είναι η πηγή της καθολικότητας. Αλλά αν αφεθεί ανεξέλεγκτη η πολιτική φέρει μέσα της μια Τυραννία. Emmanuel Levinasi 2).Η…