J. G. A Pocock – Χρόνος, θεσμοί και πράξη: ένα δοκίμιο για την κατανόηση της παράδοσης
Ανθρώπινες κοινωνίες μπορούν να υπάρξουν μόνο εντός της διάσταση του χρόνου. Διαρκώς, για όσο υφίστανται, συντηρούν τις αναπαραστάσεις του εαυτού τους. Επομένως, η συνείδηση του χρόνου που το άτομο αποκτά – ως κοινωνικό άτομο – έχει να κάνει ως επί τω πλείστο με τη συνειδητοποίηση της κοινωνικής συνέχειας αλλά και με τον τρόπο που η συνέχεια αυτή γίνεται κατανοητή μέσα από αναπαραστάσεις. Μόνο εντός αυτών των αναπαραστάσεων μπορεί να υπάρξει μια κοινωνία. Επιπλέον, η συνείδηση του χρόνου έχει να κάνει και με την κατανόηση του χρόνου· σχετίζεται με την κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης ως βίωμα εντός του χρόνου. Αυτή την συνείδηση η ίδια η κοινωνία προωθεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της τάσης της να κατανοεί τον εαυτό της, αλλά και τις δομές καθώς και τους τρόπους δράσης, από τους οποίους (και μέσα στους οποίους) μπορεί να υπάρξει ως τέτοια. Υφίσταται ένα σημείο τομής όπου η πολιτική θεωρία συναντά την ιστορία. Με απόλυτη σιγουριά μπορούμε να πούμε ότι κάθε κοινωνία δημιουργεί μια δική της φιλοσοφία πάνω στην ιστορία, ένα σύνολο ιδεών αναφορικά με το τί πραγματικά συμβαίνει, τί μπορεί να γίνει γνωστό και τί μπορεί να υπάρξει, μέσα σε έναν χρόνο που καθορίζει τη διάσταση της ίδιας κοινωνίας. Η φιλοσοφία της ιστορίας είναι αναπόσπαστο κομμάτι της συνείδησής της και της λειτουργίας της. Πώς αυτές οι αναπαραστάσεις και ιδέες αναφορικά με το χρόνο αναδύονται, λειτουργούν και αναπτύσσονται πρέπει να μελετηθεί σαν κομμάτι της επιστήμης της κοινωνίας.
Ο Πυθαγόρας ήταν σαμάνος και η καταγωγή μας είναι ευρασιατική – Angelo Tonelli
Το να μιλάς για «ελληνικό σαμανισμό» είναι ήδη από μόνο του κάτι το επαναστατικό: πέρα από έργο του E. R. Dodds, Οι Έλληνες και το παράλογο, το οποίο ποτέ δεν εκτιμήθηκε επαρκώς- που ήδη είχε ανοίξει τον δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση και τις μελέτες των Colli, Eliade, Couliano, Burckert και Kingsley, η κοινή γνώμη, ακαδημαϊκή και μη, αγνοεί αυτό το εντυπωσιακό φαινόμενο που προέρχεται από τον πνευματικό μας πολιτισμό. Οι Έλληνες Σοφοί δεν ήταν γραφιάδες, όπως ίσως θα ήθελε να τους απεικονίσει κατ’ εικόνα και ομοίωσή της η σύγχρονη νερόβραστη ερμηνευτική, αντιθέτως ήταν άτομα που ξεκινούσαν μια πορεία συνεχούς αναζήτησης του εαυτού τους και από αυτή την πνευματική αναζήτηση μεταμορφωνόντουσαν μέχρι το μεδούλι.
Η εικόνα της ψυχής και το συναίσθημα της ζωής – Oswald Spengler
Η ψυχή των παλαιών πολιτισμών, στις τελευταίες εκλεπτύνσεις της και καθώς πεθαίνει, φαίνεται σαν να ζηλεύει τον εσώτατο πυρήνα της, το μορφολογικό της περιεχόμενο, το πρωτογενές σύμβολό της που γεννήθηκε μαζί της. Στον βουδισμό δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που θα μπορούσε να είναι «χριστιανικό» ούτε στον στωικισμό κάτι που εμφανίζεται και στο Ισλάμ τού 1000 μ.Χ., κανένα κοινό σημείο μεταξύ τού Κομφούκιου και του σοσιαλισμού. Η πρόταση: si duo faciunt idem, non est idem [όταν δύο (άνθρωποι) κανούν το ίδιο, δεν είναι το ίδιο], η οποία θα έπρεπε να είναι το έμβλημα κάθε ιστορικής θεώρησης που ασχολείται με το ζωντανό και ουδέποτε επαναλαμβανόμενο γίγνεσθαι και όχι με αποτελέσματα του γίγνεσθαι, τα οποία μπορούν να συλληφθούν λογικά, αίτιοκρατικά και αριθμητικά, ισχύει εντελώς ιδιαίτερα στην περίπτωση αυτών των εκδηλώσεων που σφραγίζουν το τέλος ενός πολιτισμού ως κινήματος.
