Η επιστήμη και η ενίσχυση της θρησκείας στον κόσμο
Η επιστήμη έχει απαντήσεις για τον κόσμο, μέσα σε αυτόν, αλλά δεν εξηγεί το Γιατί του κόσμου, δεν μπορεί να προσφέρει το μεγάλο νόημα. Ειδικά η σύγχρονη επιστήμη, που για τις ευρύτερες μάζες των ανθρώπων αποτελεί κάτι το ξένο, το άγνωστο και το μυστικό, κάτι που «μοιάζει με μαγεία», όπως δήλωσε σε συνέντευξή του ο Ιταλός νομπελίστας φυσικός Giorgio Parisi, δεν μπορεί αναλάβει αυτό τον ρόλο. Όμως, και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πάνω σε αυτό, το Νόημα, η Ταυτότητα και το Γιατί δεν θα πάψουν να απασχολούν τον άνθρωπο, επιστήμονα και μη, πιστό και άπιστο. Άλλωστε, νομίζουμε ότι η ιστορία το έχει δείξει: ακόμη και η τέχνη μαζί με τη φιλοσοφία, ενώ θα μπορούσαν να προσφέρουν – και ενίοτε το κάνουν – μεγάλα αποθέματα απαντήσεων και νοήματος, σε μια εποχή διάχυτου μηδενισμού, όπως η σημερινή, δεν αρκούν για τη μεγάλη υπέρβαση, να απαντήσουν στο «Γιατί βρισκόμαστε εδώ;».
Ρομαντισμός: Όψεις της κριτικής του σύγχρονου κόσμου
Η αισθητική παιδεία έχει ως πρωταρχικό στόχο την συμφιλίωση του ανθρώπου με την φύση και την επαναφορά του κοινοτικού αισθήματος. Ενώ ο ορθολογισμός είχε οδηγήσει στην απομάγευση της φύσης και σε μια μηχανοποίηση του κόσμου, η τέχνη φανέρωνε την μυστική -και συνάμα αφοπλιστική- ομορφιά της φύσης, εξάπτοντας τις δυνάμεις της φαντασίας μας και δημιουργώντας έναν ολότελα καινούριο κόσμο. Αυτό, λοιπόν, που χάθηκε από την πρωτοκαθεδρία του ανθρώπινου Λόγου, μπορούσε να διασωθεί από την τέχνη και τις αισθήσεις. Ο δρόμος πλέον ήταν ανοιχτός για να ενωθεί ο άνθρωπος με ολόκληρο το σύμπαν. Ο Friedrich Schlegel συνέδεσε την ουσία της ρομαντικής τέχνης με την αγάπη, ως κάτι «αόρατα ορατό», με έντονες πολιτικές συνδηλώσεις. Μέσω της αγάπης επανέρχεται στο προσκήνιο το κοινοτικό αίσθημα, το λησμονημένο αίσθημα του ανήκειν, καθώς το πολιτικό αποτύπωμα της αγάπης είναι η συνένωση όλων των μελών της κοινότητας υπό τον άλυτο δεσμό της αγάπης και της φροντίδας για τον συνάνθρωπο. Για τον Novalis βασικός σκοπός της τέχνης είναι η επανένωση με την φύση, αυτή τη φορά σε ένα επίπεδο αυτοσυνειδησίας, όπως είχε πραγματωθεί στην αρχαία Ελλάδα.
Ο Horkheimer, ο Adorno και η διαλεκτική της προόδου στην αστική κοινωνία
Ο φασισμός, ως μαζική παραφροσύνη για επιστροφή στη βαρβαρότητα, δεν είναι παρά η ακραία κατάληξη της «προόδου» της αστικής κοινωνίας. Λίγο-πολύ όλοι οι θεσμοί της τείνουν να ευνοούν την κυριαρχία του. Σε μια εποχή όπου η βιομηχανία της κουλτούρας καθορίζει το λεξιλόγιο των ανθρώπων περιορίζοντάς το σε τριακόσιες βασικές λέξεις, ο έρωτας έχει σχεδόν καταργηθεί, η γιορτή έχει αντικατασταθεί από τις «διακοπές» και ο ελεύθερος χρόνος από την προγραμματισμένη ψυχαγωγία, όπου η απόλυτη μοναξιά και ο εγκλεισμός στο εγώ κυριαρχούν, ενώ η λατρεία της ατομικότητας, που στην πραγματικότητα σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη εξομοίωση των «διαφορετικών», αναπαράγεται μαζικά και προβάλλεται ως εμπόρευμα. Τέλος, η μιντιακή προπαγάνδα δεν κάνει τίποτε άλλο προετοιμάζει διανοητικά τις μάζες για την τυφλή αποδοχή ενός νέου Führer.
