Η Ελλάδα στη δίνη του περιφερειακού ψυχρού πολέμου
Ανεξαρτήτως εάν θα λειτουργήσει ως προέκταση του ευρασιατισμού (τριγώνου Κίνας, Ρωσίας, Ιράν) και ως ρήγμα στον ευρωατλαντισμό (ΝΑΤΟ) ή αποτελεί πανίσχυρο εργαλείο με το οποίο οι Ανατολικοί επιχειρούν να καταστήσουν την Μεσόγειο μια ευρασιατική θάλασσα, ή εάν εντέλει θα υπαχθεί στο γνωστό σχήμα της βούλησης μίας ευρωατλαντικής τάσης, η οποία επιθυμεί μία ελληνοτουρκική συνομοσπονδία εναντίον της Ευρασίας, και άσχετα με το ποια κυβέρνηση θα κλείσει καλύτερα deals με τις πολεμικές βιομηχανίες ή τις υπερεθνικές των υδρογονανθράκων, με το εάν θα εμπλακούμε σε πόλεμο, και πέραν του διεθνούς δικαίου και αδίκου, η στάση και η κίνηση της Τουρκίας μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι είναι, δεδηλωμένη και φιλόδοξη, διεπόμενη από μία βαθιά ιστορική συνείδηση. Όσο, λοιπόν, γραφικό, οπισθοδρομικό ή βάρβαρο κι αν μοιάζει υπό το (μετα)νεωτερικό πρίσμα, η ηγεσία της σημερινής Τουρκίας, δεν μπορεί να κατηγορηθεί από κάποιον ότι δεν διαθέτει γεωπολιτικό όραμα, πλαισιωμένο από μία νοοπολιτική ενατένιση και στρατηγική.
Σκέψεις για την τουρκική επιθετικότητα, το πολιτικό Ισλάμ και μια μελλοντική Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία
Η κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο ενδέχεται όχι μόνο να αλλάξει τις πολιτικές ισορροπίες στην Ευρώπη και την Μέση Ανατολή, αλλά πολύ περισσότερο να μας οδηγήσει σε αναστοχασμό αναφορικά με όσα διακυβεύονται εντός του δυτικού κόσμου. Τα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία δεν είναι απλά και μόνο τα γεωγραφικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ασίας, αλλά και τα σύνορα μεταξύ Χριστιανισμού/εγκοσμιότητας και θεοκρατίας, ή για να το θέσουμε διαφορετικά, τα σύνορα μεταξύ κοινωνιών οι οποίες οφείλουν να αναδείξουν την ανθρωποκεντρικότητά τους έναντι σύγχρονων θεοκρατικών μορφών δεσποτείας. Κάτι τέτοιο, φυσικά, δεν θα πρέπει να μας οδηγεί στην περιφρόνηση για όσους ανθρώπους βρίσκονται στην άλλη πλευρά των δυτικών συνόρων.
Η «ινφοδημία» και η μάχη κατά της πανδημίας
Η ποινικοποίηση των απόψεων (ακόμη και των πιο ακραίων) και ο αυταρχισμός, όπως αναφέραμε σε προηγούμενη ανάρτηση, όχι μόνο δεν βοηθούν, αλλά φέρνουν τα αντίθετα αποτελέσματα καθώς πυροδοτούν αντιδράσεις οι οποίες ενισχύουν την απείθεια με άμεση συνέπεια να ενθαρρύνουν την αποχή των ανθρώπων από διαδικασίες (όπως μαζικός εμβολιασμός) που θα μπορούσαν να ελαχιστοποιήσουν τη διασπορά ώστε να αρθούν οριστικά όλα τα περιοριστικά μέτρα. Το γεγονός ότι έχουμε μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, αλλά όχι πάρα πολλούς θανάτους, όπως είχαμε την άνοιξη, μπορεί να ωθεί κάποιους να ισχυριστούν ότι γίνεται πολύς θόρυβος για το τίποτα. Στην πραγματικότητα, αν και η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων, η γνώση της νόσου και η κλινική εμπειρία έχουν αυξηθεί σημαντικά, ο κίνδυνος εξάπλωσης της πανδημίας δεν έχει εξαφανιστεί ακόμη. Απαιτείται, συνεπώς, η συνεχής προσπάθεια έγκυρης ενημέρωσης και αντίκρουσης των ευφάνταστων σεναρίων που δεν έχουν καμία επιστημονική βάση με συντονισμένες δράσεις της πολιτείας και των πολιτών.
