Ρενέ Ζιράρ VS Κορνήλιου Καστοριάδη – βιβλιοπαρουσίαση
Γράφουν: Αλέξανδρος Μπριασούλης και Γιώργος Κουτσαντώνης Η ελληνική βιβλιογραφία του Ρενέ Ζιράρ εμπλουτίστηκε πρόσφατα με την έκδοση ενός νέου τόμου των νεοσύστατων εκδόσεων Πλήθος. Πρόκειται για το «H μιμητική επιθυμία στο Υπόγειο – Διάλογος με τον Κορνήλιο Καστοριάδη», βιβλίο στο οποίο, όπως φαίνεται κι από τον τίτλο του,…
Gianfranco Mormino – Η πολιτική διάσταση της θυσίας στον Ρενέ Ζιράρ
Ο Ρενέ Ζιράρ δεν ασπάστηκε ποτέ τον αριστοτελικό ορισμό του ανθρώπου ως «φύσει πολιτικόν ζώον». Η ανθρωπολογία του δεν προβλέπει εύκολες αρμονίες ή έμφυτες τάσεις που οδηγούν με τρόπο φυσικό στη συνεργασία· αντιθέτως, το πλεόνασμα μίμησης που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο, σε σύγκριση με άλλα είδη, είναι για αυτόν ένα δίκοπο μαχαίρι που, ενώ από τη μία πλευρά επιτρέπει την ανάπτυξη εκλεπτυσμένων δεξιοτήτων, από την άλλη εκθέτει σε κίνδυνο απώλειας οποιασδήποτε ικανότητας του ανθρώπου να ελέγξει τα γεγονότα και να υποπέσει στο χάος της βίας. Ενώ γίνεται όλο και πιο εξειδικευμένη, στην αντιμετώπιση των φυσικών κινδύνων, η ανθρωπότητα παραμένει ανίσχυρη μπροστά σε εκείνους που τεχνητά σφυρηλατεί από μόνη της, ζώντας σε μια συνεχή κατάσταση αυτο-προκαλούμενης επισφάλειας. Με αυτή τη θέση του ο Ζιράρ είναι σύμφωνος με την κριτική που ασκεί ο Χομπς στην αριστοτελική πολιτική δομή, που υπαγορεύεται από μια σύλληψη του ανθρώπου η οποία δεν αφήνει χώρο στην ψευδαίσθηση μιας τάξης που είναι εγγεγραμμένη στη φύση.
Η ευρωπαϊκή κοινωνία στο καθαρτήριο της βίας: Ο Ρενέ Ζιράρ ερμηνεύει τον Κλάουζεβιτς
Η ανθρωπότητα γεννιέται από την αρχαϊκή θρησκεία μέσω των ιδρυτικών φόνων και των τελετουργιών που απορρέουν από αυτούς».[2] Καταγωγική και εναρκτήρια πράξη της κοινωνικής θέσμισης δεν είναι μια νοητική αφαίρεση – μια νηφάλια και αυθαίρετη απόφαση του καθαρού πνεύματος – αλλά η αχαλίνωτη βία του “όλοι εναντίον όλων”, που απειλεί την κοινότητα με πλήρη εξαφάνιση και που την τελευταία στιγμή ξεσπά στον αποδιοπομπαίο τράγο, στο μέλος αυτό της κοινότητας που κυριολεκτικά αίρει τις αμαρτίες όλων, συγκεντρώνει το κοινό μίσος επάνω του και επιτρέπει έτσι την αποβολή του δηλητηρίου των διαπροσωπικών αντιπαλοτήτων.
Βία της κοινωνίας, κοινωνία της βίας
«Η προοδευτική χαλάρωση της κοινωνικής τάξης», σχολιάζει ο Ζιράρ με αφορμή τους ντοστογιεφσκικούς επαναστάτες, «δεν μειώνει τις αντιπαλότητες, αλλά τις αναζωπυρώνει. Γι’αυτό και οι επαναστατικές φύσεις δεν βρίσκουν καμιά ανακούφιση στο κλίμα ηθικής επιτρεπτικότητας που χαρακτηρίζει τις προεπαναστατικές περιόδους. Αντιθέτως, το πάθος τους για εξέγερση διπλασιάζεται και ριζοσπαστικοποιείται. Όσο περισσότερο οι κοινωνικές δομές αποσυντίθενται, τόσο περισσότερο φαντάζουν τυραννικές και καταπιεστικές. Έτσι οι επαναστάτες αφιερώνονται με ακόμα πιο παθιασμένη αποφασιστικότητα στην εφαρμογή του τελικού σχεδίου τους: την πλήρη καταστροφή αυτών των δομών»
Τεύχος 1 – Σημειώσεις εκτός γραμμής για τη δημόσια υποκρισία
ετά από τέσσερα χρόνια διαδικτυακής αρθρογραφίας νιώσαμε ότι ήρθε η ώρα να περάσουμε στον έντυπο λόγο ευελπιστώντας να ενισχύσουμε τον ζωντανό διάλογο και την επαφή με τους αναγνώστες που επιμένουν στην παραδοσιακή μορφή του. Το περιοδικό θα μας δώσει τη δυνατότητα να επεξεργαζόμαστε και να…
Αλμπέρ Καμύ – Η πτώση και η εξορία (Α’ μέρος)
Με τον ίδιο τρόπο που ο καλός άγριος του Ρουσσώ, υπόδειγμα αμόλυντης αθωότητας, φανέρωνε αυτόματα την υποκρισία του πολιτισμένου Ευρωπαίου, έτσι κι ο αθώος δολοφόνος θα φανέρωνε, υποτίθεται, την υποκρισία των δικαστών και την κατάφορη αδικία της δικαιοσύνης τους. Όπως όμως ο καλός άγριος δεν είναι καθόλου καλός και αθώος, αλλά μια λογοτεχνική εικόνα, δημιούργημα της φαντασίας του Ευρωπαίου που μέσω αυτής θέλει να εκφράσει την προσωπική του δυσαρέσκεια, έτσι κι ο αθώος δολοφόνος είναι ένα οξύμωρο που εξυπηρετεί έναν άλλο σκοπό. Τον σκοπό αυτό τον αποκαλύπτει παρακάτω ο ίδιος ο Κλαμάνς: «Το έγκλημα καταλαμβάνει ακατάπαυστα το προσκήνιο, όμως ο εγκληματίας στέκεται μόνο για λίγο και φευγαλέα σ’αυτό, για να αντικατασταθεί ευθύς από κάποιον άλλο. Οι σύντομοι θρίαμβοι αυτού του είδους πληρώνονται στο τέλος πολύ ακριβά.