Γκρέτα Τούνμπεργκ, το σουηδικό σάιμποργκ – Μισέλ Ονφρέ
Μτφρ: Αλέξανδρος Μπριασούλης Αυτό το καλοκαίρι, ο υπουργός οικολογίας Φρανσουά ντε Ρουζί καθαιρέθηκε από τη θέση του, γιατί κατανάλωσε μεγάλες ποσότητες αστακών με έξοδα των φορολογούμενων. Θα ήθελα να αντικατασταθεί από την Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία, όντας βέγκαν, δεν θα μπορούσε ποτέ να προκαλέσει το θάνατο…
Ο Στίλπων Κυριακίδης και η ιστορική μέθοδος
Επιμέλεια: Γιώργος Κουτσαντώνης Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο της Άλκης Κυριακίδου Νέστορος, Η Θεωρία της Ελληνικής Λαογραφίας, Κριτική Ανάλυση, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Σχολή Μωραΐτη, Αθήνα 1978. —— ○ —— H συγκριτική θεωρία, όπως και οι άλλες πριν από αυτήν και όσες την ακολούθησαν,…
Λέο Στράους – Φυσικό δίκαιο και δημοκρατία
Ο άνθρωπος είναι φύσει κοινωνικό ον. Είναι φτιαγμένος έτσι ώστε να μην μπορεί να ζήσει, ή να ζήσει καλά, παρά μόνο μαζί με τους άλλους. Εφόσον από τα άλλα ζώα τον ξεχωρίζει το λογικό και η ομιλία, και εφόσον η ομιλία είναι επικοινωνία, ο άνθρωπος…
Λαός και Λαογραφία – Άλκης Κυριακίδου Νέστορος
Αναμφισβήτητα, η στροφή προς τη νεοελληνική πραγματικότητα ήταν πρόοδος: σήμαινε εντατική μελέτη της πρόσφατης ιστορίας μας, της λαογραφίας, στροφή της λογοτεχνίας σε θέματα από τη λαϊκή αγροτική ζωή·[17] σήμαινε ακόμη, ότι οι διανοούμενοι της εποχής, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζει η μορφή τον Ίωνα Δραγούμη, δεν προβάλλουν πια την αρετή των προγόνων, αλλά τις αξίες του λαϊκού μας πολιτισμού, άξιες σαν την «εσωτερική ελευθερία» και τη λαϊκή ευαισθησία,[18] που συγκεφαλαιώνονται, θα μπορούσε να πει κανείς, στο «ήθος του Νεοέλληνα», όπως εκφράζεται, κατά τον Γιάννη Αποστολάκη,[19] στο κλέφτικο τραγούδι.—Αλλά τί άπ’ όλα αυτά ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα; Στη λογοτεχνία, ο λαϊκισμός καλλιεργεί μιαν ειδυλλιακή εικόνα της υπαίθρου, που δεν έχει καμιά σχέση με τις πραγματικές συνθήκες της ζωής των αγροτών. Και όσο για τον Αποστολάκη — αυστηρό κριτή του Κρυστάλλη και όλων των λαϊκιστών[20]—η αλήθεια είναι ότι το κλέφτικο τραγούδι το ξέρει. Τί ξέρει όμως για τον φορέα του, τον ελληνικό λαό; Απολύτως τίποτε. Και εδώ, ακριβώς, βρίσκεται το πρόβλημα: λαός και λαϊκός πολιτισμός είναι για τη φιλελεύθερη ιδεολογία αυτής της εποχής ιδέες εξίσου μυθοποιημένες όσο και η ιδέα των προγόνων της ολιγαρχικής ιδεολογίας. Αν οι πρόγονοι βρίσκονται στα μουσεία και τις βιβλιοθήκες, μέσα σε μια εξίσου ρομαντική αντίληψη, ο λαός βρίσκεται στην ύπαιθρο, όπου πρέπει να προστρέξουν οι μορφωμένοι για ν’ανακαλύψουν τη μαγική δύναμη που κρύβει μέσα του, τη «λαϊκή ψυχή». «Ας λουστούν στα φεγγερά και διάφανα νερά της», προτρέπει ο Δραγούμης, «ας συνταραχτούν και ας θελήσουν κάτι, και ο λαός θα τους ακολουθήσει έπειτα.» Γιατί ο «ξαναγεννημός», όπως λέει, της Ελλάδας έτσι μονάχα μπορεί να πετύχει, αν αρχίσει «όχι από κάτω, παρά από πάνω». Οι εξαιρετικοί άνδρες, η αριστοκρατία του πνεύματος, θα σκύψουν πρώτα επάνω στο λαό, θα αντλήσουν από την ψυχή του την έμπνευσή τους, και έπειτα θα απευθυνθούν πάλι σ’ αυτόν, για να τον φωτίσουν.
