Η Αγία Σοφία και το αναίμακτο πλήγμα στη Δύση
Ο δυτικός κόσμος και δη ο χριστιανισμός δεν εγείρει αξιώσεις αυτού του είδους. Αντιθέτως ο Τούρκος πρόεδρος, με την τελευταία αυτή του κίνηση, μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε μουσουλμανικό τέμενος, κοινοποιεί το ισλαμιστικό επεκτατικό όραμά του, τόσο στο εσωτερικό του ακροατήριο (ψηφοφόρους του), όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Και μάλιστα το κάνει ως άτεγκτος είρωνας χρησιμοποιώντας θεσμούς και θεωρητικά εργαλεία δυτικής κοπής. Έτσι την μια επικαλείται τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, για να πλήξει τα σύνορα της Ελλάδας, και την άλλη την εθνική κυριαρχία και το νομικό δικαίωμά του να βεβηλώνει πολιτισμικά και θρησκευτικά σύμβολα αιώνων.
Κοινωνικός διχασμός στις ΗΠΑ
Η κρίση του COVID-19 δικαίωσε και τα δύο βιβλία. Δυστυχώς όμως, όπως θα είχε προβλέψει ο Klain, οι αντιδράσεις στην πανδημία καθορίστηκαν από τις κομματικές αντιπαραθέσεις και οι Αμερικάνοι οχυρώθηκαν πίσω από τις πολιτικές τους ταυτότητες. Η πολιτική τοποθέτηση και η γνώμη για τον Τραμπ καθορίζει σχεδόν πλήρως το ποιον θα θεωρήσει ο καθένας υπεύθυνο για την εξάπλωση του ιού και το πότε θα πρέπει να χαλαρώσουν τα περιοριστικά μέτρα. Η πανδημία έφερε επίσης στο φως, με τον πιο άσχημο τρόπο, τους ταξικούς διαχωρισμούς που αναλύει η μελέτη του Lind. Οι πιο εύποροι Αμερικάνοι αποσύρθηκαν στα εξοχικά τους, παίζοντας γκολφ και διαβάζοντας, ενώ συνέχιζαν να εργάζονται εξ αποστάσεως. Οι εργαζόμενοι στον τομέα παροχής υπηρεσιών, οι οποίοι δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς την εβδομαδιαία επιταγή τους, πλήρωσαν πολύ μεγαλύτερο τίμημα.
Ανιστορικός ακτιβισμός
Αυτό είναι το πρόβλημα με την πλαισίωση των κοινωνικών κινημάτων σε ένα φάσμα αντίδρασης-προόδου και όχι αλήθειας-ψευδούς, όπως έκαναν οι προηγούμενες παραδόσεις. Στο φάσμα αλήθειας-ψεύδους, οι ενέργειες μιας ιστορικής φιγούρας ήταν, είτε σωστές, είτε λανθασμένες, με βάση τα κριτήρια ενός σταθερού, αντικειμενικού και καθολικού προτύπου. Πολλές από τις ενέργειες των προγόνων μας ήταν ένα μείγμα καλού και κακού – όπως και με τους ηθοποιούς στην εποχή μας. Όμως, στο φάσμα της αντίδρασης-προόδου, που είναι προϊόν του Διαφωτισμού και ιδιαίτερα του ριζοσπαστικού δέκατου ένατου αιώνα, η προσδοκία είναι ότι το ίδιο το κίνημα αναθεώρησης της ιστορίας θα μειώσει το μερίδιο του κακού στον κόσμο και το παρελθόν θα κριθεί καταδικαστέο απλά και μόνο επειδή είναι παρελθόν.
Πολιτισμική γενοκτονία
Η καταστροφή αγαλμάτων και άλλων έργων τέχνης, πάντα με στόχο την επίθεση στο «κυρίαρχο αφήγημα», θα μπορούσε να διαδοθεί ακόμα περισσότερο, λαμβάνοντας απειλητικές διαστάσεις, με τους βανδαλισμούς να προσφέρουν το πάνω χέρι στην τρομοκρατία, στην επιβολή αυταρχικών ιδεολογιών και στον απόλυτο έλεγχο των σχολείων και πανεπιστημίων. Αυτά κατ’ επέκταση θα μπορούσαν να οδηγήσουν στον έλεγχο της ιδιωτικότητας με στόχο να «περιοριστεί» η διάδοση υλικού που ξεφεύγει από το αφήγημα που επιθυμούν να επιβάλουν κάποιοι.
