Η έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας ανά τους αιώνες
Η επί αιώνες μνημονική διάσωση προφορικών επών και παραδόσεων θέτει αντίστοιχες υποψίες για την σχετικότητα της πνευματικής κυριότητας και σε αρχαίες -ιδίως προκλασικές- περιόδους. Φερειπείν, ορισμένοι νεώτεροι μελετητές έχουν αμφισβητήσει την ύπαρξη του Ομήρου ως ιστορικού προσώπου, χαρακτηρίζοντας τα έπη του ως απανθίσματα προφορικών μύθων που κάθε αρχαϊκή γενεά εμπλούτιζε με τον δικό της, αυθαίρετο τρόπο [5]. Λόγω ένδειας πηγών, η ενδελεχής διερεύνηση της αρχαίας γραμματείας συνήθως κρίνεται επισφαλής. Μολαταύτα, το φαινόμενο της προοδευτικής διάνθισης λογοτεχνικών έργων ανωνύμου εμπνευστή μπορεί να μελετηθεί καλύτερα στην νεοελληνική παράδοση, από το έπος του Διγενή έως τα δημοτικά τραγούδια. Τέτοια προ-νεωτερική, λαϊκή ποίηση λαξευόταν από στόμα σε στόμα και από γενεά σε γενεά, φέροντας την ιδιαίτερη πολιτιστική σφραγίδα της κοινότητας όπου ανακυκλείτο. Επρόκειτο περί κοινού κτήματος, εν είδει μίας -ας μου επιτραπεί η έκφραση- πνευματικής κοινοκτημοσύνης.
Η βαθιά πολιτισμική κρίση και η σημαντικότητα της ευκοσμίας στην ελληνική φιλοσοφική και πολιτική παράδοση
Σε συνέντευξη στην εφημερίδα Νέα Κρήτη με το δημοσιογράφο Νίκο Κοσμαδάκη (Αριθμός φύλλου 6279, Πέμπτη 8 Ιουλίου 2021, σ.16-7) συζητάμε για την πολιτική, τη φιλοσοφία, τη δημοκρατία, την ανθρωποκεντρικότητα, την ευκοσμία καθώς και την πολιτική πραγματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας. Νίκος Κοσμαδάκης: κ. Θεοδοσιάδη καταρχήν να…
Karl Jaspers: μια εισαγωγή στη σκέψη του Γερμανού υπαρξιστή
Ένας από τους πιο αξιόλογους φιλοσόφους του εικοστού αιώνα, ήταν ο υπαρξιστής Karl Jaspers (1883-1969). Υπήρξε ένας από τους λίγους διανοούμενους που μίλησε δημόσια και υπεύθυνα για το πρόβλημα της «γερμανικής ευθύνης» μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σε αντίθεση με τη σκέψη άλλων…
Αμερικανική Επανάσταση και ευκοσμία
Η Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας, όπως επικυρώθηκε στην αίθουσα συνεδριάσεων της Φιλαδέλφειας, αποτελεί πράξη εφαρμογής βασικών αρχών του Διαφωτισμού (με έμφαση στην προστασία από αυθαίρετες εξουσίες και στο δικαίωμα επιδίωξης της ατομικής ευτυχίας). Για πολλούς η Αμερικανική Επανάσταση αποτελεί ιστορικό ορόσημο στην υπεροχή της λογικής,…
O Gilles Lipovetsky και ο «ναρκισσισμός» του ανθρώπου των μετα-μοντέρνων κοινωνιών
«Στην αρχή της καπιταλιστικής παραγωγής -έχουν περάσει ένας-δυο αιώνες από τότε-, ο αστός ήταν ένας μετριοπαθής άνθρωπος, με μυαλωμένες και φιλήσυχες συνήθειες· αρκούνταν στη γυναίκα του ή σχεδόν σ’ αυτήν δεν έπινε παρά όταν και όσο διψούσε και δεν έτρωγε παρά όταν και όσο πεινούσε….
