Ο Ν.Γ. Πολίτης και η συγκριτική λαογραφική μέθοδος – Άλκης Κυριακίδου Νέστορος
Ο ορθολογισμός απαιτεί από τα φαινόμενα του πολιτισμού να είναι λογικά, αφού λογικό είναι το πνεύμα πίσω απ’αυτά· συγχρόνως όμως δεν μπορεί παρά να αναγνωρίσει ότι οι άνθρωποι —ακόμη και οι υπήκοοι της κραταιάς Βρετανικής Αυτοκρατορίας— ζουν μέσα σε ένα σύστημα όπου πολλά από τα φαινόμενα είναι σαφώς παράλογα. Τί θα γίνει λοιπόν; Πώς θα αποκατασταθεί το κύρος του ορθού λόγου; – Αν αποδείξουμε ότι τα φαινόμενα που μας φαίνονται σήμερα παράλογα, ήταν κάποτε, μέσα σε ένα διαφορετικό σύστημα, λογικά. Η σημερινή ακατανόητη μορφή τους οφείλεται στο γεγονός ότι, μολονότι τα φαινόμενα αυτά διατηρήθηκαν χάρη στη δύναμη της συνήθειας και τη συντηρητικότητα των λαών, έμειναν ωστόσο απροσάρμοστα μέσα στο νεώτερο πολιτισμό, λείψανα παλιότερων εποχών, βαθιά ριζωμένα και δυσαπόσπαστα από τη σημερινή ζωή, αλλά νεκρά.
Οι γάμοι του Κάδμου και της Αρμονίας – Ρομπέρτο Καλάσσο
Όταν η ζωή άναβε από επιθυμία ή αγωνία ή απ’το συλλογισμό, οι ομηρικοί ήρωες ήξεραν ότι κάποιος θεός ήταν η αιτία. Τον υφίσταντο και τον παρατηρούσαν, αλλά αυτό που συνέβαινε ήταν πάντα μια έκπληξη, ειδικά γι’ αυτούς. Έτσι, εξαντλημένοι από τα πάθη, τις αισχύνες, αλλά και τις δόξες τους, στάθηκαν επιφυλακτικοί στον προσδιορισμό της προέλευσης των πράξεων. «Εσύ δε μου ‘φταιξες, οι αθάνατοι μου φταίξαν», λέει ο Πρίαμος κοιτάζοντας την Ελένη στις Σκαιές Πύλες. Δεν κατάφερνε να τη μισήσει, ούτε να δει σ’ αυτή την υπαίτιο εννιά αιματηρών χρόνων πολέμου, μολονότι το κορμί της ήταν το είδωλο του πολέμου που ετοιμαζόταν να τελειώσει με μια ολοκληρωτική σφαγή.
Νίκος Σκαλκώτας και η αγάπη του για τη μορφή του κοντσέρτου
Τα κοντσέρτα του Σκαλκώτα, αντιπροσωπεύουν περισσότερο «συμφωνίες κοντσερτάντε», με προβεβλημένο, δηλαδή, τον ρόλο των σολιστικών οργάνων. Τα έργα αυτά ως προς την μορφή, την διάρκεια, τις απαιτήσεις για πρωτοτυπία κ.λπ., στέκουν δίπλα στα αμιγώς συμφωνικά έργα. Από όλα τα κοντσέρτα, αξίζει να αναφερθούμε στο κοντσέρτο του για βιολί και ορχήστρα, το οποίο αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα δωδεκάφθογγα έργα του συνθέτη, καθώς διαθέτει απίστευτα δυναμικό αλλά και δραματικό χαρακτήρα και έχει εξαιρετικά απαιτητικό σολιστικό μέρος.
