Για το έργο του Alwin W. Gouldner
Ο Gouldner πίστευε ειλικρινά στη θετικότητα μιας κριτικής θεωρίας, η οποία πάντα βρίσκει χαραμάδες στον πραγματικό κοινωνικό κόσμο για να καλλιεργήσει το σχέδιο της κοινωνικής απελευθέρωσης. Απέναντι στο «γκρίζο κόσμο της θεωρίας» αντέτασσε τον «πράσινο κόσμο της καθημερινής ζωής». Η θετικότητα αυτή της κριτικής του στάσης δεν πήγαζε από τη συνηθισμένη, αφελή, αισιοδοξία των κοινωνικών ακτιβιστών, την εκπορευόμενη από την πίστη σε κάποια ιστορική νομοτέλεια. Αντίθετα, φρόντιζε συχνά να τονίζει ότι δεν «υπάρχουν εύκολες νίκες» στον κοινωνικό αγώνα και ότι όσο σκληρά και αν αγωνίζεσαι, θα πρέπει να είσαι έτοιμος και «να παραδοθείς» σε έναν ατίθασο και μη συνεργάσιμο κοινωνικό κόσμο.
Τα κοινωνικά κινήματα και η «παγκόσμια κοινωνία».
Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από ένα ευρύτερο κείμενο με τίτλο «Ο ρόλος των κινημάτων στην κοινωνική αναπαραγωγή», το οποίο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 2 του Respublica (2020). Τα κοινωνικά κινήματα ως προωθητικός παράγοντας της «παγκόσμιας κοινωνίας[1]». Σε προηγούμενη ενότητα είχαμε επισημάνει τη δομική «υστέρηση»…
Αναζητώντας τις ρίζες της παθογένειας της σύγχρονης κοινωνίας. H φιλοσοφία της προόδου. Η συμβολή του Reinhart Koselleck – Θεόδωρος Ντρίνιας
Η πολιτική «αθωότητα» της ιστορικο-φιλοσοφικής σκέψης τον αντιμετωπίζει ως Κρίση του Ηθικού Δικαστηρίου των εξεγερμένων πολιτών. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Paine, λίγα χρόνια αργότερα, βλέπει στον Αμερικάνικο Πόλεμο της Ανεξαρτησίας την επιτέλεση μιας ηθικής επιταγής, η οποία θα οδηγήσει στη νίκη της αθωότητας και της ελευθερίας. Η νίκη των εποίκων και ο χωρισμός του Νέου από τον Παλαιό Κόσμο καθιστά βέβαιο το γεγονός ότι το τέλος της κρίσης που βασανίζει τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες θα έρθει μέσα από το βίαιο διαχωρισμό της ηθικής από την ανηθικότητα. Το «Αμερικάνικο παράδειγμα»[1], στα πλαίσια της ιστορικο-φιλοσοφικής σκέψης, επιβεβαιώνει το αίσιο τέλος που θα έχει η μελλοντική βίαιη σύγκρουση παλαιού καθεστώτος και νέας κοινωνίας.
Αναζητώντας τις ρίζες της παθογένειας της σύγχρονης κοινωνίας. Η συμβολή του Reinhart Koselleck – Θεόδωρος Ντρίνιας
Το βασικό θέμα του είναι η γένεση του Ουτοπισμού μέσα σε ένα ιστορικά καθορισμένο λειτουργικό πλαίσιο, εκείνο του 18ου αιώνα. Για να το επιτύχει αυτό αποφεύγει να συγκρίνει περασμένες και σύγχρονες εκφράσεις της φιλοσοφίας της ιστορίας, να αξιολογήσει το περιεχόμενο των ουτοπικών στόχων τους ή να αναδείξει την ιδεολογική τους δομή. Αντίθετα, επικεντρώνεται με ζήλο στη μελέτη της πολιτικής κατάστασης της αστικής τάξης εντός του πλαισίου του Απολυταρχικού/Μοναρχικού Κράτους, μέσα από το οποίο ξεπήδησε και την κατανόηση της πολιτικής λειτουργίας που η αστική σκέψη και κύρια ο Διαφωτισμός, επιτέλεσε εντός και ενάντια αυτής της Απολυταρχίας.
Ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων στην κοινωνική αναπαραγωγή – Η διαμαρτυρία- Θεόδωρος Ντρίνιας
Τα κοινωνικά κινήματα λειτουργούν, λοιπόν, ως μηχανισμοί πρώιμης προειδοποίησης του οργανισμού της κοινωνίας, καθώς αντιδρούν σε προβλήματα που δημιουργούνται από την αυτοαναφορικότητα και την έλλειψη συντονισμού των κοινωνικών λειτουργιών. Εντοπίζουν, αναδεικνύουν και παροχετεύουν στην κοινωνική επικοινωνία θέματα και προβληματικές καταστάσεις που κανένα λειτουργικό σύστημα δεν είχε αναγνωρίσει ως ζητήματα τα οποία αφορούν στη δική του λειτουργία, μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων στην κοινωνική αναπαραγωγή. Διαμαρτυρία και κινητοποίηση – Θεόδωρος Ντρίνιας
Μόνο όταν υπάρξει η σχετική κρατική απόφαση, ένα αίτημα θεωρείται στοιχειωδώς «δικαιωμένο». Οι οικολόγοι περιμένουν μια κρατική ρύθμιση που θα μειώνει το μέγεθος των ψαριών προς αλίευση, οι ομοφυλόφιλες γυναίκες την κρατική αναγνώριση του γάμου τους, οι φιλομεταναστευτικές κινήσεις μια μείωση του χρόνου αναμονής για απόκτηση ιθαγένειας και τα διεθνικά κινήματα την επιβολή κρατικών δασμών στις εμπορικές συναλλαγές ή την επιβολή εμπάργκο σε ένα καταπιεστικό καθεστώς της Ανατολικής Ευρώπης. Ακόμα και οι πιο ριζικές εκδοχές των κοινωνικών κινημάτων αναγκάζονται να αποδεχτούν (ή να δοξολογήσουν) την πρωτοκαθεδρία του πολιτικού με την «κρατική» μορφή του.
Συμπλήρωμα για τις φοιτητικές εξεγέρσεις – Alvin W. Gouldner
Πολλά έχουν ειπωθεί για την ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της φοιτητικής διαμαρτυρίας και του μεγέθους του πανεπιστημίου, με τη διαμαρτυρία προφανώς να αυξάνεται με το μέγεθος. Εν μέρει, το μεγάλο μέγεθος των πανεπιστημίων διευκόλυνε τη διαμαρτυρία ευνοώντας μια γραφειοκρατικοποιημένη, ρουτινιάρικη ακαδημαϊκή ατμόσφαιρα με λιγοστούς προσωπικούς δεσμούς που η ύπαρξή τους θα μπορούσε να περιορίσει τη σύγκρουση. Το μεγάλο μέγεθος των πανεπιστημίων επίσης θα γινόταν ιδιαίτερα ένα στοιχείο απέχθειας εκ μέρους των φοιτητών που προέρχονταν από τη νέα τάξη και ήταν προσανατολισμένοι στην κουλτούρα του κριτικού λόγου.
Προσφυγικό, ανθρωπισμός και πολιτική
Η πρόσφατη ανατίναξη της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής δημιούργησε ένα τεράστιο προσφυγικό ρεύμα, ικανό να συγκριθεί μόνο με την Παλαιστινιακή προσφυγιά από το 1948 και για τρεις δεκαετίες, στην ίδια πάνω-κάτω περιοχή. Αυτή τη φορά, το ρεύμα, ογκούμενο από τη διασταύρωσή του με τις μόνιμες μεταναστευτικές ροές των αρχών του 21ου αιώνα, άγγιξε καθοριστικά την ευρωπαϊκή ήπειρο και φυσιολογικά πρώτη και καλύτερη την ανατολική της πύλη στη Μεσόγειο, την Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση, σημαντικό μέρος της αντιπολίτευσης, αλλά και το μεγαλύτερο τμήμα των ελίτ της αναπαραγωγής (η συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, τηλεπερσόνες, κλπ.), περιγράφουν το προτεινόμενο και ακολουθούμενο σχέδιο διαχείρισης της κρίσης, ως εμπνεόμενο από τις αρχές του ανθρωπισμού…