Θεωρίες ενσωμάτωσης: Εντός του κράτους
Στην κοινωνική θεωρία θεμελιώδη θέση κατέχει η ιδέα της «φυσικής κατάστασης του ατόμου». Σύμφωνα με την ιδέα αυτή το αφηρημένο άτομο ενυπάρχει αρχικά μέσα σε μια προ-κοινωνική και προ-κρατική κατάσταση, σε πλήρη ελευθερία, ανεμπόδιστο από τους περιορισμούς και τους καταναγκασμούς που δημιουργεί η κοινωνία και του επιβάλει το «κοινωνικό συμβόλαιο». Σκοπός της κοινωνικής (κριτικής) θεωρίας είναι να καταδείξει την σχιζοειδή ασθένεια του σύγχρονου κράτους, το οποίο από τη μία θεμελιώνεται επάνω στην «αυταπόδεικτη αλήθεια ότι τα δικαιώματα του ανθρώπου εκπορεύονται από το φυσικό δίκαιο» και από την άλλη ορθώνει δικαστήρια και μηχανισμούς, νόμους και φυλακές, προκειμένου να την προστατεύσει…
Ουμπέρτο Έκο: Περικλής ο λαϊκιστής
H πλατεία του καθεδρικού ναού ήταν γεμάτη από κόσμο που γιόρταζε τη νίκη του Τζουλιάνο Πιζαπία στις δημοτικές εκλογές. Στη σκηνή διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, πολιτικοί, τραγουδιστές, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, και κάποια στιγμή ένας από τους πιο ταλαντούχους κωμικούς μας, μου είπε ότι σκόπευε να διαβάσει την ομιλία του Περικλή προς τους Αθηναίους, ως εγκώμιο στη δημοκρατία. Εγώ τότε του είπα: «Πρόσεχε, γιατί ο Περικλής ήταν κάθαρμα». Εκείνος γέλασε, εκλαμβάνοντας την άποψή μου ως αστείο, και ανέβηκε στη σκηνή. Αργότερα με πλησίασε και μου είπε: «Ξέρεις, ενώ διάβαζα, κατάλαβα ότι είχες δίκιο».
Δημοψηφίσματα και η αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συντομία
Αν η ΕΕ έθετε υποψηφιότητα για να ενταχθεί στην ΕΕ, δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή. Ο δημοκρατικός της χαρακτήρας είναι απλά ανεπαρκής. Η σημερινή θεσμική δομή της ΕΕ θα πρέπει να αναθεωρηθεί διεξοδικά. (Γκύντερ Φερχόϊγκεν – πρώην Επίτροπος υπεύθυνος για την ευρωπαϊκή διεύρυνση). Οι πιο…
Ειλικρίνεια, εκφοβισμός και καθησυχασμός
«Regardez-moi au fond des yeux, nous allons parler de problèmes financiers au coin du feu –Κοιτάξτε με βαθιά στα μάτια, θα κουβεντιάσουμε για οικονομικά προβλήματα, δίπλα στο τζάκι» Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εσταίν Με αυτή τη φράση ο κεντροδεξιός Γάλλος πολιτικός δεν επιχειρεί τίποτε άλλο, παρά μια…
Κρίστοφερ Λας, Κορνήλιος Καστοριάδης και Μάικλ Ιγνάτιεφ: συζήτηση πάνω στην «κουλτούρα του εγωισμού»
Η ιστορία γνώρισε δύο περιόδους κατά τις οποίες συνέβη μια μαζική και αιφνίδια αλλαγή τόσο στους θεσμούς της κοινωνίας όσο και στην ψυχική δομή των ατόμων: η πρώτη στην αρχαία Ελλάδα, μέσα σε κάποια όρια, βεβαίως, και η δεύτερη στη σύγχρονη Ευρώπη, επίσης μέσα σε όρια, η οποία, όμως, ακολούθησε μια συνεχή επέκταση μέχρι κάποια στιγμή, ας πούμε μέχρι τις δεκαετίες του ’30 και του ’40, του 20ου αιώνα. Σε τί συνίστατο; Για να πούμε εν συντομία, στην κατάσταση που προηγείτο, είχαμε αυτό που ονομάζω μια ετερόνομη κοινωνία, δηλαδή κανένας δεν μπορούσε καν να διανοηθεί να αμφισβητήσει τον νόμο ή την αντίληψη για τον κόσμο που κυριαρχούσε στη φυλή. Ξαφνικά – ας το βάλουμε, αν θέλετε σε εισαγωγικά – «ξαφνικά», κατά τον 7ο ή 6ο αιώνα, κάποιοι άνθρωποι έθεσαν το ερώτημα: «Είναι σωστός ο νόμος;» και σε αυτό επάνω οικοδόμησαν τη δημοκρατία. Αναρωτήθηκαν: «Αυτοί οι θεοί, οι δώδεκα θεοί [του Ολύμπου], υπάρχουν;» και άρχισαν να δημιουργούν τη φιλοσοφία…