Διερευνώντας τις δομές του λαϊκού πολιτισμού – Σύστημα και αντισύστημα.
Προεκτείνοντας, κάπως τολμηρά ενδεχομένως, τις σκέψεις μας, θα μπορούσαμε να απλωθούμε και σε άλλου τύπου δραστηριότητες: σκέφτομαι τον χορό, όπου από τη μια έχουμε τις συγκρατημένες και ομοιόμορφες κινήσεις του συνόλου, όπου όλα πρέπει να προβάλουν την τάξη και το μέτρο, όπου το άτομο χάνεται στο σύνολο, κι από την άλλη τα υπέρμετρα πηδήματα και τα τσαλίμια του κορυφαίου, που για έναν ή δύο γύρους, ο καθένας με τη σειρά, έχει το δικαίωμα να αντιταχθεί στο σύνολο, να αναδείξει το πάθος εκεί που οι άλλοι αναδεικνύουν την ηρεμία – μια συμβολική και προσωρινή απελευθέρωση του ατομικού από το κοινωνικό.
Αυτό που πρέπει συνολικά να προσέξουμε είναι ότι οι αντιθέσεις, όπου κι αν τις παρατηρούμε, δεν τείνουν ποτέ προς τη σύνθεση· αυτοπεριορίζονται στο άθροισμα, διατηρούν δηλαδή πάντα την αυτοτέλειά τους. Οργανώνονται μεταξύ τους αλυσιδωτά, σαν κρίκοι, έτσι ώστε το σύνολο του λαϊκού πολιτισμού μπορούμε να το προσομοιάσουμε με κάτι σαν δίχτυ…
1968: Η γέννηση του νέου κομφορμισμού
Αναγνωρίζοντας την αξία των μεγάλων αγώνων για τα δικαιώματα οφείλουμε να πούμε ότi αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της δημοκρατικής ζωής. Καμία δημοκρατία δεν μπορεί να ζήσει χωρίς δικαιώματα, αλλά ταυτόχρονα, πρέπει να σημειώσουμε πως καμία δημοκρατία δεν μπορεί να ζήσει μόνο με δικαιώματα, τα οποία είναι υποδεέστερα της ευθύνης, της αρετής και της υποχρέωσης. … Άλλωστε, ακόμη και στο ηθικό επίπεδο, είναι μια ψευδαίσθηση ότι η υπεράσπιση του «εγώ» μπορεί να αντισταθμίσει την έλλειψη του «εμείς», μια μηδενιστική αντίληψη που στις μέρες μας σχηματίζει μια αντιδημοκρατική πλάνη.
Roger Scruton – Η Παναγία των Παρισίων
Όπως το υποσχέθηκε ο Άγγελος της σκεπής, η Παναγία των Παρισίων θα αναστηθεί. Και θα αναστηθεί γιατί η πόλη της, μοναδική ανάμεσα σε όλες τις πρωτεύουσες, διατήρησε τον εαυτό της, από την εποχή που ήταν η πνευματική καρδιά της Ευρώπης, μέσω της εποχής της μεγάλης ανατροπής και μέχρι σήμερα που επιμένει να θυμίζει στην βασανισμένη μας ήπειρο όλη εκείνη την πνευματική κληρονομιά που δεν πρέπει να απαρνηθούμε.