Πολιτική αδράνεια, παιδικότητα και συμμετοχή
Ο παραπάνω συνδυασμός, από την μία της αποσπασματικής αντίληψης της πολιτικής (κυρίως ως απλή ανάθεση της λύσης τυπικών ή μη προβλημάτων σε τρίτους) και από την άλλη της απώλειας της επιτόπιας παρουσίας (και επομένως του ελέγχου), έχει οδηγήσει τελικά στο να χάνονται όλο και περισσότερο τα σημαντικότερα στοιχεία της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Δηλαδή το ενδιαφέρον και το νοιάξιμο, η περιέργεια και η φαντασία. Επομένως μεγαλώνει συνεχώς και η απόσταση από αυτό που είναι η ουσία της πολιτικής, ενώ παράλληλα βαθαίνει και παγιώνεται η μοιρολατρική και φοβική μας στάση.
Δεξιά και Αριστερά : In medias res (μέρος β’)
Το πρώτο μέρος Δεξιά και Αριστερά : Ab ovo http://www.respublica.gr/2017/01/column/δεξιά-και-αριστερά-ab-ovo-μέρος-α/ Όταν ο Jacques Ellul έγραφε το 1963 «Ο αστός είναι νεκρός» δεν εξέφραζε τόσο μια θλιμμένη νοσταλγία για την απώλεια της Όμορφης Εποχής (Belle Époque) όσο την αναγγελία ενός νέου κόσμου που ήδη άνοιγε τα…
Η ελευθερία ως το ισοδύναμο της αυτονομίας
Στο προηγούμενο άρθρο που δημοσιεύτηκε σε αυτόν τον ιστότοπο, διατύπωσα την ανάγκη αλλαγής του πολιτικού συστήματος προς την κατεύθυνσης μιας αντιπροσωπευτικής προσομοίωσης. Εκτέθηκαν τα γνωρίσματα της νεώτερης πολιτείας, καθώς και αυτά της αντιπροσωπευτικής πολιτείας, η οποία (όπως την όρισα), μεταβάλλει την κοινωνία από ιδιώτη σε θεσμό (εντολέα) του πολιτικού προσωπικού (εντολοδόχου). Ωστόσο, η συζήτηση για ένα θεωρητικό εγχείρημα που θα προκρίνει τον συνυπολογισμό της κοινωνικής βούλησης στη λήψη των αποφάσεων, θέτει ως ιδρυτική προϋπόθεση την πραγμάτευση εκ νέου ορισμένων κεντρικών εννοιών της πολιτικής θεωρίας. Στο κείμενο που ακολουθεί, το επίκεντρο της προσοχής εστιάζεται στην κομβική έννοια της ελευθερίας, η οποία, όπως θα καταδειχθεί, σε ό,τι αφορά τη σχέση κοινωνίας και πολιτικής, λειτουργεί ως εξακρίβωση του πολιτικού συστήματος.
Το νεώτερο πολιτικό σύστημα σε σχέση με την πρόοδο
Όπως είναι γνωστό, οι πολιτικές αρχές της νεωτερικότητας εμφανίζονται με πλήρες και ολοκληρωμένο πρόταγμα στις δύο μεγάλες επαναστάσεις του 18ου αιώνα, τη Γαλλική και την Αμερικανική. Στόχος και των δύο ήταν η εναντίωση στο φεουδαρχικό σύστημα και το πολιτειακό του υποστατικό, το οποίο είναι η απολυταρχία, και η είσοδος σε μια νέα εποχή, όπου το άτομο θα συγκροτείται με στοιχειώδεις όρους ελευθερίας. Βέβαια, η πορεία προς την κορύφωση αυτής της εναντίωσης, είχε ήδη ξεκινήσει από την Αναγέννηση, την οποία διαδέχθηκαν η Μεταρρύθμιση, οι πολιτικές αλλαγές και αναταράξεις στην Αγγλία με κατάληξη το γαλλικό και δυτικοευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Η νέα εποχή που αναδύθηκε, είχε σαφέστατα προοδευτικό πρόσημο, καθώς οδήγησε σε απελευθέρωση των δυτικοευρωπαϊκών κοινωνιών και στη διασφάλιση κεκτημένων τα οποία λειτούργησαν ως τα θεμελιώδη γνωρίσματα του νεώτερου πολιτικού πολιτισμού(εργασιακά δικαιώματα, καθολικό δικαίωμα ψήφου κ.λ.π).