Η άρνηση του ιού και η ανάγκη ορθοκρισίας
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν ένα παζλ ελιτισμού, αντιλαϊκισμού, ναρκισσισμού και θυμικού στοιχείου που αναπαράγει άλογες στάσεις και συμπεριφορές. Στην ουσία οι συνωμοσιολόγοι έχουν την ανάγκη να αισθάνονται εκτός συρμού, εκτός αρχών, εκτός συστήματος. Θέτουν, συνεπώς, τον εαυτό τους «μακράν της χειραγωγημένης μάζας», αποστρέφονται μετά βδελυγμίας την ίδια την κοινωνία που υποτίθεται ότι, την ίδια στιγμή, υπερασπίζονται. Ενδεχομένως, αυτές οι μικρές ψευδαισθήσεις διαύγειας που θέτουν εαυτόν απέναντι στον «εύπιστο» και «ανόητο» όχλο, κάνουν κάποιους να αισθάνονται ξεχωριστοί και ανώτεροι. Στην πραγματικότητα, οι ίδιοι οι συνωμοσιολόγοι, περισσότερο εκφράζουν την άρνησή τους να αποδεχτούν ότι πλέον έχει έρθει η στιγμή όπου κάποια έθιμα, εκδηλώσεις και συνήθειες (όπως λ.χ. τα πανηγύρια, τα πάρτι και οι γιορτές) θα πρέπει είτε να ξεχαστούν προσωρινά, είτε να περιοριστούν, ενδεχομένως για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τεχνική και φιλοσοφικός στοχασμός
Κάθε φορά που η τεχνολογία απελευθερώνεται από γενιά σε γενιά, εμπίπτει σε μια ειδωλολατρική δυναμική που μειώνει τον άνθρωπο στα εργαλεία που διαθέτει. Με άλλα λόγια, η φαουστική επίκληση στην ανθρώπινη παντοδυναμία, την οποία η τεχνολογία (βάσει του νεωτερικού ανθρώπου) έρχεται να πραγματώσει, αντί να καταστήσει τον άνθρωπο ελεύθερο, όντας ένας Θεός ικανός να πραγματώσει μέσα από την κατασκευή και την παραγωγή οτιδήποτε ποθεί, τον μετατρέπει σε δούλο των ίδιων του των δημιουργιών.
Η Ανατολική Μεσόγειος και ο πολιτικός ρεαλισμός
Σε κάθε περίπτωση, είναι πλέον βέβαιο ότι η εποχή όπου οι κινήσεις των πολιτικών πρωταγωνιστών, και των κρατών εν γένει, μπορούσαν ως ένα σημείο να «προβλεφθούν» έχει παρέλθει οριστικά – σήμερα ο κόσμος είναι πλέον πολυπολικός και νέοι πρωταγωνιστές έρχονται στο προσκήνιο. Μπορούμε, ωστόσο, να σημειώσουμε ότι η Ανατολική Μεσόγειος βαδίζει προς μια ιδιαίτερα κρίσιμη τριετία με όλα τα σενάρια να είναι ανοιχτά. Στο διάστημα αυτό μια λελογισμένη πολιτική προσέγγιση δεν θα πρέπει να επιμένει στη φιλελεύθερη αυταπάτη, ότι δηλαδή οι Διεθνείς Σχέσεις μπορούν να βασιστούν στη φιλία και τη αρμονική συνεργασία των κρατών και όχι στην ισχύ και την υπεροχή.
Evandro Agazzi – Η ελληνική έννοια της επιστήμης ως πλήρης γνώση
Μπροστά σε αυτή την κατηγοριοποίηση, δεν είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε ότι η σύγχρονη έννοια της επιστήμης έχει περιοριστεί σχεδόν αποκλειστικά σε δύο από τις κλασικές επιστήμες, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Αυτό, σε τελική ανάλυση, θα ήταν ένα ιστορικό φαινόμενο χωρίς πολλές αρνητικές συνέπειες, εάν δεν συνοδεύονταν από το γεγονός ότι όλες οι υπόλοιπες κλασικές επιστήμες, οι οποίες όπως έχουμε επανειλημμένα τονίσει κάλυπταν γενικά τη γνώση, εξαιρούνται από πολλούς μοντέρνους, από το πεδίο της γνώσης. Εν ολίγοις, σήμερα υπάρχει μια ισχυρή τάση να μην θεωρείται πραγματική γνώση καθετί έξω από τις επιστημονικές γνώσεις, και αυτό είναι μια γνήσια απώλεια, διότι καταλήγει με τρόπο αδικαιολόγητο να περιορίζει αυτό το θαυμάσιο σύστημα ορθολογισμού που είχε ο κλασικός πολιτισμός και καθιερώθηκε ως το πνευματικό ύφος της Δύσης.
Η Αγία Σοφία και το αναίμακτο πλήγμα στη Δύση
Ο δυτικός κόσμος και δη ο χριστιανισμός δεν εγείρει αξιώσεις αυτού του είδους. Αντιθέτως ο Τούρκος πρόεδρος, με την τελευταία αυτή του κίνηση, μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε μουσουλμανικό τέμενος, κοινοποιεί το ισλαμιστικό επεκτατικό όραμά του, τόσο στο εσωτερικό του ακροατήριο (ψηφοφόρους του), όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Και μάλιστα το κάνει ως άτεγκτος είρωνας χρησιμοποιώντας θεσμούς και θεωρητικά εργαλεία δυτικής κοπής. Έτσι την μια επικαλείται τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, για να πλήξει τα σύνορα της Ελλάδας, και την άλλη την εθνική κυριαρχία και το νομικό δικαίωμά του να βεβηλώνει πολιτισμικά και θρησκευτικά σύμβολα αιώνων.