Το νεώτερο πολιτικό σύστημα σε σχέση με την πρόοδο
Όπως είναι γνωστό, οι πολιτικές αρχές της νεωτερικότητας εμφανίζονται με πλήρες και ολοκληρωμένο πρόταγμα στις δύο μεγάλες επαναστάσεις του 18ου αιώνα, τη Γαλλική και την Αμερικανική. Στόχος και των δύο ήταν η εναντίωση στο φεουδαρχικό σύστημα και το πολιτειακό του υποστατικό, το οποίο είναι η απολυταρχία, και η είσοδος σε μια νέα εποχή, όπου το άτομο θα συγκροτείται με στοιχειώδεις όρους ελευθερίας. Βέβαια, η πορεία προς την κορύφωση αυτής της εναντίωσης, είχε ήδη ξεκινήσει από την Αναγέννηση, την οποία διαδέχθηκαν η Μεταρρύθμιση, οι πολιτικές αλλαγές και αναταράξεις στην Αγγλία με κατάληξη το γαλλικό και δυτικοευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Η νέα εποχή που αναδύθηκε, είχε σαφέστατα προοδευτικό πρόσημο, καθώς οδήγησε σε απελευθέρωση των δυτικοευρωπαϊκών κοινωνιών και στη διασφάλιση κεκτημένων τα οποία λειτούργησαν ως τα θεμελιώδη γνωρίσματα του νεώτερου πολιτικού πολιτισμού(εργασιακά δικαιώματα, καθολικό δικαίωμα ψήφου κ.λ.π).
Παρρησία και Δημοκρατία
Σήμερα στο επίπεδο όπου οι πολίτες συνδιαλέγονται για τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας – δημιουργώντας πολιτικά σώματα – η διαύγαση του όρου «παρρησία» ως δημοκρατική αξία, είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα. Στο σύντομο κείμενο που ακολουθεί γίνεται μια προσπάθεια διαύγασης ενός όρου γύρω από τον οποίο…
Πώς ξεχάσαμε τη Δημοκρατία
Τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον από σκηνοθέτες και ηθοποιούς στην Ελλάδα να καταπιαστούν με προσωπικότητες και γεγονότα της Αθηναϊκής δημοκρατικής εποχής. Με αφορμή τρεις από τις πιο χαρακτηριστικές παραστάσεις θα παρουσιάσουμε την προβληματική σχέση των αποδόσεων αυτών με τα θέματα που πραγματεύονται. Αυτό θα γίνει για να τονίσουμε την κατά τη γνώμη μας διαστρεβλωμένη εικόνα που επικρατεί στους θεατρικους χώρους σε σχέση με την ερμηνεία γεγονότων της αρχαιότητας που σχετίζονται με την Δημοκρατία. Παρόμοιες απόψεις κυριαρχούν και στην κοινή γνώμη και διαδίδονται ευρύτερα μέσω της τέχνης, της αρθρογραφίας και ενίοτε και του ακαδημαϊκού χώρου.
Πρότυπα και κοινωνικός μετασχηματισμός
Aναμφισβήτητα ο μετασχηματισμός της κοινωνίας σε κάτι (ενδεχομένως) καλύτερο, αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα, αλλά και σύνθετα ζητήματα. Ο «καλύτερος κόσμος» από τον Τ. Λοκ μέχρι τον Κ. Μαρξ και από τον Α. Σμιθ μέχρι τον Κ. Καστοριάδη, ήταν και παραμένει ένα από τα…
Σερζ Λατούς – Προς μια κοινωνία της λιτής αφθονίας
«Εάν εξαλειφθεί ο πόνος που προκαλείται από την ανάγκη, τότε τα απλούστερα φαγητά δίνουν εξίσου μεγάλη ικανοποίηση με εκείνη που προσφέρει ένα διαιτολόγιο στο οποίο κυριαρχεί η αφθονία» Επίκουρος, Επιστολή προς Μενοικέα, § 130 «Όποιος έχει θέσει τον εαυτό του πέρα από κάθε επιθυμία, ποια…