Παρρησία και Δημοκρατία
Σήμερα στο επίπεδο όπου οι πολίτες συνδιαλέγονται για τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας – δημιουργώντας πολιτικά σώματα – η διαύγαση του όρου «παρρησία» ως δημοκρατική αξία, είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα. Στο σύντομο κείμενο που ακολουθεί γίνεται μια προσπάθεια διαύγασης ενός όρου γύρω από τον οποίο…
Κρίστοφερ Λας – Η ευθραυστότητα του φιλελευθερισμού
Η κατάρρευση του κομμουνισμού, ως ενός σημαντικού ανταγωνιστή του φιλελεύθερου καπιταλισμού, έχει δημιουργήσει μια κατάσταση ευφορίας μεταξύ των φιλελεύθερων της δεξιάς και του κέντρου, η οποία προσδιορίζεται απλώς από τη σκέψη ότι το «τέλος της ιστορίας», κατά την περιβόητη φράση του Φράνσις Φουκουγιάμα, θα είναι μια «πολύ θλιβερή στιγμή» για όσους έχουν «την τόλμη, το θάρρος, τη φαντασία και τον πολιτικό ιδεαλισμό» σε εκτίμηση. Η «απροκάλυπτη νίκη του οικονομικού και πολιτικού φιλελευθερισμού», κατά τη θεώρηση του Φουκουγιάμα, συνεπάγεται το παγκόσμιο κράτος δικαίου, την παγκοσμιοποίηση της «αταξικής κοινωνίας» που έχει ήδη επιτευχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, την «υποχώρηση του ταξικού ζητήματος», μια σταθερή διεύρυνση της παροχής καταναλωτικών αγαθών, ένα «ομοιογενές παγκόσμιο κράτος», και μια «μετα-ιστορική συνείδηση» κατά την οποία η «ιδεολογική πάλη… θα αντικατασταθεί από τον οικονομικό υπολογισμό, την αδιάκοπη επίλυση των τεχνικών προβλημάτων, των περιβαλλοντικών υποθέσεων και την ικανοποίηση των εξεζητημένων καταναλωτικών απαιτήσεων».
Περί πολιτικού συστήματος και διπολισμού στις εκλογικές αναμετρήσεις: Το διακύβευμα των εκλογών της 20ης Σεπτεμβρίου 2015.
Αν ευσταθεί η «θεωρία» ότι κάθε σύστημα, μονοπολικό (ζεύγος-γάμος/ενιαίο-εθνικό κόμμα/έθνος-κράτος) ή πολυπολικό (οικογένεια/πολυκομματισμός/διεθνής ετερότητα), εν τέλει ή έστω για κάποια χρονική περίοδο καταλήγει στο διπολισμό (χωρισμός/δικομματισμός/ψυχρός πόλεμος), τότε η επίκληση του τρίτου πόλου, μόνο κατά τις προεκλογικές περιόδους και όχι ως συνεχές πρόταγμα-επιδίωξη, καταδεικνύεται ως απλά ένα πολιτικό αφήγημα παραμυθένιας φύσης, το οποίο αποσκοπεί στην πολιτικό-οικονομικό-επαγγελματική επιβίωση συγκεκριμένων ομάδων συμφερόντων και πολιτικών ελίτ που εξοβελίστηκαν από την εξουσία και που διακαώς καταφεύγουν στο τέχνασμα αυτό για τη διασφάλιση της συνέχειάς τους.