Κοινωνικός διχασμός στις ΗΠΑ
Η κρίση του COVID-19 δικαίωσε και τα δύο βιβλία. Δυστυχώς όμως, όπως θα είχε προβλέψει ο Klain, οι αντιδράσεις στην πανδημία καθορίστηκαν από τις κομματικές αντιπαραθέσεις και οι Αμερικάνοι οχυρώθηκαν πίσω από τις πολιτικές τους ταυτότητες. Η πολιτική τοποθέτηση και η γνώμη για τον Τραμπ καθορίζει σχεδόν πλήρως το ποιον θα θεωρήσει ο καθένας υπεύθυνο για την εξάπλωση του ιού και το πότε θα πρέπει να χαλαρώσουν τα περιοριστικά μέτρα. Η πανδημία έφερε επίσης στο φως, με τον πιο άσχημο τρόπο, τους ταξικούς διαχωρισμούς που αναλύει η μελέτη του Lind. Οι πιο εύποροι Αμερικάνοι αποσύρθηκαν στα εξοχικά τους, παίζοντας γκολφ και διαβάζοντας, ενώ συνέχιζαν να εργάζονται εξ αποστάσεως. Οι εργαζόμενοι στον τομέα παροχής υπηρεσιών, οι οποίοι δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς την εβδομαδιαία επιταγή τους, πλήρωσαν πολύ μεγαλύτερο τίμημα.
Ανιστορικός ακτιβισμός
Αυτό είναι το πρόβλημα με την πλαισίωση των κοινωνικών κινημάτων σε ένα φάσμα αντίδρασης-προόδου και όχι αλήθειας-ψευδούς, όπως έκαναν οι προηγούμενες παραδόσεις. Στο φάσμα αλήθειας-ψεύδους, οι ενέργειες μιας ιστορικής φιγούρας ήταν, είτε σωστές, είτε λανθασμένες, με βάση τα κριτήρια ενός σταθερού, αντικειμενικού και καθολικού προτύπου. Πολλές από τις ενέργειες των προγόνων μας ήταν ένα μείγμα καλού και κακού – όπως και με τους ηθοποιούς στην εποχή μας. Όμως, στο φάσμα της αντίδρασης-προόδου, που είναι προϊόν του Διαφωτισμού και ιδιαίτερα του ριζοσπαστικού δέκατου ένατου αιώνα, η προσδοκία είναι ότι το ίδιο το κίνημα αναθεώρησης της ιστορίας θα μειώσει το μερίδιο του κακού στον κόσμο και το παρελθόν θα κριθεί καταδικαστέο απλά και μόνο επειδή είναι παρελθόν.
Η υγειονομική κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ταλαιπωρεί τον πλανήτη εδώ κι έναν περίπου χρόνο έφερε την Δύση αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη κρίση: κρίση όχι μόνο ανθρωπιστική ή ηθική, αλλά και κρίση αυτογνωσίας […]
Το ανά χείρας τεύχος αποτελεί μια προσπάθεια χαρτογράφησης όχι μόνο του ομιχλώδους τοπίου στο οποίο δρουν, φανερά ή υπογείως, οι δυνάμεις εκείνες που κυοφορούν το μέλλον, αλλά και των τρόπων εκείνων με τους οποίους ο σύγχρονος άνθρωπος δύναται να στοχαστεί το μέλλον του, τις σχέσεις του με τον εαυτό του και το ίδιο του το σώμα… Flectar, non frangar!
Περιεχόμενα 3ου Τεύχους
1. Προοίμιο
2. Γιώργος Κουτσαντώνης, Το παγκόσμιο χωριό και η ειρωνεία της ιστορίας.
3. Θεόδωρος Ντρίνιας, Παγκοσμιοποιητική διαδικασία: τέλος, υποχώρηση η μεσοβασιλεία;
4. Μιχάλης Θεοδοσιάδης, Η βελτιόδοξη και ανθρωποκεντρική ευκοσμία, η κοινή ευπρέπεια και ο λαϊκός οικουμενισμός.
5. Νίκος Σγουρομάλλης, Το σώμα πριν και μετά το τέλος του κόσμου.
6. René Guénon (μετάφραση), Προς την αποσύνθεση.
7. Niklas Luhmann (μετάφραση)
Περιγράφοντας το μέλλον.
8. Αλέξανδρος Μπριασούλης, Το ατέρμονο τέλος της μετανεωτερικής κοινωνίας.
9. Θεόδωρος Παπαϊωάννου, Το 2020 ο Προμηθέας παραμένει δεσμώτης.
♣