Ο Πυθαγόρας ήταν σαμάνος και η καταγωγή μας είναι ευρασιατική – Angelo Tonelli
Το να μιλάς για «ελληνικό σαμανισμό» είναι ήδη από μόνο του κάτι το επαναστατικό: πέρα από έργο του E. R. Dodds, Οι Έλληνες και το παράλογο, το οποίο ποτέ δεν εκτιμήθηκε επαρκώς- που ήδη είχε ανοίξει τον δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση και τις μελέτες των Colli, Eliade, Couliano, Burckert και Kingsley, η κοινή γνώμη, ακαδημαϊκή και μη, αγνοεί αυτό το εντυπωσιακό φαινόμενο που προέρχεται από τον πνευματικό μας πολιτισμό. Οι Έλληνες Σοφοί δεν ήταν γραφιάδες, όπως ίσως θα ήθελε να τους απεικονίσει κατ’ εικόνα και ομοίωσή της η σύγχρονη νερόβραστη ερμηνευτική, αντιθέτως ήταν άτομα που ξεκινούσαν μια πορεία συνεχούς αναζήτησης του εαυτού τους και από αυτή την πνευματική αναζήτηση μεταμορφωνόντουσαν μέχρι το μεδούλι.
Η εικόνα της ψυχής και το συναίσθημα της ζωής – Oswald Spengler
Η ψυχή των παλαιών πολιτισμών, στις τελευταίες εκλεπτύνσεις της και καθώς πεθαίνει, φαίνεται σαν να ζηλεύει τον εσώτατο πυρήνα της, το μορφολογικό της περιεχόμενο, το πρωτογενές σύμβολό της που γεννήθηκε μαζί της. Στον βουδισμό δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που θα μπορούσε να είναι «χριστιανικό» ούτε στον στωικισμό κάτι που εμφανίζεται και στο Ισλάμ τού 1000 μ.Χ., κανένα κοινό σημείο μεταξύ τού Κομφούκιου και του σοσιαλισμού. Η πρόταση: si duo faciunt idem, non est idem [όταν δύο (άνθρωποι) κανούν το ίδιο, δεν είναι το ίδιο], η οποία θα έπρεπε να είναι το έμβλημα κάθε ιστορικής θεώρησης που ασχολείται με το ζωντανό και ουδέποτε επαναλαμβανόμενο γίγνεσθαι και όχι με αποτελέσματα του γίγνεσθαι, τα οποία μπορούν να συλληφθούν λογικά, αίτιοκρατικά και αριθμητικά, ισχύει εντελώς ιδιαίτερα στην περίπτωση αυτών των εκδηλώσεων που σφραγίζουν το τέλος ενός πολιτισμού ως κινήματος.
Γκρέτα Τούνμπεργκ, το σουηδικό σάιμποργκ – Μισέλ Ονφρέ
Μτφρ: Αλέξανδρος Μπριασούλης Αυτό το καλοκαίρι, ο υπουργός οικολογίας Φρανσουά ντε Ρουζί καθαιρέθηκε από τη θέση του, γιατί κατανάλωσε μεγάλες ποσότητες αστακών με έξοδα των φορολογούμενων. Θα ήθελα να αντικατασταθεί από την Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία, όντας βέγκαν, δεν θα μπορούσε ποτέ να προκαλέσει το θάνατο…
Το σώμα ως πεδίο φιλοσοφικού στοχασμού στη σκέψη του Merleau Ponty
Ο Μ. Ποντύ Γάλλος φιλόσοφος και φαινομενολόγος γεννήθηκε στη Γαλλία και σπούδασε φιλοσοφία. Είχε την ευκαιρία κατά την διάρκεια των σπουδών του να γνωρίσει τον ΖΠ Σατρ αλλά και τον φαινομενολόγο Ε. Husserl και να επηρεαστεί ιδιαίτερα από την Εγελιανή ερμηνεία του Μαρξ από τον Ε. Κοζέβ. Στην πρώιμη φάση της καριέρας του δίδαξε σε λύκεια και μετέπειτα έλαβε την έδρα Coll ge de France την οποία κατείχε ο Μπερξόν[2]. Το πρωτότυπο στο φιλοσοφικό στοχασμό του είναι πως η οξύνοια και η διαύγεια του πνεύματος του τον έκανε να αντιμετωπίσει σημεία που μεγάλοι στοχαστές όπως ο Μ. Χάιντεγκερ αλλά και ο Ε. Χουσέρλ είχαν αφήσει ασαφή.