Η ιδεολογία ως νάρθηκας της σκέψης και η έννοια της βελτίωσης στο πολιτικό σκηνικό
Η στάση του αρχαίου σκεπτικισμού είναι χρήσιμη για την αποδόμηση δογματικών τοποθετήσεων που λειτουργούν ως νάρθηκας της σκέψης και αναστέλλουν τη διερεύνηση. Ένα πλαίσιο βεβαιοτήτων είναι χρήσιμο κατά πως φαίνεται (βλ. Παραβάντης 2014) και δεν είναι σωστό να απορρίπτουμε ό,τι μπορεί να μην κατανοούμε. Ωστόσο το θέμα της ιδεολογίας (μη-γνώσης) ως νάρθηκα της σκέψης είναι πολύ σοβαρό, γιατί η σκέψη είναι το βασικό όπλο του ανθρώπινου είδους για την επιβίωση. Ιδιαιτέρως όταν η ιδεολογία, ως μη-γνώση και σύνολο αυθαίρετων (ή μερικώς στηριζόμενων στα δεδομένα) βεβαιοτήτων, λειτουργεί διχαστικά και πολυδιασπαστικά, όπως συμβαίνει στον χώρο της πολιτικής παγκοσμίως. Η κατάσταση αυτή αποτελεί βελτίωση από την αυθαιρεσία απολυταρχικών καθεστώτων. Η διαμαρτυρία ως έκφανση της ελευθερίας του λόγου και ο έλεγχος μεταξύ των ιδεολογικών χώρων στάθηκαν ευεργετικά για τον πολύ κόσμο.
Χάννα Άρεντ – H δημόσια σφαίρα: τα κοινά
Ο όρος «δημόσιος» δηλώνει δύο στενά αλληλένδετα, αλλά όχι εντελώς ταυτόσημα φαινόμενα: Σημαίνει, πρώτον, πως ό,τι εμφανίζεται δημοσίως μπορεί να ιδωθεί και να ακουστεί από τον καθένα και πως έχει την ευρύτερη δυνατή δημοσιότητα. Για μας, το φαινόμενο –κάτι ορατό και ακουστό τόσο από τους άλλους όσο κι από μας τους ίδιους– αποτελεί πραγματικότητα. Σε σύγκριση με την πραγματικότητα που προέρχεται από τα ορατά και τα ακουστά, ακόμη και οι ισχυρότερες δυνάμεις της εσωτερικής ζωής –τα πάθη της καρδιάς, οι σκέψεις της διάνοιας, οι απολαύσεις των αισθήσεων– έχουν μιαν αόριστη, σκιώδη ύπαρξη, ως την στιγμή που θα μετασχηματιστούν, θα αποϊδιωτικοποιηθούν και θα αποταμιευθούν, για να πούμε έτσι, παίρνοντας τη μορφή που θα τα κάνει κατάλληλα να εμφανιστούν δημοσίως1.
Η εποχή της άρνησης
Είναι πραγματικά πολύπλοκο, ακόμη και τώρα, να προσδιορίσει κανείς τι πραγματικά συνέβη στην Ευρώπη την άνοιξη του 2010. Τις ημέρες εκείνες, μόλις ενάμιση χρόνο από τον σεισμό του Δεκέμβρη στην Ελλάδα, σηματοδοτείται όχι μόνο το τέλος μιας παλιάς και η αρχή μιας νέας εποχής για τους πληθυσμούς της γηραιάς Ηπείρου, αλλά και το ξέσπασμα μιας αλυσιδωτής έκρηξης, η οποία δεν φαίνεται να έχει ξεπεραστεί, παρά τις συνεχόμενες και απελπισμένες προσπάθειες. Η κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008 στις ΗΠΑ, καθώς και η μετάδοση στον υπόλοιπο κόσμο μιας τιτάνιας οικονομικής κρίσης που ακολούθησε (ως αποτέλεσμα σαφών πολιτικών επιλογών και σπέκουλας) εξέθεσαν ανεπανόρθωτα τη σαθρότητα του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος, κάτι που κανένα άλλο γεγονός δεν θα μπορούσε να είχε κάνει…