Λαϊκός οικουμενισμός, ανάγκη για ρίζες και μια βελτιόδοξη προοπτική
Στο άρθρο αυτό θα προσεγγίσουμε την έννοια του έθνους ως συλλογικότητα συνδυαστικά με την ιδέα της δημοκρατίας αλλά και την ανάγκη για ρίζες, όπως τέθηκαν από την Γαλλίδα φιλόσοφο Simone Weil1. ‘Έχουμε αρκετές φορές τονίσει, ότι κανένα δημοκρατικό πολίτευμα δεν δύναται να συσταθεί μέσα σε…
Στοχασμοί πάνω στον Μπάιρον με αφορμή την πανδημία
Διαπιστώνουμε, μήπως, κάτι κοινό μεταξύ αυτών των τραγικών γεγονότων με το τρέχον «σκοτεινό» κλίμα απαισιοδοξίας που προξένησε το ξέσπασμα του COVID-19; Ποιο είναι το πραγματικό ηθικό μήνυμα που μας στέλνει το ποίημα του Byron; Ας επικεντρωθούμε σε αυτό το έργο, λαμβάνοντας υπόψη μας ιδέες που εκφράστηκαν από άλλους στοχαστές, όπως (για παράδειγμα) η φαινομενολογική φιλοσοφία της Hannah Arendt και η χριστιανική κοσμοθεωρία του Martin Luther King Jr.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στο μεταίχμιο: αλλαγή ή διάλυση
Χρησιμοποιήσαμε, ως πυξίδα, τη βεμπεριανή σκέψη γιατί πιστεύουμε ότι είναι πραγματιστική, γνήσια συνέχεια της πολιτικής σκέψης του Μακιαβέλλι. Ο Γερμανός, ως κλασικός κοινωνιολόγος, προσπάθησε να δει τον κόσμο όπως είναι και όχι όπως θα ήθελε να είναι. Ελάχιστα μας αφορούν οι κατηγορίες περί ενός Weber οπαδού του γερμανισμού που φλέρταρε έντονα με τον επιθετικό Γερμανικό εθνικισμό, διότι έχουμε επίγνωση ότι είναι άλλο το γεγονός και άλλο οι αξίες, άλλο η πραγματικότητα και άλλο η επιθυμία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πραγματικότητα μπορεί να παραμορφωθεί τόσο μέσα από το πρίσμα του πεσιμισμού, όσο και από το ιδιαίτερα διαθλαστικό φακό του οπτιμισμού, οδηγώντας σε επικίνδυνα μονοπάτια την πολιτική σκέψη.
Πανδημία και αναστοχασμός: επιστροφή στα θεμελιώδη
Επομένως, το προμηθεϊκό πυρ δεν είναι μόνο η καταγωγή της τεχνικής, αλλά και η φωτιά της εστίας, το κέντρο του οίκου, η επιστροφή στο σπίτι, η επανεκκίνηση αυτού που ο Πλάτωνας αποκαλούσε «νόηση», ο σιωπηλός διάλογος εντός του εαυτού μας, που σταδιακά μας οδηγεί στην επανεξέταση των παγιωμένων αντιλήψεων, κανόνων συμπεριφοράς και ζωής. Η φωτιά της εστίας γίνεται έτσι ο τόπος εστίασης του πνεύματος. Μας δίνει τη δυνατότητα να κρίνουμε ποιές από αυτές τις συμπεριφορές και τις νόρμες είναι παράγωγα των ανθρώπινων παθών, του «υπόγειου νου», τις οποίες οφείλουμε να απορρίψουμε και συνάμα ποιές οφείλουμε να διορθώσουμε ή να συντηρήσουμε.
H Πανδημία, ο κεϋνσιανισμός και η Λερναία Ύδρα
Οι πρωτόγνωρες και ακραίες συνθήκες που θα ζήσουν οι κοινωνίες την επόμενη περίοδο και κυρίως ο φόβος του θανάτου από τον ιό θα ξυπνήσει, αργά και σταθερά, το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και του μέτρου. Και όπως ακριβώς ξυπνά το ένστικτο της βιολογικής αυτοσυντήρησης, έτσι ξυπνά και αυτό της πολιτισμικής ή ακόμα και της εθνικής στα κοινωνικά άτομα. Άλλωστε, μια οικονομία βασισμένη σε κεϋνσιανά πρότυπα είναι αδύνατο να λειτουργήσει εντός μιας αχαλιναγώγητης παγκοσμιοκρατίας, δίχως τη συντήρηση τοπικών, ή έστω εθνοκρατικών, θεσμών ικανών να ελέγχουν τη ρευστότητα με τέτοιο τρόπο ώστε η τοξικότητα των αγορών να μην πλήττει τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Δεκαήμερον (Decameron) του Βοκάκιου – το ιταλικό βιβλίο του 14ου αιώνα ως οδηγός επιβιώσης στον Κορωνοϊό
Μετάφραση/προλογισμός: Μιχάλης Θεοδοσιάδης και Γιώργος Κουτσαντώνης Το βασικότερο που πρέπει να ειπωθεί για τον Ιταλό Τζιοβάνι Βοκάκιο (Giovanni Boccaccio/εξελληνισμένο Ιωάννης Βοκάκιος), που έζησε από το 1313 ως το 1375 μ.Χ στην Φλωρεντία, είναι ότι ήταν ένας πραγματικά μεγάλος ουμανιστής της εποχής του. Και την εποχή…