Ο Στίλπων Κυριακίδης και η ιστορική μέθοδος
Επιμέλεια: Γιώργος Κουτσαντώνης Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο της Άλκης Κυριακίδου Νέστορος, Η Θεωρία της Ελληνικής Λαογραφίας, Κριτική Ανάλυση, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Σχολή Μωραΐτη, Αθήνα 1978. —— ○ —— H συγκριτική θεωρία, όπως και οι άλλες πριν από αυτήν και όσες την ακολούθησαν,…
Ο αδύνατος αθεϊσμός και η σκέψη του Ζαν Μπορελλά – Paul Ducay
Θα έπρεπε επίσης να τεθεί το ερώτημα, χάρη σε ποιό ακριβώς θαύμα ένας Φόιερμπαχ ή ένας Φρόυντ μπόρεσαν να αποκτήσουν συνείδηση αυτής της αυταπάτης εφόσον αυτή είναι εσωτερική και σύμφυτη με την ανθρώπινη νόηση: η αποκάλυψη αυτής της αυταπάτης αντιφάσκει με την υποστηριζόμενη θέση περί αυταπάτης! Θα μπορούσε βέβαια να ισχυριστεί κάποιος ότι είναι οι εξωτερικές συνθήκες μιας εποχής (πχ οι οικονομικές, θα έλεγε ο Μαρξ) που συντελούν στην αφύπνιση. Τότε όμως προκύπτει ένα άλλο πρόβλημα σχετικά με την «πολιτισμική» αυτή ερμηνεία: αν, όπως ισχυρίζεται ο Φόιερμπαχ, μια δογματική διδασκαλία δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα απλό παράγωγο της εποχής της και των ιστορικών συνθηκών που δεν διαθέτει κανένα σταθερό, υπερβατικό αναφερόμενο που να εγγυάται την καθολική του εγκυρότητα, τότε ποιός μας λέει ότι και η θεωρία του ίδιου του Φόιερμπαχ δεν είναι κι αυτή μια αυταπάτη ή απλά λανθασμένη;
Ο χούμος του ελληνικού πολιτικού συστήματος, ο αντιλαϊκιστικός ελιτισμός της Αριστεράς και η εκλογική αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ
Επανερχόμενοι και πάλι στα της χώρας μας, έχουμε επίγνωση ότι για να γίνει μια το δυνατό ολοκληρωμένη, λεπτομερής και ρητή αποτίμηση της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιδιαιτερότητας, ειδικά κατά τα χρόνια της κρίσης, θα χρειαστεί να περάσει περισσότερος χρόνος, αναμφισβήτητα είναι ακόμη νωρίς. Αντιθέτως, δεν είναι νωρίς για να αρχίσει μια μεγάλη συζήτηση. Για να υπάρξουν προοπτικές πολιτικής βελτίωσης, κρίνουμε ότι θα χρειαστούν βαθιές πολιτειακές τομές, οι οποίες για να συμβούν θα πρέπει να βγει η χώρα από τη αδράνεια. Πρέπει όμως να είμαστε πραγματιστές: δυστυχώς σε τούτο τον χούμος έχει καταλήξει να συμμετέχει καθοριστικά μόνο η κοινωνική τάξη των επαγγελματιών πολιτικών και των δημόσιων υπαλλήλων[18], με εξοβελισμένη σχεδόν ολοκληρωτικά την υπόλοιπη κοινωνία. Το καίριο ζήτημα σήμερα είναι η πολιτική στειρότητα, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχουν ακόμη εκείνα τα «ένζυμα» και τα ωφέλιμα σπερματικά αποθέματα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ουσιαστικές και δημιουργικές ανακατατάξεις. Σε κάθε περίπτωση, οι όποιες προοπτικές βελτίωσης συνδέονται άμεσα με την αναδιανομή της εξουσίας στους πολίτες, έτσι κρίνoνται απαραίτητα τα εξής: