Κοινοτικές ελευθερίες σε συνθήκες εθνικής ομηρίας: Tα Αμπελάκια και ένα παράδειγμα από την Οθωμανική Θεσσαλονίκη
Δούλοι εντός της γενικής κοινωνίας, ήσαν ελεύθεροι εντός της κοινότητος, συνδεδεμένοι δια της αλληλεγγύης της κοινής συμφοράς.* Η γέννηση ενός έθνους Η προβολή κοινωνιολογικών γενικεύσεων στο παρελθόν, όπως «τάξεις» και «κοινωνία», μπορεί να είναι χρήσιμη για να αποφεύγεται η μακροσκελή απαρίθμηση των επιμέρους τους κατηγοριών,…
Ο θάνατος του θανάτου στο έργο του Νταμούρ
Πολλοί υποστηρίζουν ότι σε μερικές δεκαετίες, η γενετική, η βιοτεχνολογία, η νανοτεχνολογία, η επιστήμη των υπολογιστών και η ρομποτική θα επιτρέψουν στην ανθρώπινη φυλή να κατευθύνει την εξέλιξή της, ακριβώς όπως το άτομο μπορεί (ενδεχομένως) να αποκτήσει τον έλεγχο του πεπρωμένου του. Σήμερα οι μεταμοσχεύσεις οργάνων είναι σχεδόν επεμβάσεις ρουτίνας, ενώ το φύλο μπορεί να αλλάξει στην κατάλληλη χειρουργική αίθουσα. Πολλές από αυτές τις πρακτικές θεωρούνται ήδη «βασικές» και υποτυπώδεις, ειδικά εάν λάβουμε υπόψη τις υποσχέσεις των βιο/νανοτεχνολογιών για δραστικές παρεμβάσεις στο μέλλον σε μοριακό επίπεδο.
Οι Ερινύες πετάνε ακόμα πάνω από το Μάτι
Με τρεις τρόπους προσεγγίζεις την αρχαία τραγωδία. Ο πρώτος είναι αυτός του θεατή (από απόσταση), ο οποίος είναι ως γνωστό ο πλέον ανέξοδος και καλείται να βγάλει ψύχραιμα ή υποκειμενικά συμπεράσματα και να κρίνει τον μύθο, τον συγγραφέα και τους ηθοποιούς αναλόγως αν ο μύθος…
Christopher Lasch: νοσταλγία ή μνήμη;
Η νοσταλγία, όντας ένας ιδεολογικός συγγενής της προόδου, καταρρακώνει κάθε μας προσπάθεια να κοιτάζουμε το παρελθόν με κριτική ματιά, όπως ακριβώς η πρόοδος μας στερεί την ικανότητα να προσεγγίσουμε το μέλλον με τρόπο έξυπνο. Τούτες οι φαινομενικά αντικρουόμενες νοοτροπίες φαίνεται πως συγκλίνουν σε αρκετά σημεία. Βέβαια, όλο και λιγότερο πειστική καθίσταται η έντονη εξιδανίκευση του παρελθόντος, μια τάση ακατανόητη για τα άτομα που ενστερνίζονται το ευαγγέλιο της προόδου.
Η μάχη των συμβόλων
Μια από τις πιο βαθιά ριζωμένες και ατράνταχτες πεποιθήσεις της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας που δοκιμάζεται σκληρά από τα γεγονότα, είναι ο περίφημος πραγματισμός της στην αντιμετώπιση των διάφορων κοινωνικοπολιτικών προβλημάτων. Το νεωτερικό πνεύμα διατείνεται ότι χάρη στην ορθολογική διαχείριση των κοινωνικών συνισταμένων, διαχείριση που βασίζεται στην όλο και πιο εξειδικευμένη ανάλυση κάθε πτυχής του επιστητού, μπορεί να λύσει επιτυχώς και αποτελεσματικά οποιαδήποτε σχεδόν δυσλειτουργία που απειλεί να αποσταθεροποιήσει την ισορροπία της κοινωνίας. Αυτό βέβαια ισχύει όταν τα προβλήματα είναι περιορισμένης σχετικά έκτασης και τεχνικής κυρίως φύσης.
Επικαιρότητα, σαρκαστικές αλήθειες και μυθεύματα
Άλλωστε είναι γνωστό, ζούμε σε εποχές facebook και τα παραμύθια έχουν μπόλικη πέραση. Ο Δυτικός κόσμος πουλάει και αγοράζει ψέματα με τη σέσουλα. Τα θέλουμε και όταν δεν υπάρχουν έτοιμα τα κατασκευάζουμε οι ίδιοι, γιατί όταν τα νοήματα έχουν χαθεί, η αλήθεια δεν αντέχεται. Ανασηκώνοντας συστηματικά το χαλί, η Δύση κρύβει τα μεγάλα προβλήματα που συνδέονται άμεσα με τις πολιτικές που προάγουν την παγκοσμιοποίηση, την απορρύθμιση των αγορών και την πολιτισμική διάλυση. Το μεταναστευτικό και ο ριζοσπαστικός ισλαμισμός γίνονται μονίμως αφορμή για μικροπολιτικές συγκρούσεις και τόνους δακρύων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Φυσιολογικό γήρας: μια υπέροχη ξεχασμένη τέχνη
Έτσι οι γυναίκες (και όχι μόνο), στο όνομα του δικαιώματος να μπορούν να υπερασπιστούν το σώμα τους, ακολουθούν ακραίες και συχνά αυτοκαταστροφικές πρακτικές αισθητικών επεμβάσεων, ορίζοντας νέα όρια στην ανοησία. Η παράλογη σπατάλη χρημάτων από όσους/ες δεν θέλουν να συμφιλιωθούν με τους φυσικούς νόμους γίνεται κάτι το φυσιολογικό και κανονικό, γίνεται νόημα και στόχος ζωής. Στο μέτρο των οικονομικών δυνατοτήτων του καθενός, παρέχονται «πακέτα αθανασίας» για όλα σχεδόν τα πορτοφόλια. Για πολλούς, εφόσον το γήρας είναι και αυτό μια «κοινωνική κατασκευή» και μια «καταπιεστική διαμεσολάβηση», καλά θα κάνουμε, με την ακριβοπληρωμένη γοητεία μας, να νικήσουμε το χρόνο και να υπερβούμε κάθε μπανάλ και οπισθοδρομική λογική.
Μάρθα Νούσμπαουμ: Η καθηγήτρια της παρωδίας
Για πολλές νέες πανεπιστημιακές, η Τζούντιθ Μπάτλερ φαίνεται να ενσαρκώνει τον φεμινισμό της εποχής μας. Έχοντας σπουδάσει φιλοσοφία, θεωρείται συχνά (περισσότερο από τους λογοτεχνικούς κύκλους, παρά από τους φιλοσοφικούς) σαν μια μεγάλη στοχαστής του φύλου, της εξουσίας και του σώματος. Ενώ αναρωτιόμαστε τι έγινε η παλιά φεμινιστική πολιτική και οι υλικές πραγματικότητες τις οποίες αυτή προσπαθούσε να αντιμετωπίσει, είναι αναγκαίο να επιστρέψουμε στο έργο και την επιρροή της Μπάτλερ, και να εξετάσουμε τις απόψεις που έχουν κάνει τόσο πολύ κόσμο να υιοθετεί μια στάση η οποία μοιάζει πολύ με την απραξία και την απόσυρση.
Simone Weil – Δίκαιο, δικαίωμα, δικαιοσύνη
Τί είναι το δικαίωμα, ποιά η σχέση του με τον άνθρωπο και με την ευρύτερη έννοια της δικαιοσύνης και ποιά η θέση του στην μοντέρνα κοινωνία και πολιτική. Αυτό που γίνεται αμέσως φανερό διαβάζοντας «Το Πρόσωπο και το Ιερό», είναι ότι η σκέψη της Weil είναι μοναδική και πρωτότυπη. Αυτός είναι ένας χαρακτηρισμός που αποδίδεται συνήθως, και με περισσή ευκολία, στη σκέψη πολλών στοχαστών, έχοντας πάντα το ίδιο νόημα: αυτό δηλαδή μιας σκέψης δημιουργημένης σχεδόν ex nihilo, πρωτάκουστης, που αποκαλύπτει καινούριες αλήθειες.
Simone Weil – Αποκηρύξτε τα πολιτικά κόμματα
Στην πραγματικότητα όμως, πλην σπανίων εξαιρέσεων, όποιος εισέρχεται σε ένα κόμμα υιοθετεί πειθήνια την πνευματική στάση που θα εκφράσει αργότερα λέγοντας: «Όντας μοναρχικός, όντας σοσιαλιστής, σκέφτομαι ότι…». Είναι τόσο αναπαυτικό! Γιατί αυτό δεν είναι σκέψη. Δεν υπάρχει τίποτα πιο αναπαυτικό από το να μη σκέφτεσαι. Ομολογείται ότι το πνεύμα του κόμματος αποτυφλώνει τον άνθρωπο, τον καθιστά αναίσθητο στο δίκαιο, εξωθεί ακόμη και έντιμους πολίτες σε πιο άγρια και ωμή επίθεση κατά αθώων. Το ομολογούμε, αλλά δεν σκεφτόμαστε να καταργήσουμε τους οργανισμούς που παρασκευάζουν αυτό το πνεύμα.