Τραπ: μια επικίνδυνη παγίδα για απαίδευτα και φοβισμένα αυτιά
Για το οπτικοακουστικό φαινόμενο που ονομάζεται «Τραπ», έχουν μιλήσει και γράψει πολλοί/ες τις τελευταίες ημέρες, με αφορμή την οδηγική αυτοκτονία (ευτυχώς άνευ δολοφονίας) ενός Ελληνοαμερικανού τράπερ. Επομένως δε θα είχε πολύ νόημα, άλλο ένα καθαρά αφοριστικό κείμενο. Ως προς το ανάθεμα, θα αρκούσε να ειπωθεί…
Το Πεκίνο, το Αφγανιστάν και η αποχώρηση των ΗΠΑ
Προλογισμός/Μετάφραση: Γιώργος Κουτσαντώνης Παρά το γεγονός ότι το Αφγανιστάν βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα με τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη, η γεωγραφική θέση και το υπέδαφός του, πλούσιο σε υδρογονάνθρακες, πολύτιμα μέταλλα και σπάνιες γαίες, τού προσδίδουν τεράστια γεωπολιτική και οικονομική αξία. Κι όμως, οι κολοσσιαίες…
Οι Φοιτήτριες του Αφγανιστάν: Νοσταλγία για Ένα Άγνωστο Παρελθόν, Ανησυχία για Ένα Άδηλο Μέλλον
Άρθρο του Άγγελου Χρυσσόγελου Με αφορμή την νίκη των Ταλιμπάν, έγινε εμφανές ξανά το φαινόμενο μιας διαδικτυακής νοσταλγίας για το προ-ισλαμιστικό Αφγανιστάν, με πολλά like και share στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε φωτογραφίες από την Καμπούλ της δεκαετίας του ‘60 και του ‘70, όταν οι…
Giorgio Cuzzelli: Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν – γιατί πήγαμε και τι μάθαμε
μτφρ: Γιώργος Κουτσαντώνης Στις 30 Ιουνίου, ο Ιταλός υπουργός Άμυνας, Lorenzo Guerini, ανακοίνωσε την αποχώρηση και του τελευταίου Ιταλού στρατιώτη από το Αφγανιστάν. Ολοκληρώθηκε έτσι μια εικοσαετής δέσμευση της Ιταλίας, η οποία είδε τις ένοπλες δυνάμεις της να χρησιμοποιούνται μαζικά σε μάχες, στο πλαίσιο μιας…
Η κρατική μηχανή: μια (μάλλον) ελληνική ιδιαιτερότητα
Συνδιαμόρφωση κειμένου: Γιώργος Κουτσαντώνης και Μιχάλης Θεοδοσιάδης. Στην Ελλάδα η διάκριση της εκάστοτε κυβέρνησης από τον κρατικό μηχανισμό είναι μια δύσκολη υπόθεση, ειδικά για τον πολίτη. Στη θεωρία, ο κρατικός μηχανισμός αποτελεί λειτουργικό τμήμα του κράτους, όπου με τον όρο «Κράτος» εννοούμε τη νομική οργάνωση ενός…
Η έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας ανά τους αιώνες
Η επί αιώνες μνημονική διάσωση προφορικών επών και παραδόσεων θέτει αντίστοιχες υποψίες για την σχετικότητα της πνευματικής κυριότητας και σε αρχαίες -ιδίως προκλασικές- περιόδους. Φερειπείν, ορισμένοι νεώτεροι μελετητές έχουν αμφισβητήσει την ύπαρξη του Ομήρου ως ιστορικού προσώπου, χαρακτηρίζοντας τα έπη του ως απανθίσματα προφορικών μύθων που κάθε αρχαϊκή γενεά εμπλούτιζε με τον δικό της, αυθαίρετο τρόπο [5]. Λόγω ένδειας πηγών, η ενδελεχής διερεύνηση της αρχαίας γραμματείας συνήθως κρίνεται επισφαλής. Μολαταύτα, το φαινόμενο της προοδευτικής διάνθισης λογοτεχνικών έργων ανωνύμου εμπνευστή μπορεί να μελετηθεί καλύτερα στην νεοελληνική παράδοση, από το έπος του Διγενή έως τα δημοτικά τραγούδια. Τέτοια προ-νεωτερική, λαϊκή ποίηση λαξευόταν από στόμα σε στόμα και από γενεά σε γενεά, φέροντας την ιδιαίτερη πολιτιστική σφραγίδα της κοινότητας όπου ανακυκλείτο. Επρόκειτο περί κοινού κτήματος, εν είδει μίας -ας μου επιτραπεί η έκφραση- πνευματικής κοινοκτημοσύνης.
Η βαθιά πολιτισμική κρίση και η σημαντικότητα της ευκοσμίας στην ελληνική φιλοσοφική και πολιτική παράδοση
Σε συνέντευξη στην εφημερίδα Νέα Κρήτη με το δημοσιογράφο Νίκο Κοσμαδάκη (Αριθμός φύλλου 6279, Πέμπτη 8 Ιουλίου 2021, σ.16-7) συζητάμε για την πολιτική, τη φιλοσοφία, τη δημοκρατία, την ανθρωποκεντρικότητα, την ευκοσμία καθώς και την πολιτική πραγματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας. Νίκος Κοσμαδάκης: κ. Θεοδοσιάδη καταρχήν να…