Ο «ελληνοκεντρισμός» του Παναγιώτη Κονδύλη
«Αν ο Ελληνισμός θέλει να επιβιώσει ως διακεκριμένη ταυτότητα, το πρώτο που θα έπρεπε να κάμει θα ήταν να παράγει όσα τρώει. Δεν εννοώ διόλου κάποιαν οικονομική “αυτάρκεια” με την παλαιά έννοια, αλλά την απαλλαγή από την πολιτική και την πρακτική του παρασιτικού καταναλωτισμού. Ένα βιώσιμο συλλογικό υποκείμενο οφείλει να εξάγει τουλάχιστον τόσα, όσα εισάγει σ’ έναν ανοικτότερο κόσμο. Ειδάλλως είναι αναπόφευκτη ή πτώση στα κατώτερα σκαλιά του διεθνούς καταμερισμού της εργασίας, ή καταχρέωσα και ή πολιτικοστρατιωτική εξάρτηση».
Edward Skidelsky – Η σκιά του ολοκληρωτισμού (μέρος α’)
«H αντιηρωική και αντιουτοπική φύση του δυτικού φιλελευθερισμού είναι ο μεγαλύτερος εχθρός των θρησκόληπτων σκληροπυρηνικών, των ιερέων βασιλέων και όσων επιζητούν την αγνότητα και την ηρωική σωτηρία». Ian Buruma & Avisahi Margalit μτφρ:. Μύρων Ζαχαράκης Τον Μάρτιο του 2019, η φορολογική εμπειρογνώμων Maya Forstater απολύθηκε…
Η ευκοσμία που αναδύεται από το έργο «Τιμαρίων» ενάντια στο Μεφιστοφελικό πεσιμισμό
Μια οξυδερκής ανάλυση του Βυζαντινού έργου «Τιμαρίων»[1] προϋποθέτει σύντομη επεξήγηση όρων που έχουμε εισάγει σε παλαιότερα δοκίμια, δημοσιευμένα στο δεύτερο και τρίτο μέρος του περιοδικού ResPublica[2]. Στο επίκεντρο της συζήτησης που αναπτύσσει το άρθρο αυτό βρίσκεται ο «υπόγειος νους», έννοια που οφείλει την ύπαρξή της…
Ἰσότητα ὑπὲρ καὶ ἐναντίον ἀξιοκρατίας
Στὸ τρίπτυχο τῆς φιλελεύθερης σκέψης, ἡ ἰσότητα κατέχει σήμερα μία θέση περιωπῆς. Οἱ συνθῆκες ἔχουν συγκλίνει ὑπέρ της, ἀρχῆς γενομένης ἴσως ἀπὸ τὶς τελευταῖες δεκαετίες του ψυχροῦ πολέμου. Ἡ ἔμφαση ποὺ τῆς ἐδόθη ἀπὸ τὰ σοσιαλιστικὰ καθεστώτα κατὰ τὸν 20ο αἰώνα, ὁδήγησε τὴν Ἀμερικὴ στὴ…
Gianfranco Mormino – Η πολιτική διάσταση της θυσίας στον Ρενέ Ζιράρ
Ο Ρενέ Ζιράρ δεν ασπάστηκε ποτέ τον αριστοτελικό ορισμό του ανθρώπου ως «φύσει πολιτικόν ζώον». Η ανθρωπολογία του δεν προβλέπει εύκολες αρμονίες ή έμφυτες τάσεις που οδηγούν με τρόπο φυσικό στη συνεργασία· αντιθέτως, το πλεόνασμα μίμησης που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο, σε σύγκριση με άλλα είδη, είναι για αυτόν ένα δίκοπο μαχαίρι που, ενώ από τη μία πλευρά επιτρέπει την ανάπτυξη εκλεπτυσμένων δεξιοτήτων, από την άλλη εκθέτει σε κίνδυνο απώλειας οποιασδήποτε ικανότητας του ανθρώπου να ελέγξει τα γεγονότα και να υποπέσει στο χάος της βίας. Ενώ γίνεται όλο και πιο εξειδικευμένη, στην αντιμετώπιση των φυσικών κινδύνων, η ανθρωπότητα παραμένει ανίσχυρη μπροστά σε εκείνους που τεχνητά σφυρηλατεί από μόνη της, ζώντας σε μια συνεχή κατάσταση αυτο-προκαλούμενης επισφάλειας. Με αυτή τη θέση του ο Ζιράρ είναι σύμφωνος με την κριτική που ασκεί ο Χομπς στην αριστοτελική πολιτική δομή, που υπαγορεύεται από μια σύλληψη του ανθρώπου η οποία δεν αφήνει χώρο στην ψευδαίσθηση μιας τάξης που είναι εγγεγραμμένη στη φύση.